Þjóðviljinn - 31.03.1981, Blaðsíða 5

Kaup Borgarsjúkra-
hússins á sneiðmyndatœki
Þribjudagur 31. mars, 1981. ÞJÖÐVILJINN — SIÐA 5
Eins og menn rekur eflaust
minni til, tilkynnti Svavar Gests-
son heilbrigðisráöherra á 50 ára
afmæli Landspitalans I vetur, að
rlkisst jórnin ætlaði að færa
spftalanum tölvusneiðmyndatæki
að gjöf 1 tilefni afmælisins.
Þessari ákvörðun var aö sjálf-
sögðu fagnað, enda brýn þörf fyr-
ir slfkt tæki, en ekkert sneið-
myndatæki er til á Islandi. Hefur
orðið að senda fólk til Noregs
þegar nauðsyn krefur að það sé
myndað i sneiðmyndatæki. Þetta
tæki sem fyrirhugað er að
Landspitalinn fái er nýtt og mun
kosta yfir 10 miljónir kr.
Skömmu eftir að heilbrigðis-
ráðherra tilkynnti um gjöfina
barst út að stjórn Borgarsjúkra-
hússins f Reykjavfk hefði ákveðið
að kaupa lika sneiðmyndatæki, að
visu notað og myndi það kosta
með öllum gjöldum tæpar 3
miljónir kr. Þegar þetta hafði
veriö kunngert var þvf haldiö
fram aðeitt tölvusneiðmyndatæki
væri nóg fyrir lsland og raunar
var þvi haldiö fram að eitt slikt
þannig að liðin eru 6 ár siðan við
hreyföum málinu fyrst. Ariö 1976
fengum við hagstætt tilboð um
kaup á sneiðmyndatæki, en þá
voru þau að breytast mjög mikið,
vegna framfara á örtölvusviðinu,
og þvi var þvl ekki tekiö. Við höf-
um þó alla tfð sfðan haldið málinu
vakandi. Sfðan gerðist þaö I
nóvember 1979 að okkur barst
freistandi tilboð frá EMI fyr-
irtækinu um kaup á sneiömynda-
tæki. Þá kom nokkur skriður á
málið og stjórn spftalans
samþykkti að þörf væri brýn fyrir
sneiömyndatæki á
Borgarspitalann. Leitað var rétta
boðleið um að fá tæki til spftalans
og H ei 1 b r i g ö i s m á 1 a r á ö i
Reykjavikur læknishéraðs
skrifað og beðið um meðmæli
ráösins. Máliö lá svo óafgreitt hjá
ráðinu allt fram til þess aö loforö
rikisstjórnarinnar kom um tæki
til handa Landspitalanum. Þaö
hafði sem sé ekki verið tékin
ákvöröun um hvar ætti að setja
tækiö niður, en Heilbrigöismála-
ráð er umsagnaraðili um for-
Tölvusneiðmy ndatæki eins og Borgarspitalinn fær i ágúst n.k..
Fráleitt aö eitt
hér á landi
tæki dygði fyrir 2 miljónir manna.
Þvi væri hér um bruðl að ræða af
hendi forráöamanna Borgar-
sjúkrahússins, sem sýndi enn
einu sinni ljóslega þann rig sem
væri á milli þessara tveggja
stærstu sjúkrahúsa landsins.
Bentu menn á að samkeppnin á
milli sjúkrahúsanna væri svo
hörð, að ef annaö þeirra fengi nýtt
tæki teldi hitt sig verða að fá
samskonar tæki hvort sem þörf
væri fyrir þaö eður ei.
Enginn rígur,
en samkeppni
Nú er það fjarri lagi að
leikmaður geti um dæmt, hvort
nauðsynlegt sé að bæði sjúkra-
húsin eigi tölvusneiðmyndatæki.
Með þessa spurningu og fleiri fór-
um við á fund Asmundar Brekkan
formanns læknaráðs Borgar-
sjúkrahússins og Jóhannes-
ar Pálmasonar, aðstoðarfram-
kvæmdastjóra sjúkrahússins.
Asmundur var fyrst spurður
hvort það væri rétt að rígur væri á
milli Landspitalans og Borgar-
sjúkrahússins og hvort hann væri
ástæðan fyrir þvi að stjórn
Borgarspitalans ákvað að kaupa
tölvusneiömyndatæki eftir aö
Landspitalinn haföi fengið loforð
fyrir tæki.
— Það er alls ekki rétt að ein-
hver rigur sé á milli spitalanna,
samkeppni að vlsu, en ekki rlgur.
Astæðan fyrir þvi að við ákváðum
að kaupa tölvusneiðmyndatæki á
heldur ekkert skylt við þaö, að
Landspltalinn fékk tæki.
Aödragandi þessa máls er oröinn
langur og ég skal rekja hann i
stórum dráttum.
Fyrstutækin
Viö getum þá byrjað á árinu
1972, en þá kom fyrst fram tölvu-
sneiömyndatæki, sem EMI fyrir-
tækið framleiddi. Með tilkomu
þessa tækis varð gjörbylting á
sviði röntgenmyndunar.
Ortölvan sem tækið byggist á
gerði þessar framfarir mögu-
legar, sagöi Asmundur. Hann
rakti siðan tæknihlið málsins,
sem er of flókin til þess að leik-
maður geti komið þvl óbrengluöu
til skila. En slðan sagði hann:
— Árið 1974 skrifuðum viö hér á
Borgarspltalanum fyrsta bréfiö
meö ósk um að tölvusneiömynda-
tæki yrði tekið inná fjárlög,
Rætt við Ás mund
Brekkan lœkni og
Jóhannes Páltnason
aðstoðarfram-
kvœmdastjóra
Borgarspítalans
gangsverkefni I sjúkrahúsmálum
héraösins. Þegar svo heilbrigðis-
málaráðherra tilkynnti um að
rikisstjórnin myndi beita sér fyrir
þvi að Landspltalinn fengi sneið-
myndatæki var ekki eftir neinu aö
blða fyrir okkur. Og þegar viö
fréttum af þvl aö til sölu væri
notaö tæki I Noregi á viöráöan-
legu veröi var ákveöiö aö eyöa 2,4
miljónur kr. af 4,5 miljónum af
ráöstöfunarfé spitalans til tækja-
kaupa áriö 1981 I aö kaupa þetta
tæki.
Þjóðsaga
— En þá er það sú fullyrðing
manna, að eitt tæki sé nóg fyrir
alla íslendinga og jafnvel þótt
hópurinn væri stærri?
— Þetta er þjóðsaga. Þegar
þessi sneiömyndatæki komu fyrst
fram var taliö aö eitt tæki væri
nóg fyrir hundruð þúsunda
manna, enda var notkunarsvið
þeirra i byr jun margfalt þrengra
en nú. Ég get sem dæmi nefnt i
þessu sambandi að i ósló búa
rúmlega 500 þúsund manns og
bara á Ullevolsjúkrahúsinu,
þaðan sem við erum að kaupa
okkar tæki, eru til 3 sneiö-
myndatæki. Tölvusneiömynda-
tæki er notaö viö heilaskurö-
lækningar og alla höfuöáverka
eftir slys, krabbameinslækningar
og taugaskurðlækningar ofl.
Notkunarsviö tækisins er oröiö
svo vitt aö þaö er fráleitt aö eitt
tæki dugi hér á landi. Þar aö auki
vil ég taka mjög skýrt fram, aö
Borgarsjúkrahúsið er acut-
spítali, þ.e. að öll slysamóttaka
fyrir Rvik og nágrenni og
reyndar aö verulegu leyti fyrir
landiöallt er i Borgarspltalanum.
Sllkum spitala er þaö algjör
nauösyn aö hafa sneiðmyndatæki.
Fólk meö heilablæöingar eöa höf-
uðáverka eftir slys þolir I flestum
tilfellum ekki flutning milli
sjúkrahúsa, án þess að lif þess sé
lagt i hættu. Það sama gildir
raunar um sjúklinga meö inn-
vortis blæðingar. Ég get nefnt
sem dæmi að árið 1980 voru
framkvæmdar á Borgar-
spitalanum 990 rannsóknir á
höfði, þar af voru 150 höfuökúpu-
brot og af þeim var 21 skorinn
vegna brota.
Gamalt tæki
— Þvi er haldið fram, að tækið
sem þið eruð að kaupa sé gamalt
og einnig er bent á að hætt sé að
framleiða það, þar sem EMI-fyr-
irtækiö er ekki lengur meö sllka
framleiðslu.
— Jú, það er rétt aö maöur hef-
ur heyrt þessar mótbárur. Þvi
er til að svara að tækið er 1978
módel, en endingartimi svona
tækja er um 10 ár. t öðru lagi má
benda á, að þótt EMI sé hætt að
framleiða sneiðmyndatæki þá
seldi fyrirtækið bandariska fyrir-
tækinu General Electric fram-
leiðsluréttinn og það skuldbatt sig
til að sjá um varahlutafram-
leiðslu I eldri tækin og heldur
áfram framleiðslu tölvúsneiö-
tækja. Þannig að engin hætta er á
ferðum þess vegna, sagði As-
mundur.
Örar framfarir
Jóhannes tók fram, að veröiö á
þessu tæki sem Borgarspltalinn
ætlar aö kaupa og mun koma til
landsins i ágúst nk. er ekki
nema 30% af andviröi nýs tækis
og sænskur sérfræöingur, sem
skoöaöi sneiömyndatækiö fyrir
Borgarspitalann, sá hinn sami og
var Landspitalanum innan
handar meö þeirra útboöslýs-
ingu, segir tækiö mjög gott og
mælir meö kaupum þess. Þá
sagöi Jóhannes ennfremur aö
Borgarspitalinn gæti afskrifað
tækiö á 5 árum og þá keypt það
allra nýjasta á þessu sviöi, þvi aö
framfarir I smiöi sneiömynda-
tækja eru afar örar um þessar
mundir eins og i flestu er viökem-
ur örtölvunni. Greiösluskilmálar
eru einnig afar hagstæöir á þessu
tæki frá Noregi, I júni nk. á aö
greiöa 200 þús. norskra króna og
680 þúsund norskra króna i
september en afganginn, 660 þús.
norskra króna, I janúar 1982. Inni
i þessu veröi er flutningur á tæk-
inu til Islands og niðursetning
tækí
Asmundur Brckkan læknir,
formaöur læknaráðs Borgar-
spitalans. (Ljósm.: —gel—)
þess hér, flutningsgjöld og þjálf-
un á einum tæknimanni. Þetta er
sem sé kaupverðið I norskum
rkónum, en þá eru öll innlend
gjöld eftir þannig að i heild verð-
ur verð tækisins rétt tæpar 3 milj-
ónir nýkr, sagði Jóhannes Pálma-
son.
Jóhannes Pálmason aðstoöar-
framkvæmdastjóri . (Ljósm.:
—gel —)
Sem fyrr segir er þaö tæplega á
valdi leikmanns aö leggja dóm á
þetta mál, en óneitanlega eru rök
þeirra Asmundar Brekkan og Jó-
hannesar Pálmasonar fyrir kup-
um tölvusneiömyndatækis til
Borgarspitalans sterk.
— S.dór.
áhugafólk um
ættfrædi
Vakin skal athygli á að nú eru þau
Sunnudagsblöð Þjóðviljans, sem ætt-
fræðiþættir birtust i, löngu uppseld.
Hins vegar er nú hægt að fá alla þætti
þessa ljósprentaða á afgreiðslu
blaðsins, Siðumúla6.
Ættfræði mun áfram vera fastur þátt-
ur i Sunnudagsblöðum Þjóðviljans og er
áhugafólki bent á að tryggja sér eintök i
tima. Þjóðviljinn fæst á blaðsölustöðum
um land allt og hjá umboðsmönnum
blaðsins.
PJÚDVHJINN
Siðumúla 6,
s.813:í3.