Þjóðviljinn - 14.04.1982, Blaðsíða 8

8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINIÍ Mi&vikudagur 14. aprll 1982
Miðvikudagur 14. apríi 1982 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 9

Svein Tómas-
son, forseta
bæjarstjórnar
Vestmanna-
eyja um
bæjarmálin
og atvinnu-
mál í Eyjum
Flestum er enn í fersku
minni sá atburðun þegar
Vestmannaeyingar urðu að
yfirgefa heimili sín vegna
eldgossinsá Heimaey fyrir
rúmum níu árum. Allt fór
þó vel að lokum, og rúmur
helmingur Eyjabúa flutti
til sinna gömlu heimkynna
að nýju þegar gosinu lauk,
og hefur tekist af undra-
verðri elju að endurreisa
blómlegt mannlíf og öf lugt
atvinnulíf.
Ekki er þó allt eins og
áður var, eins og gefur að
skilja, og enn má merkja
sterk áhrif þeirra
breytinga sem orðið hafa í
Eyjum, að þvi er Vest-
mannaeyingar telja sjálf-
ir.
„Það fylgdu auðvitað ýmsar
breytingar i kjölfarið þótt við sé-
um farnir að venjast t.d. hinu
nýja landslagi sem við höfum haft
fyrir augunum i næstum áratug”,
segir Sveinn Tómasson — gamall
og gróinn Vestmannaeyingur og
mörgum kunnur, ekki sist vegna
afskipta sinna af bæjarmálum, en
hann hefur siðastliöið kjörtimabil
gegnt störfum forseta bæjar-
stjórnar. Hann á auk þess sæti i
bæjarráði Vestmannaeyja og
tómstundaráöi, en hann situr i
bæjarstjórn fyrir Alþýðubanda-
lagið og skipar nú fyrsta sætið á
lista þess i komandi bæjar-
stjórnarkosningum.
Erindiö við Svein er auðvitað
fyrst og fremst að spjalla við
hann um bæjarmálefni Vest-
mannaeyinga — og þar hefur gos-
ið haft ekki litil áhrif.
„Ég held sé óhætt að segja að
vegna gossins hafi margt tafist
enda tók uppbyggingarstarfið
sinn tima og kostaði sitt, auk þess
sem t.d. götur urðu fyrir
skemmdum af þess völdum”,
segir Sveinn og bætir þvi við að
samt sem áður hafi gatnagerðin
og viöhaldsvinna gengið vel. Búið
er að gera við margar götur, sem
voru illa farnar og á siðasta ári
voru lagðir alls þrir kilómetrar af
varanlegu slitlagi á götur, og
jafnmikið er á gatnagerðar-
áætluninni fyrir þetta ár. A vest-
mannaeyskan mælikvarða eru
þrir kilómetrar hreint ekki svo
litiö en gatnagerðin nemur um 4%
af heildarútgjöldum á fjárhags-
áætlun þessa árs.
Þegar á heildina er litið hefur
bæjarfélagiö i Vestmannaeyjum
töluverð umsvif, og það nægir að
lita á útgjöld á fjárhagsáætlun
fyrir þetta árið til að fá það stað-
fest: til yfirstjórnar kaupstaðar-
ins renna um 3,5 milljónir króna
eða 7% heildarútgjalda, til al-
mannatrygginga-, félags- og heil-
brigöismála fara rúmar 9
milljónir króna eöa 18%, til
fræðslu- og menningarmála 7,3
milljónir eða tæp 16%, en auk ails
þessa er gert ráð fyrir rekstraraf-
gangi til nýframkvæmda upp á
tæpar 16 milljónir eða næstum
þriðjung heildarútgjalda.
„Jú, það er rétt”, samsinnir
Sveinn, „hér er töluverð þjónusta
veitt af hálfu bæjaryfirvalda og
ég held sé óhætt að segja að hún
sé býsna góð. Og hún gæti
auðveldlega annað fleira fólki.
lbúafjöldi Eyjanna telur rúm-
lega 4.630, en var fyrir gosið um
5.200. Það vantar þvi rúmlega 500
manns til að ibúafjöldinn nái þvi
marki, sem félagslega uppbygg-
ingin og opinbera þjónustan hefur
miðað að. Við stöndum t.d. ágæt-
lega með dagheimili og leikskóla,
viö höfum hér ágætt elliheimili,
auk sex ibúða fyrir aldraða og
það er ætlun okkar að haida
áfram að byggja þessa þjónustu
upp. Iþróttamiðstöðin hérna var
byggð skömmu eftir gos, ég held
sé óhætt aö segja að hún er stolt
okkar — og hún gæti lika meö
mjög góðu móti annaö fleira fólki.
Nú, þaö sama er að segja um heil-
brigðisþjónustuna. Sjúkrahúsið
hér var byggt með meiri ibúa-
fjöida fyrir augum, og bærinn
hefur orðiö að standa undir
nokkru tapi á rekstri sjúkra-
hússins, vegna þess aö sjúklingar
hafa blessunarlega verið færri en
ráð var fyrir gert”.
Opinber þjónusta er vissulega
mikil i Vestmannaeyjum, og i
spjallinu viö Svein kom fram að
svo væri þrátt fyrir uppbygging-
una eftir gosið sem heföi auðvitað
kostaö sitt, bæöi i tima og pening-
um.
Eftir gos var einnig unnið
stórátak i samgöngumálum, þeg-
ar nýi Herjólfur var keyptur til
Eyja en hann er i eigu rikisins,
Vestmannaeyjabæjar og hluthafa
i Eyjum — „og bærinn og hluthaf-
ar eiga meirihlutann”, segir
Sveinn. Aörir heföu liklega tekið
Vestmannaeyjar eru stærsta verstöð landsins, og sjávarútvegur og fiskvinnsla eru helstu atvinnugreinar þar. En eins og kemur fram I viötal-
inu, hefur það ýmis vandkvæði i för með sér.
einn maður i hálft starf, en það
má búast við að þessi þjónusta
veröi meiri þegar fram liða
stundir. Siðast en ekki sist verður
bráölega farið af stað með svo-
nefnda dagvistun fyrir aldraða að
elliheimilinu Hraunbúöum. Dag-
vistunin veröur með þvi sniði að
fólk, sem ekki býr á elliheimilinu
getur komið og dvalið þar dag-
langtog jafnvel um helgar, ef það
vill. Þetta verður gert i tilrauna-
skyni i fyrstu en ég efa ekki, að
þetta muni mælast vel fyrir. Þeir,
sem koma á elliheimilið til að
vera þar daglangt, geta auðvitað
boröað þar og notið allrar þeirrar
þjónustu, sem þar má fá og lagt
sig til hvildar ef þeim sýnist svo.
Viö viljum gera vel viö aldraða i
bæjarsamfélaginu og heimilis-
hjálpin og dagvistun aldraðra er
viöleitni i þá átt”.
Sveinn leggur sérstaka áherslu
á þessi siöustu orð sin, og það er
ekki annað að heyra á honum, en
að uppbygging þjónustu fyrir
aldraða sé bæjarfélaginu talsvert
metnaðarmál.
En það er kannski ekki úr vegi
að forvitnast litillega um gang
menningarmálanna; styður
bæjarfélagið við bakið á menn-
ingarfélögum af hliðstæðum
rausnarskap?
„Já, ég er nú ekki frá þvi að svo
sé”, segir Sveinn. Hann er sjálfur
mikill áhugamaður um leiklist-
ina, hefur stigið á leiksviðið i
Félagsheimili Vestmannaeyinga
mörgum sinnum og hlotið mikið
lof fyrir túlkanir sinar á hinum
ýmsu pérsónum, sem hann hefur
leikið. Leiklistin er að visu bak-
sviðs hjá Sveini eins og er —
„maður hefur engan tima,
blessaður vertu” — en áhuginn er
til staðar, enn sem fyrr, og hann
tekur einmitt dæmi þaðan, þegar
hann ræðir stuöning bæjarfélags-
ins við menninguna.
„Bæjarfélagið endurnýjaði
fyrir nokkru samning við leik-
félagið, sem kveður á um það að
félagið starfræki Félagsheimilið
og hafði allan aögang að aðal-
salnum. Þetta þýðir t.d. að hægt
er að fara miklu fyrr á sviðið,
þegar leikrit eru æfð, en allir sem
til þekkja, vita að það getur skipt
miídu máli. Og það hefur verið
sagt um þá aðstöðu, sem hér er,
að hún sé einhver sú albesta sem
nokkurt áhugaleikfélag býr við á
öllu iandinu. Samningurinn er
gerður til tiu ára, og að þvi til-
skildu, að leikfélagið sé á annað
borð virkt, hefur það allan for-
gang aö leiksviðinu og áhorfenda-
salnum”.
En hvað sem öðru liður, þá eru
þaö atvinnumálin, sem eru hið
stóra mál bæjarstjórnarinnar að
sögn Sveins. Ekki vegna þess að
„atvinna sé of litil — i Vestmanna-
sem svo til orða, að bærinn og rik-
ið ættu meirihluta — en Sveinn er
Vestmannaeyingur.
„Það er alveg óhætt að segja
þaö, að samgöngumál okkar hafa
tekið stakkaskiptum eftir tilkomu
Herjólfs”, segirhann, „og maður
skilur það varla hvernig fariö var
að hér áöur fyrr! En með tilkomu
Herjólfs versnaöi þjónusta Flug-
leiöa að sama skapi, þvi miöur.
Langstærstur hluti allra flutn-
inga, bæöi á fólki og varningi, fer
þvi fram sjóleiöina — og það þótt
hér sé nýbúið aö reisa glæsilega
flugstöð. Og þaö verður að segjast
eins og er, að veðurskilyrði hér
eiga auðvitað sinn þátt i þessu, en
það er langt frá þvi að vera eina
ástæðan fyrir laklegri þjónustu
Flugleiða. Bæjarstjórnin var t.d.
lengi búin að klifa á þvi að til
Vestmannaeyjaflugsins yrðu
notaðar minni vélar en hinar
óhagkvæmu Fokker-véiar og þá
farnar fleiri feröir. Þetta er nú
loksins komið á, en þá tekur það
auðvitað einhvern tima að vinna
aftur traust fólks á flugsam-
göngunum. Það er góðs viti, að
nýting flugvélanna batnaði á
siðasta ári”.
Sveinn bendir á, að samgöngu-
málin fari stöðugt batnandi —
eins og reyndar flest i Eyjum.
Stööugt er verið að vinna að
framgangi og framþróun hvers
málaflokks fyrir sig innan bæjar-
stjórnarinnar; Sveinn nefnir
dæmi þar aö lútandi.
„Þaö er kannski nærtækast
fyrir mig að segja frá æskulýðs-
og iþróttamálum, þar sem ég á
sæti i Tómstundaráöinu, sem hef-
Sveinn Tómasson, prentari og
bæjarráðsmaður i Vestmanna-
eyjum: Hér þarf að byggja upp
fjölbreyttara atvinnulif með tilliti
til sérstöðu Vestmannaeyinga.
ur með framkvæmd þeirra mála
aö gera. Tómstundaráðiö hefur
t.d. umsjón með iþróttavöllunum
hér, en þeir eru þrir talsins, tveir
grasvellir og einn malarvöllur.
Ráðiö starfrækir lika félags-
heimili fyrir ungiinga yfir vetrar-
mánuðina og á vegum þess starf-
ar einnig ljósmyndaklúbbur i
Landlyst — elsta húsi, sem uppi
er i Eyjum i dag, sem var byggt
upphaflega sem fæðingarstofnun.
En þar er einnig að visu litil en þó
góð aðstaða til ýmiss konar
myndlistarsýninga, sem margir
hafa fært sér i nyt.
En það má einnig nefna málefni
aldraöra, en innan þess mála-
flokks hefur verið unnið mikið
átak og gott, samanber það, sem
ég nefndi áðan um elliheimiíið og
ibúöir fyrir aldraða. En auk þessa
hefur nú nýlega verið komið á fót
heimilishjálp fyrir aldraða, og til
aö byrja með hefur veriðráöinn
oss
gott
að vera”
Samgöngumál Vestmannaeyinga hafa verið I góðu horfi eftir gos meö
tilkomu nýja Herjólfs, sem siglir daglega milli lands og Eyja.
eyjum hafa allir vinnu og at-
vinnuleysi er fátitt i þessari
stærstu verstöð landsins. En það
er vilji bæjarstjórnar að atvinnu-
lifið verði fjölbreyttara; það
hentar ekki öllum að vinna við
fisk, auk þess, sem veiðar geta
gengiö illa, og þá er gott að hafa
annað til taks, „jafnvel þótt hér
verði verstöð meöan fiskur
veiðist úr sjó”, eins og Sveinn
segir. „Og vissulega munu fyrir-
tæki á borð við Skipalyftuna hf. og
Skipaviðgerðir hf. auka við at-
vinnutækifærin og auka fjöl-
breytnina að einhverju leyti, þótt
þau séu bæði tengd sjávarútvegi.
En við höfum lfka mikinn hug á
að byggja hér iöngarða og höfum
verið að þreifa fyrir okkur um
áhuga hjá einstaklingum I þvi
skyni. En þá yrðu þar aö vera til
húsa þær iðngreinar, sem við höf-
um ekki fyrir hér i piássinu, til að
mismuna ekki fyrirtækjum sem
fyrir eru i Eyjum. I iöngörðunum
eiga þá einstaklingar að geta sett
upp fyrirtæki sin og annað hvort
leigt húsnæöið eða keypt.
Nú, ég sagöi áðan að það
hentaði kannski ekki öllum að
vinna við sjómennsku eða fisk-
vinnslu. Að auki má benda á, að
við höfum ekki vinnustaði sem
henta vel t.d. rosknu fólki og fólki,
sem er einhverra hluta vegna
ekki að öllu leyti gjaldgengt á hin-
um almenna vinnumarkaði. Það
fólk þarf að fá tækifæri til að
vinna léttari störf, eins og þekkist
m.a. i Reykjavik og jafnvel viðar.
Það er alvarlegur hlutur, ef Ibúar
i einu bæjarfélagi eiga ekki kost á
vinnu við sitt hæfi, og iðngarðarn-
ir eru m.a. hugsaðir til þess að
mæta þörfum þessa fólks. En við
bindum lika i þessu sambandi
vonir viö þann verndaða vinnu-
stað sem hér er risinn, þótt ekki
sé aö visu enn ákveðið hvers kon-
ar atvinnustarfsemi fari þar
fram. En þar á aldrað fólk og
fatlað að geta fengiö vinnu, fólk,
sem nýtist ekki i þeim störfum
sem hér er helst að finna.”
Sveinn bendir þó á, að fjölgun
atvinnutækifæra hljóti að hafa i
för meö sér fólksfjölgun, saman-
ber þaö sem hann sagði hér áður
um þann fjölda, sem opinbera
þjónustan miöar aö. Og það er
raunar sama, við hvern er talað i
Eyjum, og hvort sem um atvinnu-
mál er að ræða, skólamál eða
annaö. Vestmannaeyingar eru
bjartsýnir, og gera ráð fyrir
fólksfjölgun, sannfærðir um að i
Eyjum sé gott að vera.
„Nú, þótt ég sé aö tala um fjöl-
breyttari atvinnutækifæri, þá
kemur þaö vel til greina, að hér
verði unniö aö uppbyggingu fyrir-
tækja, sem vinna 1 einhverjum
tengslum við fiskinn. Þaö má til
dæmis vel hugsa sér að hér verði
komiö upp fyrirtækjum i mat-
vælaiðnaði sem sérhæfi sig i fiski
og sjávarafurðum. Það er grát-
legt aö hugsa til þess, að viö selj-
um þorskhrogn óunnin til Noregs,
og kaupum þau siöan aftur sem
kaviar á túbum. Við gætum hæg-
lega unnið þetta sjálf: við getum
fengið nýtt og gott hráefni allt
árið af góðum fiskimiðum, sem
eru skammt undan. Og þær til-
raunir sem þegar hafa veriö
gerðar með t.d. niðurlagningu á
sild i mismunandi sósum hafa
gefið góða raun og likað prýðis-
vel. Eg get lika nefnt meltuna,
sem er unnin úr slógi. Hún er
ágætur fóðurbætir og við erum
það vel i sveit settir Vestmanna-
eyingar, að viö ættum auöveld-
lega að geta unniö fóðurbæti fyrir
allt Suðurlandsundirlendið. Það
mundi nú aldeilis spara gjaldeyr-
inn maður lifandi og meö dagleg-
um ferðum Herjólfs er enginn
vandi að koma afuröum héöan
hvert á land sem er”.
Loftkastalar? Nei, ekki telur
Sveinn Tómasson hugmyndir sin-
ar óraunsæjar. En hann neglir að
visu niöur einn mikilvægan fyrir-
vara: „Við þurfum auövitað að
mennta fólk ef á að vera mögu-
legt að hrinda svona hugmyndum
i framkvæmd. Og ég verö að
segja það alveg eins og er að
þarna finnst mér Háskóli Islands
hafa brugöist hrapallega. Þaðan
útskrifast alls konar embættis-
menn á færibandi en hann sinnir
litið sem ekkert undirstöðuat-
vinnugreinum landsmanna. Auð-
vitað á Háskóli Islands að sjá um
að mennta fólk til starfa á þessu
sviöi. Viö höfum öll skilyrði til
þess aö verða mikil matvæla-
framleiðsluþjóð. Og hér i Vest-
mannaeyjum mætti vel hugsa sér
að starfrækt yröi tilraunastarf-
semi á þessu sviöi, tilraunastarf-
semi, sem leiddi af sér nýtanleg-
ar niðurstööur I þvi skyni aö
byggja upp blómlegt og fjölbreytt
atvinnulif hér og auövitaö annars
staðar lika”.
Meö þessum oröum sláum viö
botninn i spjallið viö Svein
Tómasson, þótt auðvitaö mætti
ræða lengur um bæjarmálefni i
Vestmannaeyjum og þróun
þeirra. En væntanlega hefur það
komið fram, sem mestu skiptir:
aö bæjarmálefnin eru stööugt til
umræðu og umhugsunar, i si-
felldri endurskoöun, til þess að
takast megi að byggja upp gott
mannlif i Vestmannaeyjum — svo
þar veröi fólki gott að vera.
—jsj
Skákþing íslands:
Sigur blasir
nú við lóni L.
Jón L. Árnason stendur með pálmann i höndunum
þegar ein umferð er eftir i landsliðsflokki á Skák-
þingi íslands. Hann hefur 1/2 vinning fram yfir
hættulegasta keppinaut sinn um titilinn, Jóhann
Hjartarson. Jón hefur 8 vinninga úr 10 skákum en
Jóhann 7 1/2 vinning. Aðrir en þessir tveir koma
tæplega til greina.
Jóhann Hjartarson hefur haft
forystuna i mótinu allt frá byrjun
en i 9. umferð tapaði hann óvænt
fyrir Jóni Þorsteinssyni og við
þaðkomst JónL.uppviðhliðina á
honum. 1 10. umferð vann Jón svo
Róbert Harðarson á meðan Jó-
hann gerði jafntefli við Elvar
Guðmundsson. Siðasta umferð i
landsliðsflokki verður tefld i dag i
Norræna húsinu og hefst kl.19.
Staðanerþessi: 1. Jón L. Arnason
8v. 2. Jóhann Hjartarson 7 1/2 v.
3. Sævar Bjarnason 7v. 4.-6. Elvar
Guðmundsson, Björn Þorsteins-
son og Július Friðjónsson 5 1/2 v.
hver. 7.-8. Jón Þorsteinsson og
RóbertHarðarson 4 1/2 v. hvor. 9.
Magnús Sólmundarson 4 v. 10.
Stefán Briem 3 v. 11.-12. Benedikt
Jónasson og Sigurður Danieisson
2 1/2 v. hvor. 1 siðustu umferð
Guðmundur Gislason frá tsafiröi
sigraði I Opna flokknum, hlaut 8
v. úr 9 skákum.
tefla saman: Sævar og Björn, Jó-
hann og Róbert, Jón L. og Bene-
dikt, Magnús og Jón Þorst., Júli-
us og Elvar og Sigurður og Stef-
án.
Keppni er lokið bæði i Askor-
cndaflokkiog Opnum flokki. 1 A-
skorendaflokknum sigraði Arnór
Björnsson mjög örugglega. Hann
hlaut 8 v. af 9 mögulegum og á-
vann sér réttindi til að tefla i
landsliðsflokki á næsta ári. 1 2.
sæti varð Björn Sigurjónsson
hlaut 7 1/2 v.
I opna flokknum sigraði ungur
og bráðefnilegur skákmaður frá
Isafirði, Guðmundur Gislason.
Hann fékk 8 v. úr 9 skákum og
varð heilum vinningi á undan
Tómasi Björnssyni, Rögnvaldi
Möller, Þresti Þórhallssyni og
Sveini Gylfasyni. _ hól.
Arnór Björnsson varð efstur i A-
skorendaflokki.
Símamenn óánægðlr
með sérkjarasamníng
Félagsráð Fél. isl. simamanna
hefur nú fjallað um sérkjara-
samning fyrir félagið og
samþykkt eftirfarandi áiyktun:
„Félagsráð F.I.S. lýsir yfir
miklum vonbrigöum með úrskurð
Kjaranefndar um sérkjarasamn-
ing fyrir félagiö. Telur Félagsráð
úrskurðinn i engu samræmi við
þau rök sem félagið lagði fram til
stuðnings kröfum sinum né þann
grundvöll, sem ákveöinn er i að-
alkjarasamningi um að við röðuni
launaflokka skuli miöað við kjör
launaþega er vinna við sambæri-
leg störf skv. öðrum kjarasamn-
ingum.
Jafnframt átelur Félagsráð af-
stöðu fjármálaráöherra til sér-
kjarasamninganna og álitur aö
niðurstöðuna megi aö mestu leyti
skrifa á hans reikning. Félagsráð
ályktar að niðurstöður sérkjara-
samninga aðildarfélaga BSRB nú
hljóti að kalla á harðari baráttu
opinberra starfsmanna fyrir
breytingum á samningsrétti
þeirra þannig, að félögin sjálf fái
verkfallsréttinn i sinar hendur.”