Þjóðviljinn - 18.08.1981, Blaðsíða 5

Þriöjudagur 18. ágúst 1981 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 5
FRETTASKÝRING
utanrikisráöuneytinu er nú aö
veröa ljóst, aö viöurkenning á
tilverurétti þeirra og stofnun
einhverskonar palestinsks rikis
er fyrsta og siöasta forsenda
friöar i Austurlöndum nær,
jafnvel þess ameriska friöar til
aröráns, sem er takmark kana-
stjórnar þar eystra.
Siaukinn stuöningur banda-
rikjamanna viö Sadat egypta-
landsforseta þykir benda til
þess, aö israelar séu óöum aö
missa fyrstufiölusæti sitt i
Austurlöndum nær, en nýlega
var i tengslum viö ameriku-
heimsókn Sadats geröur samn-
ingur milli kana og egypta um
stóraukiö hernaöarsamstarf.
Vopnahlé sem á komst I
Líbanon fyrir tilstilli banda-
rikjasendimanns er talinn
stjórnmálalegur ósigur fyrir
Begin, og þykir einnig benda til
breytinga á stefnu kana.
Raunar mátti ekki kalla vopna-
hléiö vopnahlé aö kröfu Israels-
stjórnar, vegna þess aö i sliku
heiti fælist óbein viöurkenning á
samningsrétti palestinumanna,
en bent hefur veriö á, aö milli-
ganga kana i þessu máli feli
beinlinis i sér slika viöurkenn-
ingu, hvaö svo sem niöurstaöan
er kölluö.
Ýmis teikn voru uppi I tiö
Carter-stjórnarinnar um tengsl
viö palestinumenn, og er
skemmst aö minnast þess mold-
viöris sem upp kom, þegar
Andrew Young var rekinn úr
sendiherraembætti hjá SÞ
vegna leyniviöræöna viö full-
trúa þeirra. Taliö var þá, aö
Carter stjórnin léki tveim
skjöldum I afstööu sinni, og var
harkalega gagnrýnd fyrir þaö af
þáverandi stjórnarandstööu.
„Viö vonumst eftir hugarfars-
breytingu i Hvita húsinu”, sagöi
Arafat leiötogi PLO á blaöa-
mannafundi eftir vopnahléið.og
þaö viröist ekki óliklegt aö hin
hráa hagsmunapólitik muni
neyöa Reagan-stjórnina til aö
veröa innan skamms viö ósk
hans. (InfoWP)—m
Norðmenn kjósa sér Stórþing
i nóvember, og sumarið hefur i
Noregi mótast mjög af komandi
kosningum, sem miklar likur
eru á að borgaraflokkarnir
vinni, einkum vegna mikils byrs
i segl Hægri flokksins. Umræður
um kjarnorkuvopn og afvopnun
eru það málefni, sem helst hefur
ennþá sett svip sinn á kosninga-
baráttuna, en nýlega geystust
fylkingar hver gegn annarri
vegna skilgreiningar Sissel
Rönbeck neyslumálaráðherra á
norskum æskulýðsuppþotum.
Norðmenn hafa hingaötil að
mestu verið lausir viö þann at-
vinnuleysisdraug sem ljósum
logum gengur yfir grannþjóöir
þeirra i suðri og vestri. Hjálpar-
hella þeirra stærst erx senni-
lega oliufundirnir i Norðursjó,
margir hafa lika bent á aö nei-
kvæöni norðmanna viö Efna-
hagsbandalaginu 1972 hafi átt
sinn þátt i að norsarar eru ekki
verr farnir en reynd sýnir, það
nei hafi styrkt sjálfstæöi
norskra atvinnuvega og gert þá
óháöari en ella vestrænni upp-
dráttarsýki.
Þaö. hefur þó brunniö viö i
Noregi einsog viðar, að tölur
hagspekinga um atvinnuleysi
gefa aöeins hálfa myndina. Svo-
kallað duliö atvinnuleysi hefur
verið nokkuð þar eystra. Kon-
unum sem tekiö var fegins
hendi á vinnustööunum i
þenslu sjöunda áratugsins er
nú bolaö út og aftur inná heimil-
in. Og ungu fólki hefur reynst æ
erfiðara um vinnu eftir skóla-
göngu.
I ósló, sem nú er stjórnað af
borgaraflokkunum, eru um 4000
atvinnulaus ungmenni. Um 12
þúsund umsækjendum hefur
veriðhafnað af æöri skólum fyr-
ir næsta vetur. Ungt fólk fær
ógjarna lærlingsstööur i iönaöi
og handverki, enda fækkar um
10 þúsund launaumslög árlega i
þeim geira. Og samhliöa kemur
niðurskuröur opinberra fjár-
hagsáætlana einna verst viö fé-
lagslega þjónustu fyrir ungt
fólk; þannig fengu æskulýös-
miöstöövar i höfuðborginni um
15% minna af peningum i siö-
ustu umferö.
Þaö þarf þvi ekki aö koma á
óvart aö fimmti hver strákur
Ungt fólk gegn lögreglu á aðalgötu óslóar, Karl-Johan. Óeiröir kvölds l. mai eru orönar árlegur
viöburöur i ósló.
Æskuiýðsóróínn:
Noregur tekur
„ensku sóttina”
undir tvitugu er á skrá hjá ósló-
arlöggunni, að tveir þriöju
þeirra hafa stundað búöarhnupl
fyrir fjárráöaaldur, aö eitur-
lyfjavandinn eykst sifellt og i
takt viö hann fer vændi i vöxt i
ósló, „bænum meö hiö stóra
hjarta” eins og hann heitir á
tyllidögum.
Þessar hræringar hafa svo
brotist út i óskipulögöum óeirð-
um annaö veifiö, og stærstum
nóttina eftir 1. mai, sem siöustu
árin hefur verið mjög fjörug I
miöborg óslóar. Nú I vor var
reynt aö hamla samsöfnun
æskulýös á götum óslóar meö
næturrokki i sjónvarpi og rassi-
um og handtökum þeirra æsku-
lýöshópa sem skipulegastir eru,
en allt kom fyrir ekki. Óeirðirn-
ar voru aö visu ekki i formi búö-
arrána og sprengjukasts einsog
undanfarin ár, en vel vopnuö
lögregla varö aö vinna frammi
morgunsáriö áöur en tókst aö
dreifa um þrjú þúsund manna
hóp sem fór um miöbæinn meö
formælingum og steinkasti.
Eftir þessa nótt hóf áðurnefnd
Sissel Rönbeck siöan þá um-
ræöu vandans aö staöiö hefur i
hægrimönnum og raunar fleir-
um. Hún er sjálf yngsti ráöherr-
ann i kratastjórn Brundtlands,
þekkt fyrir róttækar skoöanir
sinar og andstööu viö Natóþátt-
töku norðmanna,- var einn ræöu-
manna viö upphaf friöargöngu i
Kaupmannahöfn.
Neyslumálaráöherra Noregs
neitar aö lita á þessa atburöi
sem afleiöingu af einhverri
óskýrgreindri skemmdarverka-
fýsn unglinga, þörf þeirra fyrir
lif og fjör eöa álika.
Hún neitar aö lita á vanda-
máliö norskum gleraugum ein-
göngu og bendir á enskar og
þýskar hliðstæður.
Þaö er ný æskulýösuppreisn i
gangi, segir Rönbeck, og i þetta
sinn ekki gerö einsog var 1968,
af tiltölulega vel stæöum æsku-
lýö I menntakerfinu. Þetta sé
æskulýöur úr lágstéttum, æsku-
lýöur án möguleika til virkrar
þátttöku i velferöarþjóöfélag-
inu, sem i neyö sinni ræöir viö
ráöamenn og valdstéttir meö
rúöubrotum og steinkasti af þvi
annað viröist ekki duga. At-
vinnulaus verkalýösbörn.
Hægrimenn sáu sér strax
áróöursfæri og héldu þvi fram
að ráöherrann væri meö staö-
hæfingum sinum aö niöa niöur
norskan verkalýö. Þaö væri
hneykslanlegt að kenna viö
verkalýösstéttina þann óaldar-
flokk sem hér væöi um meö
skrilslátum.
Sissel Rönbeck svaraöi meö
þvi aö láta kanna uppruna og
hagi þeirra sem handteknir
voru fyrsta mainóttina. Megin-
hluti hinna 243 handteknu voru
ófaglærðir og atvinnulausir frá
18 - 25 ára meö búsetu i verka-
mannahverfunum i austurhluta
Óslóar.
Könnunargerinn, Terje Lars-
en, segir i umfjöllun sinni, aö öll
ástæöa sé til aö taka alvarlega
þessar staöreyndir, þótt ástand-
iö komist hvergi nærri ófremd-
inni i stórborgum Evrópu.
Oryggi ungs fólks felst i at-
vinnu og húsnæöi. Þetta vantar.
Ekki sist meö þeirri sérhæfingu
sem oliuáherslan i norsku efna-
hagslifi hefur skapaö, en raunar
almennt i iönaöarsamfélagi nú-
tima i kreppu, breikkar biliö
ófaglæröra og faglæröra, og
skapar meöal ungs fólks tvo
hópa; einn hefur tök á aö komast
af innankerfis, en hinir fá léleg-
ustu vinnuna eöa enga og veröa
undir félagslega.
Könnunarhöfundur bendir á,
aö einsog i Englandi sé til þess
árátta aö hægri öfgaöfl sjái sér
leik á boröi aö magna eldinn
með þvi aö benda á erlenda
gestaverkamenn sem syndahaf-
inn.
Þrátt fyrir það, og þrátt fyrir
skipulagsleysi og stefnuleysi sé
þessi uppreisn pólitisk.
Skemmdarverk og skrllslæti
séu þessum hópi ungs fólks
meðvituð mótmæli gegn þvi
samfélagi sem neitar aö búa þvi
viöunandi lif.
Þessir drættir séu svo sam-
eiginlegir öllum þeim uppreisn-
um æskulýös sem fréttir eru um
úr Evrópu, og eftilvill sjáist
hingaötil dcki nema efsti hluti
isjakans.
(Info, NT) —m.
Begin í erfidleikum:
Söðla kanar um?
Begin og frú i þá gömlu góðu daga. Stendur nú höllum fæti.
Hin nýja stjórn Begins i tsrael
nýtur aðeins eins atkvæðis
meirihluta i Knesset, israelska
þinginu. Hún er fjögurraflokka,
og taka þátt þrlr smáflokkar
auk hægriflokks Begins,
likúdbandalagsins, hver
öðrum heittrúaðri og stirðari til
nokkurrar þeirrar samnings-
gerðar sem leiddi til ögn frið-
samlegra útlits fyrir botni
Miöjarðarhafs.
Athugendur telja aö erfitt
gæti reynst aö halda þessari
stjórn saman, ekki sist þegar sá
maður situr við stjórnvöl, aö
vændur er um vægast sagt al-
varlega skapgeröargalla af
virtum heimsblöðum. Ameriska
stórblaðiö Washington Post birti
til dæmis i byrjun ágúst grein
meö fyrirsögninni „Madman
for an Ally”, sem þýöa mætti
„vitfirtur bandamaður” eða
álika, og var fjallað um
Menachem Begin.
En sá vandi sem oröið gæti
hinni nýju stjórn og stefnu
hennar skeinuhættastur er þó
hvorki tæpur þingstyrkur né
óstöðugt ástand milli eyrna for-
sætisráðherrans, heldur hinn,
að alþjóðleg einangrun harð-
linumanna Israelskra vex
stöðugt, og nú siðast eru uppi
um það ýmsar raddir, að traust-
asta bandamanni Israelsrikis,
rikisstjórn Bandarikjanna, sé
hætt aö litast á blikuna og hug-
leiði að snúa við nokkrum
blööum i pólitik sinni i Austur-
löndum nær.
Sprengjuárásir Begins á
höfuðborg Libanon vöktu
mikinn óhugnað i Bandarikj-
unum, jafnvel meðal þeirra sem
næstir standa ísraelsriki, og
drógu á eftir sér þann dilk, að
Reaganstjórnin ákvað að fresta
afhendingu orrustuflugvéla sem
samiðhafði verið um, en loftá-
rásirnarhöfðu verið gerðar með
flugvélum sem bandarikjamenn
afhentu israelum til notkunar „i
varnarskyni”.
Þessi frestun hefur fariö mjög
fyrir brjóstiö á stjórninni i
Jerúsalem, einkanlega þarsem
Sádí-Arabiukóngur hafði
nýveriö fengið álika sendingu að
vestan, og er nú talað um að
svara þessari móðgun I ein-
hverri mynt. Flokksmenn
Begins ræða til dæmis um aö
fresta heimsendingu hersins á
Siani, sem sennilega mundi
endanlega gera útaf við Camp
Da vid-samkomulag kana,
israela og egypta; verka-
mannaflokkurinn israelski
stingur uppá að neita þátttöku i
alþjóölegum her, sem eftir sam-
komulaginu átti að setja upp á
Sinaiskaga, en það mundi tor-
velda bandarikjamönnum, sem
(nema hvað?) áttu að hafa
stærsta hlutdeild i þessum her-
afla, að tryggja sér yfirráð á
mikilvægum höfnum og flug-
völlum á skaganum.
Begin forsætisráðherra er
væntanlegur i opinbera heim-
sókn til Bandarikjanna I byrjun
september, og er sú ferð I hættu
ef sendingarfrestunin verður
ekki upphafin. En þaö er taliö
ólikiegt. I raun sé um aörar og
djúpstæöari ástæður að ræða
fyrir tregðu kana en augna-
blikshik vegna loftárása á
borgir.
Hráir hagsmunir
Hagsmunir Bandarikjam anna
efnahagslegir og hernaðarlegir
krefjast tryggra yfirráða þeirra
á þessu oliusvæði við suöurvegg
Sovétrikjanna. Þau yfirráö eru
best tryggö meö nokkrum
sterkum ihaldsrikjum undir
vesturheimskum verndarvæng,
sem sjái um löggæslu á svæðinu
i nafni hins ameriska friöar.
Fall iranskeisara var þessari
pólitik mikil blóötaka, og eina
leiöin til aö bæta sér upp þennan
spónmissi úr hinum bandariska
aski er enn traustari samvinna
kana viö ihaldsstjórnirnar i
Sádi-Arabiu, auðugasta rikinu á
þessum slóðum, i Egyptalandi,
þarsem saman er kominn mesti
mannafli á svæðinu, i Jórdan,
osfrv., Til að þessi riki. geti
gegnt þvi hlutverki sem banda-
rikjastjórn ætlar þeim verða
þau að halda i orbi kveðnu amk.
hreinum skildi gagnvart þeirri
samarabisku þjóöernisstefnu
sem er sterkasta stjórnmálaafl i
serkneskum löndum. Gunnfáni
þessarar stefnu er hinn palest-
inski, og jafnvel bandariska