Þjóðviljinn - 04.03.1981, Blaðsíða 10

10 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 4. mars, 1981.
| Helgarmótið í Vík:
| Bragi kom mest á óvart
IHelgarskákmótið i Vik i
Mýrdal var ekki aðeins langbest
Isótta skákmótiö sinnar teg-
undar, heldur einnig hið sterk-
asta. Nær allir bestu skákmenn
, þjóðarinnar lögðu leið sina aust-
Iur yfir fjall, og undir slikum
kringumstæðum verður
baráttan um efstu sætin mun
, harðari og skemmtilegri Mörg
Ióvænt úrslit sáu dagsins ljós, en
þó hygg ég að þau óvæntustu
hafi verið sigur Braga
■ Kristjánssonar yfir Guðmundi
ÍSigurjónssyni. Bragi hafði svart
og beitti franskri vörn — sem
hér fyrr á árum var eftirlætis-
■ vopn Guðmundar — og náði að
Imæta frumlegri taflmennsku
Guðmundar á afar
hugvitsamlegan hátt. Hann fékk
• betri stöðu, og eftir mistök
I Guðmundar i timahraki gaf
I Bragi engin grið. t siðustu
sHak
Umsjón: Helgi Ólafsson
umferð vann hann svo óvenju-
legan sigur yfir Asgeiri Þ.
Arnasyni, en Asgeir, sem taldi
sig óverjandi mát, gafst upp i
vinningsstöðu! Það hefði að visu
verið ósanngjarnt, ef Bragi
hefði tapað þessari skák, þvi
hann hafði teflt vel og
verðskuldað sigur. Bragi hefur
litið teflt hin siðari ár, nema
hvað hann hefur verið virkur
þátttakandi i bréfskákmótum.
Væri óskandi að hann sæist
oftar á skákmótum þvi hann er
án efa i hópi kunnáttusamari
skákmanna þessa lands.
Margeir Pétursson, sem i gær
hélt til Sovétrikjanna til þátt-
töku i minningarmóti um Paul
Keres, tapaði fyrir Jóni L.
Árnasyni i 4. umferð, og slikt
má ekki henda i jafn fjölmennu
móti ef menn ætla aö gera sér
vonir um verðlaun. Margeir lét
þó tapið ekki hafa áhrif á sig,
þvi i næstu umferð vann hann
Jóhann Hjartarson i vel tefldri
skák. Jóhann hefur lengi reynst
Margeiri erfiður en nú var stund
hefndarinnar runnin upp:
Bragi Kristjánsson
5. umferð:
llvitt: Jóhann Hjartarson
Svart: Margeir Pétursson
Tarrasch vörn.
1. c4-e6
2. d4-d5
3. Rc3-c5
4. cxd5-exd5
5. Rf3-Rc6
6. g3-Rf6
7. Bg2-Be7
8. O-O-O—O
9. Bg5-cxd4
10. Rxd4-He8
(Venjan er að leika 10. -h6 11.
Be3-He8.)
11. Rb3
(Þetta er tæpast besti leikur-
inn. 11. Hcl, 11. Da4 eða jafnvel
11. e3 komu sterklega til
greina.)
11. ...-Bg4
12. h3-Bf5
13. Hcl(?)
(13. e3 var mun nákvæmara.
Nú veður svartur áfram með d-
peðið.)
13. ,..-d4!
14. Rb5-d3
15. e3-h6
16. R5d4-Rxd4
17. Rxd4-Bg6!
(En ekki 17. —d2? 18. Hc3
o.s.frv. 18. Dxd2 strandar á 18. -
hxg5 og biskupinn á f5 er
friðhelgur þar eð drottningin á
d2 er óvölduð að baki hans.)
18. Bf4-Db6
(Svartur nýtir vel þá
möguleika sem felast i stöðu
hans.)
19. Hc7-Re4
20. Dxd3?
(Fórn eða afleikur? Það er
ekki gott að segja. Ef um fórn er
að ræða þá er teflt á tæpasta
vað.)
20. ...-Rxg3!
21. Dc3-Rxf 1
22. Hxb7-Df6
23. Kxf 1-Bd6
24. Hd7-Bxf4
(Einfaldast!)
25. Bxa8-Bxe3
26. Rf3-De6
27. Dc6-Dxh3+
28. Kgl
28. ...-Dg3+!
29. Khl-Bxf2
30. Dd6-Hel +!
Hvitur gafst upp.
Hallgrímur Ólafsson
frá Dagverðará
Fæddur 26.10. 1888 - Dáinn 21.2. 1981
Falls er von af fornu tré.
Nú á þorraþræl andaðist á
sjúkrahúsi i Reykjavik Hali-
grimur Ölafsson lengi bóndi að
Dagverðará i Breiðuvikurhreppi
á Snæfellsnesi. Hann var 92ja ára
að aldri.
Þegar Ólafur Friðriksson kom
heim frá Danrpörku og tók að
boða Islendingum róttæka
jafnaðarstefnu, þá var Hallgrim-
ur ungur maður á Austurlandi.
Hann skipaði sér þá þegar undir
merki verkalýðshreyfingarinnar,
og var löngum i hópi hinna rót-
tækustu allar götur siðan.
Hallgrimur var fæddur 26.
október 1888 að Sogni i ölfusi.
Foreldrar hans voru Ragnheiður
Sfmonardóttir og Ólafur Guð-
mundsson. Hallgrimi auðnaðist
að dvelja hjá foreldrum sinum
þar til hann var um 10 ára aldur,
en þá fdr hann til vandalausra að
Kluftum, einum efsta bæ i Hruna-
mannahreppi, en sá bær er nú
löngu kominn i eyði. Þegar Hall-
grfmur kom að Kluftum var hann
bæði læs og skrifandi, en þar
kvaðst hann hins vegar ekkert
hafa lært nema aö vinna og vinna
meir, — en matur var nógur.
Frá Kluftum fór Hallgrimur 15
ára gamall og dvaldi þá aftur um
sinn meö móður sinni og var i
vinnumennsku á ýmsum bæjum i
Árnessýslu. Þá hóf hann lfka sjó-
róðra og var i kaupstaðarferðum
bæði til Reykjavikur og á Eyrar-
bakka.
Um tvitugt ræðst Hallgrimur
austur á land og dvelur á Austur-
landi hátt i tvo áratugi. Þar var
hann m.a. við sjómennsku á
Seyðisfirði, tvo vetur sauðamað-
ur á Ketilsstöðum á Völlum, póst-
ur á leiðinni frá Seyðisfirði til
Vopnafjarðar, fékkst við smiðar
og var meö fyrstu mönnum til að
tileinka sér hina nýju rafmagns-
tækni, þegar þau undur bárust
hingað Ut norður i haf. Fékk Hall-
grfmur opinbert próf uppá þekk-
ingu sfna í rafmagnsfræðum og
við raflagnir var hann m.a. á
Akureyri snemma á árum.
1 Borgarfirði eystra hóf Hall-
grimur búskap með fyrri konu
sinni Guðfinnu Hallgrimsdóttur,
og bjuggu þau þar að Hvannstóði
og viðar.
Svo fór að þau Hallgrimur og
Guðfinna slitu samvistum og árið
1926 kemur Hallgrimur að Staða-
stað á Snæfellsnesi til séra Kjart-
ans Kjartanssonar mágs sins, en
prestur var giftur Ingveldi systur
Hallgrims.
Þar i Staðarsveit urðu kynni
þeirra Hallgrims og siðari konu
hans Helgu Halldórsdóttur, sem
lifir mann sinn.
Arið 1928 hófu þeir Hallgrimur
og Þórður Halldórsson mágur
hans að byggja upp á Dagverðará
i Breiðuvíkurhreppi, en jörðin var
þá i eyði og höfðu þau systkin
Þórður og Helga fest kaup á
henni.
Ári sibar byrjuðu þau svo bú-
skap á Dagverðará og bjuggu þar
i 34 ár og höfðu þeir mágar Hall-
grfmur og Þórður löngum sam-
vinnu um búskapinn, en báöir
sinntu þeir lika ýmsum störfum
þess utan. — Þeir réru frá Helln-
um og Hallgrimur fékkst sem
fyrr mikið við smiðar, —smiðaði
m.a. kirkjuna á Hellnum.
1 Breiðuvikurhreppi var Hall-
grímur forgöngumaður i ýmsum
félagsmálum, sat i hreppsnefnd i
18 ár* en gegndi auk þess fjöl-
mörgum trúnaðarstörfum, sat
m.a. i sýslunefnd. Var þó Hall-
grímur manna sist fyrir það
hneigður að trana sér fram, en
sveitungar hans margir munu
hafa skihð að þar átti fólkið undir
Jökli hauk í horni þar sem Hall-
grímur var.
A Dagverðará komu þau Hall-
grimur og Helga upp sjö börnum
sem öll lifa, og þar dvöldu lengi
hjá þeim — allt tildauðadags —
foreldrar Helgu, þau Halldór
Jónsson áður bóndi að Tröðum i
Staðarsveit og kona hans Ingirið-
ur Bjamadóttir. Náði Ingiriður
nær 100 ára aldri, en Halldór dó
um áttrætt.
Frá fyrra hjónabandi á Hall-
grimur tvær dætur á lifi, en Jónas
sonur hans með fyrri konunni
drukknaði um tvitugt.
Þegar Hallgrimur var á 75.
aldursári árið 1963 hætti hann bú-
skap á Dagverðará. Siðan hafa
þau hjónin dvalið mest til skiptis
hjá börnum sinum, sem dreifð
eru um landið, en átt lögheimili i
Reykjavik.
Skýrsla þessi segir smátt um
stórt, en Hallgrimur var manna
frábitnastur allri mærð.
Sá sem hér párar orð á blað
kynntist ekki þeim hjónum
Hallgrimi og Helgu fyrr en Hall-
grfmur var orðinn hálfniræður.
Samt á ég þeim báðum skuld að
gjalda fyrir þá. menntun sem ég
hef til þeirra sótt á stopulum
samræðustundum i Mýrartungu i
Reykhólasveit. Fyrir alla þá
orðaveislu hef ég þökk að gjalda,
og fyrir það jarðsamband við
land og lif á fyrri tið sem slik
kynni veita. Sú þökk skal borin
fram nú.
Þau hjónin Helga og Hallgrim-
ur virtust ekki einnar ættar. Hún
dulspök og margfróð svo undrum
sætir. Hefur sennilega lifað undir
Jökli í 1000 ár, — veit allt sem þar
hefur gerst, — en þó ung enn i
dag. Sumir segja að Helga hafi
sitt tigna yfirbragð frá hinni
ensku lafði Ursalei, sem fyrir
margt löngu steig upp af bárum
þar við rætur Snæfellsjökuls. Vel
má þetta satt vera, en mörgu hef-
ur Bárður Snæfellsáss blásið
henni i brjóst, og átt hefur hún að
þau undanlegu mögn sem jökull-
inn býður þeim börnum sinum er
best kunna að njóta.
Mér finnst að hún hafi sjálf tek-
ið á móti Jónasi Hallgrimssyni á
Staðastað forðum og þjónað hon-
um til sængur er hann reið þar
þreyttur i hlað sumarið 1841. Svo
ljós er öll frásögn hennar að það
er eins og sá atburður hafi gerst i
gær, — og allt úr munnlegri
geymd. Eitthvaö óljósari er hins
vegar orðin minningin um búskap
Ara fróða þar á Staðastað.
Það var von að Hallgrimur yrði
langlifur með slika konu sér við
hlið.
Sjálfur virtist mér Hallgrimur
um margt hinn dæmigerði upp-
reisnarmaöur, —- teinréttur ytra
sem innra fram á efstu ár og fús i
bardagann fyrir réttlætið, en
glettinn og hýr á hverju sem
gekk. Greindur vel og skýr i hugs-
un en ekki jafn mótaður og Helga
af dul jökulsins.
Föðuramma Hallgrims var
Þóranna Rósa, ávöxtur bráðra en
skammvinnra ásta þeirra Skáld-
Rósu og Natans Ketilssonar.
Þvilik dýrð, og með Úrsalei upp á
arminnsiðar meir. Hjá sliku fólki
birtir alltaf, þótt dauflega logi á
ljóstýrunni um sinn að Kluftum
eða Hvannstóði.
Mér fannst auðvelt aö sjá Hall-
grim fyrir mér i hlutverki Nat-
ans langafa sins, dálitið brellinn
og brögðóttan hrokafullum yfir-
völdum, en lækni og hjálparhellu
öllum þeim sem minna máttu sin.
Trúlega hefur þó langamma
hans Rósa staðið honum nær árin
sem hann var sauðamaður á
Ketilsstöðum á Völlum, og þegar
heilsan tók að bila á efri árum og
færru var að sinna losnaði um
skáldæð, sem áður hafði verið
harðlæst, a.m.k. frammi fyrir
veröldinni.
Hér skulu talin börn Hallgrims,
sem upp komust.
Með fyrri konunni: Jónas
drukknaði um tvitugt, Ragnheið-
ur gift Pétri Magnússyni raf-
virkja, búa i Reykjavik. Lilja
Aðalbjörg gift Benedikt Kristins-
syni,búa i Reykjavik.
Með seinni konunni:
Gunnlaugur, bóndi á Hellnum
giftur Kristinu Kristjánsdóttur,
Halldór skipstjóri á Akureyri,
giftur Gigju Möller, Stcfán verk-
stjóri hjá Istal^ býr i Reykjavik,
Inga Rósa býr i Kópavogi gift
Þorgils Þorsteinssyni verka-
manni, Jónas Jökull, verkamaður
i Reykjavik, giftur Kristjönu
Isleifsdóttur, Elin Björk býr i
Reykjavík, gift Sigurði Guð-
mundssyni, málarameistara,
Aðalheiður gift Jóni Snæbjörns-
syni, bónda i Mýrartungu i Reyk-
hólasveit.
Barnabörn Hallgrims munu
nær 30 og barnabarnabörn milli
tiu og tuttugu.
Ekkju Hallgrims, Helgu Hall-
dórsdóttur frá Dagverðará, votta
ég samúð mina nú við fráfall han^
svo og öllum öðrum aðstandend-
um.
Kjartan Ólafsson.
Er ég lit um öxl yfir liðinnveg
sé ég ijósa mynd i huga mér.
Ég sé ljúfan bæ við lygna á
og Ijóma slær jökultindana á.
Ég sé úfinn sæ og öldurót
er endar lif við fjörugrjót.
Drungalegt var oft og dapurt þá
og dimmgrá ský jökultindum á.
Þcgar vorið kom með vermandi
. . yi
þa var svo gott að vera til,
af sælu fuglar sungu þá
og sólin skein jökultindana á.
Og er sumarnóttin sveif um láð
gat hún sorgir flestar burtu máð,
og fegurð rikti um fjöll og sjá
þá friðsæld skein jökultindum frá.
Er vetrarstormar stigu dans
og storkuðu von og lifi manns.
Þá innan húss var alltaf frið að fá
þá var fannhvit mjöll jökultind-
um á.
A.H.
Afi
Hann afi minn er dáinn
hann dó í gærmorgun.
Þó að mér læðist þráin
þá sjá hann ei ég mun.
Hann átti langa æfi
og erfiða oft.
Þó Guð honum gæfi
margt fagurt og gott.
Til baka hugur ber mig
er barn að leik ég var
og afi trufla lét sig
með spurnum hér.og þar.
Er röltum við um hagann
að horfa kindur á.
Þá sögð var mér oft sagan.
Og margt var lika að sjá.
Þá brátt varð ég um blómin
býsna inikið fróð.
Um fuglana og fræin
voru fræðin einnig góð.
En nú er afi horfinn
af veraldlegri jörð,
en minnast hans mun alltaf
hans mikla barnahjörð.
22. febrúar 1981.
I.H.J.

Þökkum sýnda samúð og hlýhug við andlát og útför eigin- mannsmins, sonar mins,föður okkar, tengdaföður og afa, Þorbjörns S. Jónssonar bifreiðastjóra Hlaðbæ 4 Vibeke Jónsson Jóna Þorbjarnardóttir Vibeke Þ. Þorbjörnsdóttir Kristinn Bjarnason Garöar Þorbjörnsson Elna Þorbjörnsson Gunnar Jóh. Jónsson Helga Andrcasen Sigurður Jóhannsson AnnAndreasen Þórarinn ólafsson og barnabörn