Þjóðviljinn - 30.05.1981, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 30. — 31. mai 1981
Breytt staða
En Alþýðubandalagið, hinn
pólitiski armur hreyfingarinnac
er eins og verkalýðssamtökin á
þröskuldi nýrrar aldar.
Hér áður voru islenskir
kommúnistar hafðir að háði og
spé. Þeim var óspart meinað um
vinnu vegna skoðana sinna. Börn
þeirra, sem höfðu þó ekkert tii
í saka unnið grétu sig oft i sveín,
Þau áttuþaðá hættu næsta dag að
vera hædd og barin vegna við-
horfa foreldra sinna.
Nii held ég að það þyki ekki
lengur neift tiltökumál að vera i
Alþýðubandalaginu. Það kann
meira að segja að þykja heldur
fint í ýmsum kreðsum. En það
má ekki verða svo fint að menn
nenni ekki að taka til hendinni i
nauðsynlegu flokksstarfi.
Við erum i þeirri stöðu nú að
sitja i' rikisstjórn og hafa forystu i
ýmsum sveitarfélögum. Okkar
fólk samþykkti nær einum rómi
að taka þátt i núverandi rikis-
stjórn, þrátt fyrir það að við
næðum fram mjög takmöxkuðu af
okkar grundval larmálum i
stjómarsáttmálann^Við höfum i
mesta lagi stöðvunarvald i her-
braskinu og erlendu stóriðju-
draumunum. Og okkur hefur
heldur ekki tekist að tryggja
kaupmátt taxtakaups verkafólks
eins og hann varð mestur eftir
samningana 1977. En við sitjum
samt. Og ég er sannfærður um að
það er rétt eins og málin standa..
Við skulum samt gera okkur
grein fyrir þvi að það er engan
veginn auðvelt. Við erum með
menn i samstarfi á bæði borðsem
vilja stóraukin hernaðarumsvif
og sem trúa þvi staðfastlega að
það verði að lækka kaupið. Að
visu er það ekki merkileg rök-
semd að sitja i rikisstjórn til að
koma i veg fyrir þann óskapnað
sem kæmi i staðinn, en við skul-
um gera okkur kalt og rólega
grein fyrir þeim óskaplegu
hermdaraðgerðum sem atvinnu-
rekendavaldið og ihaldið ætlaði
að dengjayfir verkalýðssamtökin
eftir atburðina 1978 fengju þeir
pólitiska valdið. Stöðvunarvald
Alþýðubandalagsins hefur reynst
launafólki mikilvæg brjóstvörn.
Mikið unnist
En það hefur lika verið sótt
fram . Það þing sem nú er nýlokið
mun lifa i sögunni ekki sist fyrir
þá þýðingarmiklu réttindalöggjöf
sem það hefur afgreitt og kemur
þeim fyrst og fremst til góða sem
mest þurfa á styrk að halda.
En fyrir alla muni ættum við
ekki að ofmetnast eða blindast
þótt ihaldið og kratarnir æpi nú:
Aiþyðubandalagið ræður öllu. Að
visu eru áhrif okkar i þjóðlifinu
mikil, en sú nýja staða sem
flokkur okkar er i hefur vissar
hættur i för með sér. Flestir hæf-
ustu forystumenn okkar eru upp
fyrir haus i hvers kyns stjórn-
unarstörfum, i rikisstjórn, i
sveitarstjórnum og verkalýðs-
félögum . Þeir hafa ekki haft tóm
til að sinna flokksmönnum,
flokksfélögum og málgögnum
flokksins eins og vera skyldi. Og
það er ekki nema ár i næsta kosn-
ingaslag.
Leysum kraftana
úr læðingi
Að vi'su er rangt að hugsa póli-
tisktstarf ikosningum,en á sama
hátt og verkalýðssamtökin þurfa
að taka upp ny vinnubrögð verður
flokkur okkar að gera það lika.
Við erum sem betur fer i þeirri
aðstöðu að eiga i okkar stuðnings-
mannaröðum fjölmarga fórnfúsa
menn, sem vegna vinnu sinnar,
menntunar og reynslu hafa þekk-
ingu á flestum þjóðlifssviðum og
vilja miðla henni. Þessa krafta
verðum við að virkja til þátttöku
fyrir okkar hreyfingu og okkar
hugsjón. Og við verðum að koma
sjðnarmiðum okkar á framfæri
við fólkið með fundum stórum og
smáurp, útgáfustarfi og sam-
tölum. Eigum við að snúa okkur
að þvi' af alefli eða ætlum við að
svi'f a um i' þeirri vimu að þetta sé
nú allt harla gott?
Bp
stjórnmál á sunnudegi
Baldur Óskarsson
veikasti
hlekkurinn
í félagskeðjunni
A sl. ári tók það verkalýössam-
tökin 10 mánuði að knýja fram
kjarasamninga. Þeir runnu út um
áramót og nýir samningar tóku
gildi 1. nóvember sl. Ég er ekki aö
halda þvf fram að þetta samn-
ingsþóf hafi allt verið til einskis
þvi bzefti var mikilsvert að ná
fram hinum samræmda kjarna-
samningi verkalýftsfélaganna og
þau félagslegu réttindi sem um
var samift vift rikisvaldið voru af-
ar míkils virfti. Margt af þvi sem
séð hefur dagsins ljós á sviði fé-
lagslegra umbóta i rikisst jórnar-
ti'ð Alþýftubandalagsins frá
haustdögum 1978 er með mikil-
vægari sigrum i verkalýðsbarátt-
unni. Nægir þar að nefna fæðing-
arorlof, leyfiog launagreiðslur til
foreldra i veikindum barna, eftir-
launaaldur sjómanna lækkaður
og fritimi þeirra aukinn, atvinnu-
leysisbætur hækkaöar, stóraukin
framlög i félagslegar byggingar
og ný Töggjöf um aftbúnað og holl-
astuhætti á vinnustöðum . Allt eru
þetta varanlegir ávinningar sem
ekki er auðvelt aft afmá, og er þó
margt dtalið af nýjum félagsleg-
um umbótamálum.
Framkvæmd aðbúnaftarlag-
anna, með kjöri og þjálfun
trúnaftarmanna á hverjum vinnu-
stað sem hafi eftirlit og vaid til
aögerfta, getur orðið mjög mikil-
vægttæki tii að koma á fót félags-
legu starfiá vinnustaðnum. Sann-
leikurinn er sá aö vinnustaöurinn
hefur verift vanræktur og afskipt-
Margt bendir til þess
að verkalýðshreyfingin
og stiórnmálaflokkur
hennar. Alþýðubanda-
lagið. standi á vegamót-
uin um þessar mundir.
Timi uppvaxtaráranna
er liðinn. Hreyfingin
hefur unnið sér fastan og
varanlegan sess i þjóð-
lifi okkar og tekst nú á
við ný og áður óþekkt
verkefni.
Sú tið er horfin að
islenskur verkalýður
sæti skitkasti og
ókvæðisorðum borgara-
stéttarinnar þegar hann
kemur saman að krefj-
ast réttar sins og sam-
taka sinna. En gum dett-
ur lengur i hug að draga
i efa rétt manna til að
starfa í stéttarfélögum
og menn þora jafnvel
ekki að fara á flot í
alvönt með hugmvnd-
ir um að takmarka
verkfallsréttinn. Nú
þykir sjálfsagt að allir
seu í stéttarfélögum
hvar svo sem þeir
standa i stjórnmálum.
Styrkur og afl
í lifandi fjölda
Þegar svona er komið er hætt
við aft menn fari að lita á verka-
lýftsfélögin sem sjálfsagðan hlut.
Meö auknum fjárráöum geta þau
keypt sér vinnukraft til að leysa
þau vandamál sem við er að fást
hverju sinni. Hinn almenni
verkamaftur sækir ekki fundi og
hættir aft líta á verkslýðsfélagið
sem hluta af sjálfum sér.
Sumpart sýnir þetta að verka-
lýftsfélögin hafa náð því marki
sem þau eitt sinn settu, að öðlast
réttarstöftu og vifturkenningu. Og
þaft hlýtur aft vera verkafólki til
hagsbóta aft samtök þess hafi af-
skipti af og áhrif á sem flesta
þætti þjóðiífsins. En ef samtökin
hætta aö vera lifandi hreyfing
fólks meft styrk og afl i samhent-
um fjölda, hvenærsem vera skal,
er hætt vift aft sú hreyfing geti
fölnaft fyrr en varir.
Vinnustaðurinn
Ný verkefni kalla á
ný viðbrögð flokks og
verkalýðshreyfingar
ur sem eining i uppbyggingu
samtakanna. Kjörnir forystu-
menn og starfsmenn hreyfingar-
innar eru þar sjaldséðir gestir,
enda eins og á sl. ári kyrrsettir i
salarkynnum sáttasemjara rikis-
Áhrif verkafólks
á vinnustaðinn
Ég held sem betur fer að menn
geri sér þetta ljóst. Þess sjást lika
ýmis teikn að menn ætli að
ganga i það verkefni að snúa
þessari þróun við. Að sjálfsögðu
verða kjarasamningar við
atvinnurekendur eilifðarverk-
efni, en það er fullur skilningur á
þvi i' verkalýðssamtökunum að
sagan frá sl. ári megi ekki endur-
taka sig. Allur þungi verður lagð-
ur á að nýir kjarasamningar taki
viðum leið og samningstimanum
lýkur 1. nóvember nk.
Þess sjást einnig merki að
Alþýðusambandið er að snúa sér
að nýjum viðfangsefnum. Eáð-
stefna ASl um tölvumálin og
tæknina, sem haldin var fyrir
skömmu var mjög merk fyrir þá
sök að rætt var um það hvernig
verkafólk og samtök þess ættu
að snúast við framtiðinni, setja
ætti fram kröfur um að tækni og
tölvur væru i þágu heildarinnar
en ekki til þess að henda verka-
fólki atvinnulausu út á gaddinn.
Þar komu fram þau viðhorf að
verkafólk ætti að hafa áhrif á
vinnustaðinn, þannig að skipulag
vinnunnar væri á þess valdi. I
okkar atvinnulifi er þvi miður
alltof algengt að hagræðingu er
komið á án nokkurra afskipta
starfsfólksins. — Með sjálfvirkn-
inni einangrast verkafólk hvert
frá öðru og er i sifelldu kapp-
hlaupi til að mæta kröfum um af-
köst.enda hvenær sem er hægt að
fá fram á tölvuskermi hver fram-
legð hvers einstaklings er.
Sífellt fjölþœttari
menntunarkröfur
Verkafólk verður að fá aukin
áhrif á vinnustaðnuraVerkalýðs-
samtökin eiga með erindarekstri,
fræðslu, útgáfustarfi og þjálfun
trúnaðarmanna að örva fólk til
félagsstarfa á vinnustaðnum
sjálfum og til þátttöku i viðtæku
starfi verkalýðsfélaganna. En
þá verðum við lika að geta fengið
fólkinu verkefni viö hæfi.
Allar líkur benda til þess að i
framtiðinni verði gerðar sifellt
fjölþættari menntunarkröfur til
allra vinnandi manna. Um þetta
er ekki nema allt gott að segja,
jafnvel heldur ekki þá þróun að
menntun og starfsþjálfun verði af
og til með skipulegum hætti svo
lengi sem menn lifa. Slikt ætti að
eyða þvi gi'furlega launamisrétti
sem nú rikir milli einstakra hópa
eftir þvf hvort menn hafa fengið
lengri menntun eða skemmri.
Viðhorf manna óg virðing á
menntun og embættum er Iika að
breytast. Abyrgð og mikilvægi
starfa er erfitt að mæla. Samt er
menntun, ábyrgð og mikilvægi
starfa óspart látið á vogarskál
launa i okkar þjóðfélagi. Menn
eru þannig metnir til fjár, ekki
aðeins i lifenda lifi heldur lika
dauðir. Tryggingar meta til að
mynda dauðan tanniækni tuttugu
sinnum verömeiri en dauðan
verkamann.
Það er nauðsynlegt að verka-
lýðshreyfingin reisi hátt kröfur
um endurmenntun og starfsþjálf-
un og um leið réttindi til félags-
legrar þjálfunar. Sú mikilvæga
reynsla og skólun sem menn hafa
fengið með þátttöku i félagsstarfi
hefur ekki verið mikils metin i
okkar þjóðlifi. En það er ekki
minna virði fyrir samfélagið að
hafa hæfa menn i forystu félaga-
samtaka en hverju öðru starfi.
Hin félagslega þjálfun á þvi að
vera metin til jafns við starfs-
nám.
r
ASI tekur mál
aldraðra
ogfatlaðra á
sína arma
Á þingi ASt, hinu 34. sem haldið
var I haust, voru gerðar mjög
merkar og afdráttarlausar sam-
þykktir um málefni aldraðra og
fatlaðra. Að þessum málum er nú
verið að vinna hjá Alþýðusam-
bandinu, einkum á sviði atvinnu-
mála lifeyrismála og aðbúnaðar
og þjónustumála. t grein sem
Theodór A. Jónsson forseti
Sjálfsbjargar skrifaði 1. mai i
Þjóðviljann fagnaði hann þvi
sérstaklega að verkalýðshreyf-
ingin skyldi vera búin að gera sér
grein fyrir þvi að málefni fatlaðra
og jafnréttiskröfur þeirra eru
jafnt mál ASl og samtaka fatl-
aðra.
Þessar samþykktir ASt- þings-
ins, ráðstefnan um tölvumálin,
kosning öryggistrúnaðarmanna á
vinnustöðum og yfirlýsingar for-
ystumanna Alþýðusambandsins
um ný verkefni og vinnubrögð
vekja vonir um að verkalýðssam-
tökin svari kalli tímans og geti á
komandi árum sem hingað til
sannað gildi sitt sem dýrmætustu
baráttutæki alþýðunnar fyrir
bættum kjörum og betra lifi.