Þjóðviljinn - 15.09.1981, Blaðsíða 4

4 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriöjudagur 15. september 1981
DJOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjódfrelsis
Ctgefandi: Otgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann.
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan
Olafsson.
Auglýsingastjóri: Svanhildur Bjarnadóttir
Umsjónarmaöur sunnudagsblaös: Þórunn Siguröardóttir
Afgreiöslustjóri: Valþór Hlöðversson
Blaöamenn: Alfheiöur Ingadóttir, Ingibjörg Haraldsdóttir,
Kristin Ástgeirsdóttir, Magnús H. Gislason, Sigurdór Sigurdórs-
son.Jón Guöni Kristjánsson.
Iþróttafréttamaöur: Ingólíur Hannesson.
Utlit og hönnun: Guðjón Sveinbjörnsson, Björn Br. Björnsson .
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Eliasson.
Ilandrita- og prófarkalcstur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar.
Auglýsingar: Unnur Kristjánsdóttir
Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir, Jóhannes Haröarson.
Afgreiðsla: Kristin Pétursdóttir, Bára Sigurðardóttir.
Símavarsla: Olöf Halldórsdóttir, Sigriöur Kristjánsdóttir.
Bilstjóri: Sigrún Bárðardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jóns-
dóttir.
(Jtkeyrsla, afgreiösla og auglýsingar: Síöumúla 6,
Reykjavik, simi 8 13 33.
Prentun: Blaðaprent hf..
Afl gegn árásum
• í ræöu er formaður Alþýðubandalagsins flutti ný-
verið gerði hann að umræðuefni þær andstæður fjár-
magns og félagslegra sjónarmiða sem takast á hérlendis
sem annarsstaðar, og birtast á Islandi fyrst og f remst í
leiftursóknarliði Sjálfstæðisflokksins og starfi Alþýðu-
bandalagsins. Þau kjör sem alþýða landsins hef ur barist
fyrir á umliðnum árum eru i hættu nái leiftursóknarliðið
tökum á stjórn landsins. Alþýðubandalagið hefur lagt
megináherslu á að beita pólitísku afli sínu í nánu sam-
starfi við verkalýðshreyfinguna til þess að verja ávinn-
inga alþýðusamtakanna og byggja upp á þeim grunni. í
þessu sambandi nefndi Svavar Gestsson þrjú aðalatriði
þessarar baráttu:
1.
• ,,Hið fyrsta er baráttan fyrir bættum lífskjörum
þjóðarinnar, innihaldsríkara lífi sem hefur gæðin til
vegs en mælir ekki allt á vogir magnsins, gróðans eða
neyslukapphlaupsins. í þessum ef num ætla ég aðeins að
bæta því við að jafnréttiskrafan er meginmál á þessu
sviði, og jafnrétti verður ekki náð, heldur ekki í launa-
málum, nema þeir sem meira hafa gef i eitthvað eftir af
sínum hlut. Það er útilokað að ná launajöfnuði með því
að hækka laun allra jafnt hlutfallslega. Vissulega
skyggir sérhyggjan á í þessu efni, en hér er komið að
grundvallaratriði sem engin leið er að sniðganga og það
er barnaskapur eða loddaraháttur af grófasta tagi ef
menn ætla að færa öllum allt eins og takmarkalaust sé til
skiptanna.
2.
ð Annað meginverkefni Alþýðubandalagsins í stjórn-
málabaráttunni er efling innlendra atvinnuvega. Það
verkefni verður ekki leyst með sífelldum metingi milli
atvinnugreina eða látlausu móðuharðindavæli ein-
stakra atvinnurekenda. Hér er um að ræða verkef ni sem
öll þjóðin hef ur f ullan skilning á. Þar ber okkur f yrst og
fremst að leggja áherslu á að nýta auðlindir okkar
sjálf ra skynsamlega á félagslegum forsendum, þar sem
við gætum þess að ganga ekki á Jíf rænar auðlindir okkar.
Nú er i undirbúningi mikið átak i raforkumálum lands-
manna sem byggist á því að orkan verði enn f rekar en nú
er þáttur í lífskjaragrundvelli landsmanna. Orkumálin
eru einnig sjálfstæðismál og þess vegna hefur ríkis-
stjórnin undir forystu núverandi iðnaðarráðherra sett
sér það markmið að standa þannig að orkumálum að
orkureikningur okkar verður sléttur um aldamótin
gagnvart útlöndum, þannig að íslendingar verði sjálf-
stæðir í orkumálum.
3.
9 Þriðji þátturinn eru utanríkismálin. Meginþungi
þeirrar umræðu snýst nú um það með hvaða hætti er
unnt að bæg ja þeirri vá f rá dyrum sem birtist í stórfelld-
um vígbúnaði stórveldanna, nevtrónusprengjunni og
aukinni áherslu Bandaríkjamanna á að tengja Islend-
inga inn í kjarnorkuvígbúnaðarnet sitt, ekki aðeins til
varnar heldur einnig til árása. Yfirgnæfandi meirihluti
landsmanna er sammála nauðsyn þess að við leggjum
lóð á vogarskálar f riðar en ekki stríðsundirbúnings. Að-
eins örlítill ofstækisfullur minnihlutahópur hefur tekið
undir með stríðsæsingamönnunum. Það er brýnt að
meirihluti landsmanna láti í sér heyra áður en það verð-
ur of seint. I þessum ef num er það aðalatriðið hvort við
viljum búa þjóðinni lífvænleg skilyrði meðstefnuokkar í
utanríkismálum, eða hvort við viljum fórna lífi hennar í
þágu stríðsæsingamanna. Þeir sem kjósa líf ið f remur en
sprengjuna þurfa að láta i sér heyra. Þeir eru yfirgnæf-
andi að meirihluta meðal landsmanna, hvernig svo sem
þeir hafa skipað sér í fylkingu í utanríkismálum áður".
• Þessi meginviðhorf Alþýðubandalagsins eiga vaxandi
stuðningi að mæta og grunntónn þeirra allra er baráttan
fyrir jafnrétti og sjálfstæði þjóðarinnar. Hægri öflin
munu á næstu misserum herða gagnsókn sína eftir
mætti enda kosningar að vori. Aflið sem getur staðist
bessarar árásir er fólgið í Alþýðubandalaginu. —ekh
klippt ' ' ' ' ~
' ÞÖRF ER AFDRÁTTAR-
LAUSRAR UMFJÖLLUNAR

frei
viröi
fleiri
og he
drung
vctusöi
ingslegu
um aft v
landsins
óvaegin, a
ekki viö ha
hljóta skaó.
Vissulega
vera hæft i þ
haróbýlt lano
þjóóar á þenna.
má þaö vera ‘
ef ekki á illa
lenska þjóöin
þessum áhrifum 1
öörum sviöum lifs
fyrr var þaö gei
ævintýra og innlifu
fortiö, þegar smjör
dropiöaf hverju ‘
dag fara kvöldvökur.
útvarpi og sjónvarpi,
mótvægiö veröur aö
ast, ef viö ekki eigum
ast i örvæntingarmy.
enda I þjóöflutningum
veikraspitölum annarra
urlanda (þvi aö sjáli
myndum viö gera þaö aö
norrænu átaki, eins og a
sem viö viljum láta borga
okkur).
Geöillskupúki
t>aö þarf varla aö fjölyröa
"Jk

Dagskrá sjónvarpsins:
„Viröistvera
umofsniðin
fyrirfámenn-
an áhrifahó"”
famálaráó.
lóta fara . gagngera kö._
vilja almennings f þ«sum efnum,
þolinmæöi fólkser á þrotum.
iþvigagnrýn,
.vjandiö á sinri meista,
** * væri aö segja aö þa
lifiö leiöinlegra á sinn
-lega hátt. Næsta kvöld,
■•skvöld, fór svo I
' og feril eins af
-mönnum”
Dallas og
retlandi i
föstudag-

inn sem óhæ.
ann I sambandi.
Bætt um betur
Og þegar dagskrá næstu viku
er skoöuö, er ekki annaö aö sjá

c.ftV.'" - ‘°rU 1
.aienfnt, sem ber
",v"THÍalldór Valdimarsson,
Hugmannl þóttl Dauðadans Strind-
berfi vera þunglamalrgt og langt
Idkrit og vlll láta „fara fram gagn-
gera könnun i vllja almrnnings” I
dagskrárvaU.
Sjónvarpssýki?
Ölafur Ragnarsson fyrrum
ritstjóri Visis skrifaði á dög-
unum fjölmiðlapistil i Timann
sem hann kallaði „Þjóð með
snert að sjónvarpssýki”. Þar á
hann við íslendinga. Og for-
sendan fyrirsagnarinnar er sú,
aö þegar sjónvarpið fór i fri reis
myndbandabylgjan feikihátt og
hafði þó verið i örum vexti fyrr.
Ölafur vitnar i þessu sam-
bandi til rannsókna sem gerðar
hafa verið i Bandarikjunum á
áhrifum gifurlegs framboðs af
sjónvarpsefni á daglegt lif
manna. Hann segir m.a.:
„Niðurstöður ýmissa þeirra
eru á þann veg að sjónvarpiö
stjórni algerlega lifi margra
fjölskyldna frá morgni til kvölds
og torveldi mjög öll mannleg
samskipti á heimilum. Fólk
venjist hreinlega af þvi að taka
afstöðu eða hafa skoðun. Mötun
sjónvarpsins sé einstefnukennd
og form þessarar miölunar sé
þess eðlis aö ekki sé gert ráð
fyrir að áhorfandinn láti i ljós
skoðun sina heldur meðtaki efn-
ið gagnrýnislaust”.
En bætir svo við að lokum, að
sem betur fer fái lslendingar
enn ekki nema brotabrot af
þeirri sjónvarpsmötun sem
hefur þegar haft endaskipti á
mörgu i hvunndagslifi Banda-
rikjamanna: „sjónvarpssýkin
hér á landi er þvi enn svo væg að
ekki er ástæða til að hafa veru-
legar áhyggjur af henni”.
Hamingju-
draumur
Það má vel vera, að sjónvarp
hafi enn ekki nándar nærri
svipuð áhrif á daglegt lif Islend-
inga og t.d. Bandarikjamanna
eða þá Japana. Engu að siður
eru ýmis einkenni „sýkinnar”
farin að gera vart við síg mjög
freklega. Eitt einkennið er, aö
bréfaskrifurum i dagblöðum
jafnt sem framgjörnum stjórn-
málamönnum þykir rétt að tala
um sjónvarpsdagskrá sem eins-
konar mannréttindi sem ekki
megi skeröa með neinu móti.
Annað einkennið er sú sibylja
sem heyra má i á allskonar
vettvangi að hér á landi verði þá
fyrst lift, þegar menn geti valið
úr sjónvarpsrásum innlendum
og erlendum, sem og mynd-
bandaefni ýmiskonar, einmitt i
einhverjum þeim mæli sem
Bandarikjamenn gera nú: fyrr
er þjóðin ekki frjáls, fyrr er hún
ekki þjóð meðal þjóða i mynd-
heimi. Það virðist furöu algengt
að hamingjudraumur manna sé
að geta haft „eitthvað létt og
skemmtilegt” fyrir framan sig,
hvenærsem er — og þar með að
sitja aldrei uppi meö eitthvað
það sem er pinulitið öðruvisi
óaðgengilegra, alvarlegra en
hin algengasta fjöldafram-
leiðsla á skemmtiefni.
Dauðadansinnn
Þessi tónn er sérstaklega al-
gengur i obbanum af þvi sem
skrifað er um dagskrá islenska
sjónvarpsins, hvort sem um er
að ræða athugasemdir fjölmiðl-
ara sjálfra eða þá lesendabréf.
Til dæmis að taka hefur hver
tekið við af öðrum til að kvarta
yfir sænskri upptöku á
Dauðadansi Strindbergs, sem
sýnd var tvö kvöld snemma i
siðustu viku. Einn lesandi Dag-
blaðsins vildi gera einmitt þetta
leikrit að tilefni til sérstakrar
rannsóknar á misbrúkun sjón-
varps i þágu „fámenns áhrifa-
hóps” — þvi miður fylgdi það
ekki með, hvaö það væri sem
þessi áhrifahópur vildi með svo
„þunglamalegu og löngu leik-
riti” eins og þar stendur.
Óvinur
þjódarinnar
Blaðamaður á Timanum var
á svipuðum buxum fyrir helgi —
hann baö strax i fyrirsögn um
„afdráttarlausa umfjöllun” um
dagskrá sjónvarpsins vegna
þess að „sjónvarpið hefur nefni-
lega greinilega sett sér þaö
markmiö að verða óvinur þjóð-
arinnnúmereitt”! Og lauk máli
sinu á að biöja sjónvarpið aö
finna sér eitthvað „þarfara og
fegurra hlutverk en það að efla
þunglyndi, leiða svartsýni og
vonleysi islensku þjóðarinnar”.
Aö visu ætlum við ekki aö taka
„listrænar stórýkjur” af þessu
tagi allt of alvarlega, en tónninn
er, svipaður þeim sem margir
aðrir gefa, og ástæða fyrir
gremju blaðamannsins sú, að
þetta kvöldið er „vandamála-
mynd”, hitt „óeirðirnar i Bret-
landi i sumar”, þá mynd „um
—og
græðgi mannsins” og siðan eitt- ■
hvað um „hræðilegan veruleika I
kreppuáranna”. Og siöast en |
ekki sist: það er kvartað yfir ,
Dauðadansinum.
Vímugjafi
og veruleiki
Merkilegur fjandi. Vitaskuld I
er Dauöadansinn erfitt verk og ■
dapurlegt, en það var það sjón- I
varpsefni sem gætt var mestu I
ósviknu lifi af þvi sem nú hefur I
fyrirauguborið um stund, þetta ■
var sterk og eftirminnileg sýn- I
ing á einu þeirra verka sem tim-
ans tönn vinnur ekki á. En lát- l
um nú svo vera, að menn hafi *
meiri áhuga á efni af ööru tagi. I
Það einkennilegasta við fyrr- I
greinda sjónvarpsgagnrýni er I
kannski það, að menn virðast J
halda að það sé hægt að bjarga
fólki undan „svartsýni og von-
leysi” með þeim lifsflótta sem I
finnst i skemmtiefni þvi sem J
forðast allt sem er dapurlegt
eöa erfitt eða „vandamál”. Það
væri gaman aö vita við hvað I
þessi skoöun (sem mun allút- ■
breidd) styðst. Að sönnu rámar
okkur i það, að á striðsárunum
hafi blómgast með helstu I
styrjaldaraðilum sérkennilegar J
lifsflóttamyndir sem voru eins I
óralangt frá striðsveruleikan- I
um og hugsast gat. Varla eru ls- , I
lendingar svo illa haldnir, aö J
þeir þurfi á slikri vimugjöf aö I
halda. Kannski er það sönnu
nær, að þeir sem hafa fengið I
rosaskammta af eintómu létt- ■
meti langtimum saman, einmitt I
þeir veröi enn siður en ella færir I
um að mæta „þunglyndi, leiða I
ogvonleysi”,ennsiður færirum J
aö horfast i augu við veruleik- I
ann en þeir sem þora að horfa á
kvikmynd eða sjónvarpsleikrit I
sem er eitthvað annað og meira J
ensætsúpa með þeyttum rjóma. I
Hitt er svo annað mál, að vita- I
skuldeigamenn að halda áfram I
aö gagnrýna islenska sjón- J
varpsdagskrá, afglöp sjón- I
varpsmanna eða þá fjársvelti I
stofnunar sem verður harka- I
lega fyrir barðinu á pólitiskum J
visitöluleik. Það er mikil nauð- I
syn. Dapurlegaster bara þetta:
að undarlega oft er skammast I
einmitt út i þá hluta islenskrar J
sjónvarpsdagskrár sem sist I
skyldi. áb |
skoríð