Þjóðviljinn - 11.02.1982, Blaðsíða 10

10 SIDA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 11. febrúar 1982
Jón Baldvin Hannesson kennari skrifar:
F^lgist
þu
með
starfi
bams
þíns?
Geturöu hugsað þér ab láta eins
og ekkert sé þegar barn þitt kem-
ur heim úr leikskóianum og sýnir
þér hróðugt eitthvað sem það hef-
ur búið þar tii? Nei, auðvitað
ekki. Þú hrósar barninu að sjálf-
sögðu og skoðar meö athygli lit-
inn og jafnvel ómerkilegan hlut i
augum fullorðinna á meöan barn
þitt ijómar af ánægju við hliðina á
þér. Og barnið lýsir e.t.v. fyrir
þér hvað þetta sé nú og hvernig
þaö hafi búið hlutinn til o.s.frv. Ef
að barninu væri ekki hrósað fyrir
vinnu sina i þessu tilviki væri ver-
ið að taka frá þvi mjög mikilvæga
tilfinningu, þá tilfinningu að
barnið og vinna þess sé einhvers
virði og að vel unnu verki fylgir
ánægja.
Þeirri ánægju sem hér um ræð-
ir er ekki svo auðvelt að lýsa og
hún felstekki i neinum „áþreifan-
legum” verölaunum. En liklega
hefur þú sjálfur, lesandi góður,
orðið margoft fyrir svipaðri
reynslu. Hefurðu ekki einhvern
tima lagt mikla hugsun, vinnu og
alúð i eitthvert verk sem þú hafð-
ir verulega ánægju af, en engin
bein laun fyrir? Hefur t.d. saum-
aö, málað, smlðað, eða leikið á
hljóðfæri svo aðeins fátt eitt sé
nefnt. 1 þvi tilviki geturðu örugg-
lega sett þér fyrir sjónir hvað
örlitið hrós eða viöurkenning fyr-
ir unninn hlut hefur mikið að
segja. Það gilda nefnilega svipuð
lögmál um okkur fuílorðna fólkið,
aö okkur er nauösynlegt að fá við-
urkenningu fyrir verk okkar, þótt
börnum sé þaö ennþá mikilvæg-
ara.
I skóla er mikilvægt að nem-
endur finni til þess aö þeir séu
metnir einhvers. Ekki I saman-
burði við aðra, heldur að þeir
skipti einhverju máli sem ein-
staklingar og að öllum öörum sé
ekki sama um þá. Hið sama gildir
á heimilum okkar. Við verðum að
meta hvern og einn fjölskyldu-
meölim að verðleikum, ekki mið-
að við aðra fjölskyldumeðlimi eða
utanaö komandi einstaklinga,
heldur á algjörlega sjálfstæðan
hátt. Engum dettur i hug að miða
vangefiö barn við heilbrigt I
þroska, enda er slikt úti hött. Það
er á svipaöan hátt litil skynsemi i
þvi að allir á sama aldri þurfi
nauðsynlega að kunna sömu hlut-
ina og það á sama tima.Þannig
hafa þó skólar starfaö til skamms
tima. Og það verður þvi miður að
segjast eins og er, að þrátt fyrir
löggjöf sem kveður á um að hver
nemandi skuli fá kennslu miðað
við sinn þroska og sina getu er
framkvæmdin ekki þannig i
reyndinni. Skólar eru heldur ekki
i stakk búnir til þess að veita ein-
staklingsbundna kennslu þar sem
i mörgum bekkjum eru of margir
nemendur, bækur og nauðsynleg-
ustu kennslugögn af skornum
skammti og öll aöstaöa i lág-
marki. Allt þetta veldur þvi að
börn fá yfirleitt ekki nægilega at-
hygli og uppörvun i skólanum.
Þessu þarf að breyta með sam-
stilltu átaki allra sem hlut eiga að
máli.
Það hefur veruleg áhrif á skóla-
göngu barna hvernig sambandi
þeirra viö foreldrana er háttað.
Allt frá fæðingu þurfa börn um-
hyggju og alúð á öruggu heimili
þar sem þeim liður vel. Ef for-
eldrar eöa annað heimilisfólk get-
ur gefiö sér tima til þess að ræða
við börnin i ró og næði gengur
börnunum betur þegar i skólann
er komiö að ræða við og hlusta á
kennara og aðra nemendur. Þvi
miöur bendir margt til þess að
allt of mörg heimili veiti börnum
ekki nægan tima og næga um-
hyggju. Að visu eru það gæöi
samskiptanna á heimilinu en ekki
magn þeirra ef svo má segja sem
ræður mestu um uppeldisáhrifin
og vill þetta tvennt þó gjarnan
fara saman. En I þvi þjóðfélagi
þar sem báðir foreldrar vinna úti
eins og tiðkast orðið hér á landi
vill oft verða erfitt að finna tima
til samvista allrar fjölskyldunn-
ar. Þá ekki siður þegar allir þeir
fjölmiðlar sem i boði eru ræna
þeim minútum sem eftir eru þeg-
ar vinnan og heimilisstörfin eru
frá. Foreldrar verða aö gefa sér
tima til að ræða við börn sin um
áhugamál þeirra og störf. Ef þeir
gera það á jafnréttisgrundvelli og
fylgjast þannig með barninu að
starfi og leik getur það hindrað að
barnið lendi i erfiðleikum I skól-
anum eða annars staðar. Hrós er
börnum nauðsynlegt, en hrós
verður að vera meira en inni-
haldslaus orð. Með þvi að sýna
barninu áhuga og umhyggju geta
foreldrar best komiö barninu i
skilning um að það sjálft og störf
þess séu einhvers virði og stuölaö
þannig að bættri liðan þess i skól-
anum og meiri áhuga á náminu.
Jón Baldvin Hannesson
Ný gerð Volvobifreiða
Starfsfólk Félagsmálastofnunar ályktar:
Um vímuefnaneyslu
og áhrlf hennar
Sænsku Volvo-verksmiðjurnar
kynna nú nýja gerð Volvo-bif-
reiða sem framleiðsla er hafin á.
Nefnist gerðin Volvo 769 GLE, og
er i veigamiklum atriðum frá-
brugöin þeim gerðum Volvo-bif-
reiða sem til þessa hafa verið á
markaöinum. Bifreiðin er að
miklu leyti byggð á tilraunabif-
reið sem Volvo-verksmiðjurnar
létu smiða á afinu 1980 „Volvo
Concept Car”, en sú bifreið var
kynnt á bifreiðasýningum vlða
um heim og vakti gífurlega at-
hygli.
Volvo 760 GLE verður meö sex
strokka vél 2849 rúmsentimetra
og afl vélarinnar er 155 hestöfl
miðað við 5700 snúninga á
mlnútu. Einnig verður unnt að fá
þessa gerð með sérhannaðri
di'selvél sem er i senn ótrúlega
kraftmikil og hljóðlát.
1 fjölda mörg ár hafa Volvo-
verksmiöjurnar haft forystu i
öryggismálum og má t.d. nefna
að þær komu fyrstar meö ökuljós
og öryggisbelti sem sjálfsagðan
búnað í bifreiðum. Hafa verk-
smiðjurnar hlotið verðlaun
bandariska umferðaröryggis-
eftirlitsins, en sem kunnugt er
gerir það mjög strangar krMur. 1
Volvo Concept Car komu fram
fjölmargar nýjungar á þessu
sviði, og hafa sumar þeirra verið
teknar upp i Volvo 760 GLE. Má
þar nefna sérstaka gerð aftur-
sæta, sem eiga að hindra að far-
þegar renni fram og skelli á baki
framsætanna, verði árekstur. Þá
hefur hið svonefnda öryggisstýri
verið endurbætt, breytingar hafa
veriö gerðar á hemlunarkerfinu
sem eiga að tryggja aö unnt sé að
stöðva bifreiðina á minnsta
hugsanlegum tima, og einnig
hafa verið gerðar ráðstafanir til
þessaðauka öryggiökumanns og
farþega verði hliöarárekstur eða
ef bifreiðin veltur.
Volvo 760 GLE hefur nú verið
sett á markaðinn og munu verk-
smiðjumar á næstunni leggja
áherslu á kynningu hennar. Þess
skal sérstaklega getiö að verk-
smiöjurnar munu enn halda
áfram smiði hinna hefðbundnu
Volvo-bifreiða, þ.e. 340 gerðar-
innar og 240 geröanna, en þær bif-
reiBirhafa notiö mjög mikilla vin-
sælda viða um lönd, ekki sist hér
á Islandi.
A fræösludegi starfsfólks Fé-
lagsmáiastofnunar Reykjavikur-
borgar, i fjölskyidudeild, Útideild
og Unglingaathvarfi var rætt um
vimuefnaneyslu og áhrif hennar.
i tilefni af þessum fundi gerir
starfsfólk Félagsmálastofnunar
Reykjavikurborgar, sem vinnur
að þessum málum, eftirfarandi
ályktun:
Neysla vimuefna af ýmsu tagi
hefur verið mjög almenn meðal
unglinga og virðist fara vaxandi.
Afengisvenjur unglinga, allt nið-
ur i 12 ára aldur, likjast nú æ meir
siðum fullorðinna. Unglingar
drekka reglubundið, skipuleggja
áfengiskaupin timanlega með
dyggilegri aðstoð fullorðinna og
stór hópur þeirra „dettur ræki-
lega i J»ö” um hverja helgi.
Fleiri efni eru komin til sögunn-
ar, auk áfengis. Hafa lyf og leysi-
efni bæst við og æ sterkari ávana-
efni ryðja sér nú greinilega til
rúms. Þessi þróun er alvarlegt
Ertþú
búinnað fata í
I jósa -
skoðunar
-ferð?
áhyggjuefni. Svo virðist sem
nokkuð stór markaður hafi þeg-
ar myndast á þessu sviöi. Rann-
sóknir erlendis frá sýna aö slikur
markaður tengist fleiri vanda-
málum, t.d. afbrotum og vændi og
bendir ýmislegt til að slik þróun
muni einnig eiga sér stað hér-
lendis.
Undanfarin ár, hefur ýmislegt
verið gert i málefnum reykviskra
unglinga. Má þar m.a. nefna upp-
byggingu 5 félagsmiðstöðva i
Reykjavik, á vegum Æskulýðs-
ráös. Starfsemi Félagsmála-
stofnunar Reykjavikurborgar er
þriþætt, þegar um er að ræða
starf meðal unglinga.
1. Fjölskyldudeild Félagsmála-
stofnunar Reykjavikurborgar
aðstoðar einstaklinga og fjöl-
skyldur sem eiga i erfiðleikum
og þangað geta unglingar leitað
eftir aðstoð.
2. útideild hefur verið starfandi
undanfarin ár og heldur uppi
reglulegu leitarstarfi meðal
barna og unglinga i Reykjavik.
3. Eitt unglingaathvarf er rekið
fyrir 6 unglinga, sem eiga við
ýmsa félagslega erfiðleika að
etja.
Nýlega hefur verið opnuð ung-
lingaráðgjöf á vegum rikisins
sem unglingar geta leitað til
vegna erfiöleika sinna.
Hvaöer tilúrbota
Abyrgðin á þessum málum
dreifist á margar stofnanir, þvi er
mikilvægt að þeir aðilar er málið
varða taki nú höndum saman. Að-
gerðir mega ekki stjórnast af til-
viljanakenndum skyndiviðbrögö-
um; langtímaáætlun þarf að
vinna að sameiginlega af hálfu
heilbrigðis-, félags- og fræösluyf-
irvalda. Stórauka þarf fræðslu
meðal barna, unglinga og for-
eldra þeirra um áhrif og skað-
semi vimuefna i þvi skyni að
koma i veg fyrir frekari neyslu og
útbreiðslu þessara efna.
Aðstöðu fyrir unglinga má tvi-
mælalaust bæta, svo og alla
félagslega aðstoð viö þennan ald-
urshóp. Nefna má, að engin með-
feröarstofnun er til fyrir unga
vimuefnaney tendur.
Fjölskyldudeild Félagsmála-
stofnunar Reykjavikur hefur á
undanförnum árum, við gerð
fjárhagsáætlunar gert margar
tillögur til úrbóta i málefnum
unglinga, m.a. hefur verið farið
fram á Unglingaheimili fyrir
heimilislausa unglinga, fleiri
unglingaathvörf og aukinn mann-
afla i Útideild og er enn þörf.
En fyrir starfsmenn á sviði
barnaverndar blasir fyrst og
fremst viö að rjúfa þurfi þann
vitahring þar sem erfiðar félags-
legar aðstæður leiða af sér
margþættan félagslegan vanda.
Hlutverk fjölmiðla er mikil-
vægt, en fjalla verður um málið á
viðari grundvelli i stað þess aö slá
upp æsifréttum eins og boriö hef-
ur viö.
Miklu máli skiptir, hvernig
fræösla og upplýsingar eru settar
fram, svo ekki sé hægt aö skilja
hana sem ieiðbeiningu um notkun
efnanna.