Þjóðviljinn - 30.05.1981, Blaðsíða 6

7 AUI3 -- ’/IKIlJr/GÓM JJtíl ÍKni
6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 30. — 31. mai 1981
UOÐVIUtNN
Málgagn sósíalisma, verkalýds-
hreyfingar og þjódfrelsis
titgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann.
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan
Ólafsson.
Auglýsingastjóri: Þorgeir Ólafsson.
, Umsjónarmaður sunnudagsblaðs: Guðjón Friðriksson.
Afgreiðslustjóri: Valþór Hlööversson
Blaðamenn: Álfheiöur Ingadóttir, Ingibjörg Haraldsdóttir,
Kristin Ástgeirsdóttir, Magnús H. Gislason, Sigurdór Sigurdórs-
son.
tþróttafréttamaður: Ingólfur Hannesson.
Útlit og hönnun: Guðjón Sveinbjörnsson, Sævar Guðbjörnsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Eliasson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar.
Augiýsingar: Svanhildur Bjarnadóttir.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Jóhannes Harðarson.
Afgreiðsla: Kristin Pétursdóttir, Bára Sigurðardóttir.
Simavarsia: Olöf Halldórsdóttir, Sigriöur Kristjánsdóttir.
Bílstjóri: Sigrún Bárðardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jóns-
dóttir.
Útkeyrsla, afgreiösla og auglýsingar: Sfðumúla 6,
Reykjavik, simi 8 13 33.
Prentun: Blaðaprent hf..
ritstjornargrcin
r *e
A uppleiö
• Nú á mánudaginri/ þann 1. júni verða í fyrsta skipti
um mjög langan tíma greiddar fullar og óskertar verö-
bætur á öll almenn laun í landinu í samræmi við hækkun
f ramfærslukostnaðar síðustu þrjá mánuði.
• Þessi hækkun nemur nú 8,1% og verður greidd að
f ullu á öll dagvinnulaun innan við 7681,- krónu á mánuði.
Á hærri laun ber hins vegar að greiða 7,4% hækkun á
þann hluta dagvinnulaunanna sem umf ram er kr. 7681,-.
• Á undanf örnum árum hef ur almennt launaf ólk löng-
um mátt búa við skertar verðbótagreiðslur á laun, og þar
af leiðandi hafa umsamdar launahækkanir ekki skilað
sér í betri kaupmætti nema að takmörkuðu leyti.
• Það var því mikill ávinningur fyrir allt almennt
launafólk í landinu, þegar ákveðið var með bráðabirgða-
lögum ríkisstjórnarinnar á gamlaársdag sl. að taka öll
skerðingarákvæði úr sambandi frá og með 1. júní og út
þetta ár. Þessi lagaákvæði koma til framkvæmda nú og
við hlið annarra þátta svo sem skattalækkana og minnk-
andi verðbólgu og er þeim ætlað að bæta almenningi þá
7% skerðingu verðbóta á laun, sem átti sér stað þann
1. mars s.l. — og er þá miðað við 12 mánaða tímabil í
heild til 1. mars á næsta ári.
• í eldhúsdagsumræðunum frá Alþingi fyrir nokkrum
dögum vakti Svavar Gestsson, félagsmálaráðherra at-
hygli á þeirri staðreynd, að Þjóðhagsstofnun telur nú að
kaupmáttur kauptaxta verkalýðsfélaganna innan A.S.Í.
hafi á fyrstu fimm mánuðum þessa árs verið örlítið
hærri en sama stofnun spáði í nóvembermanuði sl.
• í nóvember 1980, rétt eftir kjarasamninga verka-.
lýösfélaganna en fyrir efnahagsaðgerðir ríkisstjórnar-
innar spáði Þjóðhagsstofnun því, að kaupmáttur
kauptaxta verkalýðsfélaganna innan A.S.I. yrði á fyrstu
fimm mánuðum þessa árs 96 stig (miðað við 100 árið
1979), en nú telur sama stofnun að kaupmátturinn hafi á
þessum fimm mánuðum reynst 96,6 stig.
• Með öðrum orðum: — Þrátt fyrir efnahagsaðgerðir
ríkisstjórnarinnar um áramót hefur kaupmátturinn
reynst engu minni fyrstu fimm mánuði þessa árs heldur
en Þjóðhagsstofnun átti von á að kjarasamningum lokn-
um.
• Og nú kemur 1. júní með fullum verðbótum á laun
svo ekki ætti að vanta mikið á að kenningin frá því um
áramót um „slétt skipti" í kjaramálunum nái að stand-
ast, þegar árið verður skoðað í heild.
• Nú á f immtudaginn var f rá því greint hér í Þjóðvilj-
anum að samkvæmt upplýsingum Kjararannsóknar-
nefndar hafi kaupmáttur kauptaxta verkamanna verið
heldur hærri á fyrsta þriðjungi þessa árs heldur en hann
var á sama tima í fyrra og eitthvað hærri nú í sérhverj-
um mánuði á þessum fyrsta þriðjungi ársins.
• Frá Kjararannsóknanefnd hefur Þjóðviljinn einnig
þær upplýsingar að á fyrsta þriðjungi þessa árs hafi
kaupmáttur kauptaxta verkamanna verið 5—6% betri en
hann var að jafnaði sömu mánuði á árunum 1977 og 1978.
Þetta er ekki síst athyglisvert þegar haft er í huga að þá
voru viðskiptakjör okkar í utanríkisviðskiptum bæði árin
15—20% hagstæðari en þau hafa verið að undanförnu.
• Allar þessar staðreyndir ættu menn að bera saman
við áróður Morgunblaðsins og ýmsra annarra um kjara-
mál.
• Nú hefur gengi krónunnar verið haldið föstu í nær
f imm mánuði f rá áramótum, allt tii dagsins í gær þegar
ákveðin var 4% hækkun á erlendum gjaldmiðlum. Til
samanburðar er vert að hafa i huga að í júnímánuði í
fyrra, höfðu erlendir gjaldmiðlar hækkað til jafnaðar
um 19% næstu 6 mánuði á undan og síðasta hálfa árið
fyrir fall ríkisstjórnar Geirs Hallgrímssonar i júni 1978,
hækkaði erlendur gjaldmiðill i verði um 25% og gengi,
íslensku krónunnar féll að sama skapi.
• Verðhækkanir sem leiða af þeirri litlu gengisbreyt-
ingu, sem ákveðin var i gær, munu verða bættar að f ullu i
launum, og ákveðið hefur verið að halda genginu áfram
föstu, a.m.k. um nokkurra mánaða skeið.
— k.
úr almanakínu
Sifellt eru að birtast i dag-
blöðunum greinar frá fóiki þar
sem kvartaö er yfir iélegum
eliiiifeyri og margsháttar mis-
mun á þvi sviði. Sem dæmi um
þetta má nefna bréf I Dagbiað-
inu nýlega, frá barnaskólakenn-
ara á Hornafirði. Hann fær 1
krónu á mánuði frá lifeyrissjóði
sinum eftir 10 ára innborgun og
mun orsökin vera sú að ekki var
nein verðtrygging á innlegginu
fyrstu árin.
Þessi hörmungasaga gamla
mannsins á Hornafirði vekur
ekki aðeins upp spurningar
varðandi lifeyrissjóðakerfið
núna þar sem sumar stofnanir
eru rikisreknar, aðrar reknar af
sveitarfélögum og enn aðrar
sjálfseignarstofnanir er alltof
flókið og ekki til þess fallið að
tryggja jafnan rétt allra lands-
manna. Varðandi samruna lif-
eyrissjóðanna ætla ég ekki að
hafa mörg orð nema hvetja þá
aðila sem að þeim málum
vinna, að hraða þeim hlutum
sem mest. Sá stóri hópur manna
sem ekki hefur haft neinn að-
gang að lifeyrissjóði á heimt-
ingu á þvi að lír þeirra málum
verði bætt sem fyrst.
Seinni áfanginn I þeirri stóru
framkvæmd sem hér er'gerð að
umræðuefni væri sá að Lifeyris-
sjóður Islands og Trygginga-
stofnun ríkisins yröu sameinuð i
eina stofnun og þar meö væru öll
4
i

t
r
greiðslur yrðu i höndum rikis-
ins, lægi beinast við að Bygg-
ingasjóður rikisins fengi lif-
eyrisiðgjöldin til ávöxtunar.
Þannig væri hægt að koma i
framkvæmd þvi markmiði, sem
lengi hefur veriö stefnt að, sem
er aö Byggingasjóðurinn láni
allt að 80% af kostnaði við ný-
Eigum við að gera
„smá”-byltingu?
heldur einnig þá spurningu
hvort ekki sé kominn timi til að
umbylta öllu tryggingakerfi
landsmanna.
Málum er þannig háttað nú að
þrjár stofnanir i þjóðfélaginu
sjá um almennar tryggingar.
Þær eru Tryggingastofnun
rikisins, sjúkrasamlögin og lif-
eyríssjóöimir. Allar hafa þessar
stofnanir sama tilgang, sem er
að veita þegnum landsins
félagslegt öryggi. Þær eru hver
á sinu sviði hluti af samtrygg-
ingakerfi landsmanna og hafa
orðið til sem liður i baráttu
verkalýðsins fyrir bættum lifs-
kjörum og öryggi. Allar hafa
þessar stofnanir sama tekju-
stofninn þ.e. hluta af tekjum
fólks. Sjúkratryggingagjaldið,
prósentin i lifeyrissjóöina, sá
hluti skattsins sem fer til
Tryggingastofnunarinnar o.s.frv
allt er þetta framlag hvers
og eins til samtryggingar-
innar. En hvers vegna að skipta
þessu fé milli þriggja aðila?
Hvers vegna ekki að slá fyrr-
greindum stofnunum i eina, er
tæki að sér hlutverk allra
hinna? Þetta hljómar að visu
ákaflega byltingarkennt en við
nánari skoðun sést að hér er
ekki um neina óframkvæman-
lega hluti að ræða. Imynda
mætti sér að þetta yrði i tveim
megin áföngum. Fyrsti áfang-
inn yrði annarsvegar i þvi fólg-
inn að leggja niður sjúkrasam-
lögin og Tryggingastofnunin
yfirtæki starfsemi þeirra og
hinsvegar að leggja niður lif-
eyrissjóöina og Lifeyrissjóður
Islands yrði stofnaður i þeirra
stað.
Hvað varðar sjúkrasamlögin
og Tryggingastofnunina er ljóst
að samruni þeirra yrði að koma
i kjölfar viðamikillar endur-
skipulagningar á öllu heilsu-
gæslu- og sjúkrakerfi landsins.
Það kerfi sem við búum við
trygginga- og lifeyrismál ts-
lendinga komin undir einn hatt.
Það má spyrja sem svo:
Hvaða ávinningur er af þvi að
hafaöll þessi mál á einni hendi? .
Að minu viti er hann fyrst og
fremst sá, að með þessu fyrir-
komulagi ætti að vera hægt aö
tryggja fullkomið jafnrétti i
landinu á sviði trygginga- og lií-
eyrismála. Fleira mætti nefna
og þá helst hvað varöar iifeyris-
málin. I stað þess að gamla
fólkið sé aö hiröa upp nokkrar
krónur hér og nokkrar þar,
fengi það sent heim i einni
ávisun það fé sem þvi bæri. Það
væri ákveðið með tilliti til þess
hve mikið viðkomandi hefði
greitt I lifeyrissjóðinn og ytri
aðstæður metnar eftir ákveðn-
um reglum. Einstaklingur sem
sæti undir miklum kostnaöi
vegna ibúðar fengi þannig hærri
greiðslu en sá sem byggi i friu
húsnæði. Sterkur lifeyrissjóður
sem allir landsmenn stæðu að
gæti einnig verið i stakk búinn
til að ákveða rausnarlega lág-
marksupphæð þeim til handa,
sem einhverra hluta vegna
hefðu litið innlegg i sjóðinn.
Mikið er rætt þessa dagana
um verðtryggingu á fjármunum
lifeyrissjóðanna. Eins og þeim
málum er háttað nú er ljóst að
eina lausnin til að tryggja raun-
verulega verðtryggingu er að
veita fénu, strax og það berst, til
arðbærra fjárfestinga. Ef til
þess kæmi að allar lifevris-
Þorgeir
Olafsson
skrifar
byggingar svo og önnur hús-
næðiskaup. Það fé sem fólki
stendur til boða til að fjármagna
kaup á húsnæði hlýtur að nýtast
betur ef það er á hendi einnar
útlánsstofnunar en ekki margra
eins og nú er. Gott skipulag á
fjárfestingamálum er eins og
menn vita helsta vopn stjórn-
valda i baráttunni við verðbólg-
una og þvi kappsmál að koma
þeim I betra horf.
Enn er ótalinn einn stærsti
kosturinn við að koma lifeyris-
og tryggingamálum lands-
manna undir einn hatt. Hann
felst i þeirri stórkostlegu ein-
földun sem slikt kerfi hefði i för
með sér. Hægt væri að leggja
niður þær stórkostlegu milli-
færslur á peningum, sem nú
tiðkast, milli stofnana. Þarna er
helst um að ræða greiðslur
innan heilbrigðiskerfisins, og
má sem dæmi taka að i stað
daggjaldanna, sem rikið er að
greiða sjúkrastofnunum sem
ekki teljast til Rikisspitalanna,
yrði þeim úthlutað fé af fjárlög-
um. 1 stuttu máli: I stað þess að
rikið og sveitarfélögin séu að
paufast þetta sitt i hvoru lagi þá
væru allar sjúkrastofnanir
landsins undir einni stjórn á
svipaðan hátt og skólarnir.
Hugmynd sú er ég varpaði
fram i byrjun þessarar greinar
um eina stofnun er sæi um öll
þau mál, sem snerta heil-
brigðisþjónustu, tryggingar og.
lifeyri, er að sönnu mjög bylt-
ingarkennd. En spurningin er
bara hvort eina leiðin til að
tryggja fullt jafnrétti meðal
þegnanna i landinu sé ekki að
bylta öllu kerfinu. Með þeirri
tækni sem nútiminn hefur uppá
að bjóða og með þvi vel mennt-
aöa fólki sem við eigum ætti að
vera hægt að koma á fót einfald-
ari og betra kerfi en þvi sem við
búum viö, i heilbrigðis-, trygg-
inga- og lifeyrismálum.