Þjóðviljinn - 02.09.1982, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 2. september 1982
UOBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýds
hreyfingar og þjóðfrelsis
Ctgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan
ólafsson.
Fréttastjóri: Þórunn Siguröardóttir.
L'msjónarmaöur sunnudagsblaös: Guðjón Friöriksson.
Auglysingastjóri: Svanhildur Bjarnadóttjf.
Afgreiöslustjóri: Baldur Jónasson
Blaöamenn: Auöur Styrkársdó*tir, Helgi Ólafsson
Maanús H. Gislason, Olalur Gislason, Óskar Guðmundsson,
Sigurdór Sigurdórsson, Sveinn Kristinsson, Valþór Hlöðversson.
íþróttalréttaritari: Viöir Sigurösson.
Ctlii og hönnun: Andrea Jónsdóttir Guöjón Sveinbjörnsson.
l,jósmyndir:Einar Karlsson, Gunnar Elisson.
Ilandrita- og prófarkalestur: Elias Mar.
Auglvsingar: Hildur Kagnars, Sigriður H. Sigurbjörnsdóttir.
Skrifstofa: GuörUn Guövaröardóttir, Jóhannes Haröarson
Afgreiösla: Bára Sigurðardóttir, Kristin Pétursdóttir.
Simavarsla: Sigriöur Kristjánsdóttir, Sæunn Óladóttir.
Húsmóöir: Bergljót Guöjónsdóttir.
Bflstjóri: SigrUn Báröardóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vili.^lmsson, Gunnar
SigUrmundsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen
Jónsdóttir.
ttkeyrsla, afgreiösla og auglýsingar: Sföumúla 6,
Keykjavik, simi 81333
Prentun: Blaðaprent hf.
Andstaðan
lifir
• Pólverjar fóru út á götur borganna til að minnast
þess að tvö ár voru á þriðjudaginn liðinn frá því að
verkafólk knúði fram Gdansksamkomulagið sem varð
grundvöllur nýrra og óháðra verklýðssamtaka, Sam-
stöðu. Það kom til átaka og a.m.k. tveir menn létu líf ið.
• Sú þróun sem varð í Póllandi fyrir tveim árum dró
það mjög skýrt fram að flokksræði á borð við það sem
rikt hef ur í Póllandi getur ekki leyst efnahagsvanda nú-
tímaþjóðfélags og þaðan af síður byggt upp viðunandi
sambúð þeirra sem með völd fara og þegnanna. Verk-
föllin miklu sumarið 1980 sýndu nær algjöran trúnaðar-
brest, sem kom m.a. fram í því, að enginn vildi lengur
treysta launamannasamtökum sem nutu opinberrar
blessunar: til urðu óháðu verklýðsfélögin í Samstöðu. Þá
hófst merkileg þróun til valddreifingar og aukinna lýð-
réttinda sem velflestir sósíalistar Evrópu fögnuðu. En
efnahagskreppa, tregða valdeinokunarinnar og ihlutun-
arháskinn úr austri skyggðu frá upphaf i á þessa tilraun
— og fyrir níu manuðum var bundinn endir á hana með
valdi og herlög sett gegn Samstöðu.
• Síðan þá og fram á þennan dag hefur ekki þótt
ástæða til bjartsýni um Pólland og fáir treysta sér til að
spá um framvindu mála þar á næstunni. Hitt er víst, að
valdhöfunum og soveskum bakhjarli þeirra hefur ekki
tekist að fá Pólverja til að sætta sig við orðinn hlut. Eftir
innrásina í Tékkóslóvakiu 1968 leið ekki á löngu þar til
andstaðan var að mestu upprætt og engu líkara en þjóðin
væri þrotin kröftum. Sú saga virðist ekki ætla að endur-
taka sig í Póllandi. Samstaða hefur með starfi sínu, op-
inberu og siðan leynilegu, breytt þjóðfélaginu í þeim
mæli, að Pólland verður aldrei aftur sem það var. Pólska
andstaðan lif ir og mun ekki sætta sig við minna en að ný
sókn til lýðréttinda hef jist. —áb
Kjördæmapotið
• Þegar hugað er að byggingu f lugstöðva með öðrum
þjóðum eru strangir arðsemisútreikningar lagðir til
grundvallar opinberum framlögum til þeirra. Þar er að
sjálfsögðu gert ráð fyrir að þau fyrirtæki — flugfélög,
bankar, verslanir, og þjónusta af ýmsu tagi — sem
stunda ætla rekstur í flutstöðinni standi undir bæði
rekstrar- og f jármagnskostnaði við hana. Á íslandi eru
menn sér sinna og vilja ákveða að gefa flugfélögunum,
bönkunum, fríhöfninni, pósti og síma og öðrum við-
skiptaaðilum, sem ætlunin er að reki starfsemi í ágóða-
skyni i nýrri flugstöð allan f jarmagnskostnað sem af
gerð hennar hlýst.
• Stjórnmálamenn eins og t.d. Kjartan Jóhannsson
formaður Alþýðuf lokksins hafa um langt skeið gagnrýnt
það háttalag að gefa f járvana aðilum kost á því að kaupa
togara fyrir erlend lán sem þeir geta ekki einu sinni
staðið undir. Erlend lántaka í taprekstur á vegum einka-
aðila og hins opinbera hef ur verið eitur í beinum Alþýðu-
flokksins að sögn forystumanna hans. En íslenskir
stjórnmálamenn eru gamansamir og því verður enginn
hissa þegar sjálfur Kjartan Jóhannsson kemur í sjón-
varpið og lýsir því yf ir að stórfelld erlend lántaka í tap-
rekstur á vegum hins opinbera sé auðvitað sjálfsögð
þegar hún snertir hans eigið kjördæmi. Bara ekki hinna.
Og svo mikili er ákaf inn að leiðtogi Alþýðuf lokksins hót-
ar því að fáist ekki erlend lán til f lugstöðvar á Kef lavík-
urflugvelli og bandarískt hagsmunafé þá verði engin
flugstöð byggð. Er það svona sem á að berjast gegn er-
lendri skuldasöf nun með staðfestu og halda á íslenskum
málstaðaf reisn?!!! —ekh
Engin skilyrði —
skilyrði samt
Og enn og aftur var okkur
boðið uppá hringdans i pólitisk-
um umræöum i sjónvarpi i gær.
Og einsog venjulega var
Alþýðubandalagið svo lánsamt
að fulltrúar hinna flokkanna sáu
nánast um það einir og sjálfir að
ómerkja málflutning sinn.
1 upphafi þáttarins hafði Helgi
Agústsson orð á þvi aö engin
skilyrði fylgdu fjárveitingu
Bandarikjamanna til flugstöðv-
ar á Keflavikurflutvelli. Undir
þetta tók Reykjaneskórinn
dalaglaði (dollar = dalur). En
Adam var ekki lengi i Paradis
þagnarinnar. Siðar i þættinum
var nefnilega staðfest að af
hálfu Bandarikjamanna væru
skilyrði fyrir byggingu flug-
stöðvarinnar, Bandarikjamenn
geta yfirtekið mannvirkin á
striðs- og hættutimum — en þeir
einir eiga að dæma um það
hvenær slikir hættutimar renna
upp
Reykjaneskórinn
dalaglaði
A grundvelli verðlags árið
1981 á umrædd flugstöð að kosta
4 miljónir Bandarikjadala eða
um 619 miljónir nútimakróna.
Fjárveitingin frá Bandarikja-
hér hljóðar uppá 20 miljónir
dala, þannig að Islendingar
þyrftu að leggja 23 miljónir dala
eða 331 miljón islenskra króna.
Allur kostnaöur umfram áætlun
og annað sem upp kemur í
byggingu fellur á islenska rikið.
Svo dalafiknir, svo gjörsam-
lega áttavilltir eru þessir þing-
menn orðnir, þar á meðal for-
maður stjórnmálaflokks i land-
inu að þeir svifast einskis þegar
amriska „aöstoðin” er annars
vegar. Reykjaneskórinn dala-
glaði hljómaði einradda i sjón-
varpsþættinum: við viljum
amriska dali!
Blóðkrónur og
betlidalir
Svo gjörsamlega eru menn-
irnir blindaðir af þessum mál-
flutningi sinum, að gömul
prinsipp þeirra fjúka úti veöur
og vind einsog ekkert hafi i
skorist.
klippt
Kjartan Jóhannsson formaður
Alþýðuflokksins: Já, ég vil taka
erlend lán.
Matthias A Mathiesen þingmað-
ur Reykjaness. Flytur frum-
varp um málið eftir að frestur-
inn rennur út. Hefur hann samið
á bakvið tjöldin?
Hver kannast ekki við Kjart-
an Jóhannsson formann
Alþýðuflokksins talandi klökkva
röddu um erlenda skuldasöfnun
óg óarðbærar fjárfestingar? 1
sjónvarpsþættinum sagðist
hann vera reiðubúinn til þess að
taka erlend lán bara ef banda-
risku betlidalirnir fengjust lika.
Slik lán væru nefnilega skyn-
samlegri en togarakaupin,
sagöi Kjartan. Þá veit almenn-
ingur i landinu það.
Samt sem áður er ljóst að tap-
rekstur verður á flugstööinni
þar sem rikiö, en ekki viðskipta-
aðilarnir sem nýta stöðina til
sins reksturs, á að standa undir
öllum fjármagnskostnaði rétt
eins og um skóla, safn eða aðra
opinbera byggingu væri að
ræöa.
Kjördœmapot og
kosningabarátta
Ólafur Ragnar sýndi fram á
það, að málflutningur Reykja-
neskórsins væri nánast ekki
annað en nauöaÖmerkilegt kjör-
dæmapot, einsog dæmin sanna.
Matthias A. Mathiesen var svo
langt kominn i potinu að hann
hélt langar og hjartnæmar ræð-
ur einsog hann væri að tala við
hægrikrata i litlu samkomuhúsi
suður með sjó. Og áhorfendur
fengu á tilfinninguna að hann
hefði gleymt að segja amen
þegar hann lauk þessum ræð-
um. Kjartan gekk einnig svo
langt i þessu að hann réðst á
skoðanabróður sinn Jóhann
Einvarðsson og ásakaði hann
um að Framsóknarflokkurinn
hefði „fórnaö þessu hagsmuna-
máli Framsóknarflokksins”
fyrir ráðherrastólana.
Um þann kost sjálfstæðrar
þjóðar aö Islendingar byggðu
sjálfir minni flugstöð i áföngum
i samræmi við raunverulegar
þarfir, voru þessir menn ekki til
viðræðu.
Hafa i hótunum
Einsog kunnugt er rennur
timafrestur fyrir þessa erlendu
lántöku út 1. októberJ>að vakti
athygli að i umræðunum hafði
Reykjaneskórinn i heitingum
um að það væri ekki séð fyrir
endann á þessu máli (Jóhann
Einvarðsson). Og Matthias A.
Mathiesen boðaði frumvarps-
flutning um málið þegar þing
kemur saman i haust. Það kem-
ur saman io. október eða tiu
dögum eftir að áöurnefndur
frestur er runninn út Við ætlum
að freista þess,sagöi Matthias,
að fá málið i gegn. Hafa þeir
kumpánar samið á bakvið tjöld-
in viö Bandarikjastjórn eða er-
indreka þeirra, að dalirnir fáist
þrátt fyrir að fresturinn renni
út? Eða hvernig á að skilja
þessa málafylgju öðruvisi?
—óg
Stytting
vinnutíma
Stytting vinnutima er ákaf-
lega heitt og umdeilt umræðu-
efni á atvinnuleysistimum i
Vestur-Evrópu. Mörg verka-
lýössambönd hafa rætt eða sett
fram kröfur um skemmri
vinnuviku til þess aö dreifa
fækkandi „stööum” á fleiri
hendur. I Frakklandi hefur
Mitterrand farið á flot með 39
stunda vinnuviku, og i Belgiu
hafa átt sér staö vinnutima-
styttingar.
Rúmlega hálf milljón manna
býr nú við atvinnuleysi sam-
kvæmt opinberum tölum á
Norðurlöndunum. í Finnlandi
eru 140 þúsund manns á skrá yf-
ir atvinnuleysingja og þar, sem
og i Sviþjóð og Noregi sjá menn
engar horfur á að ástandiö
skáni. 1 Finnlandi óttast menn
að tala atvinnulausra stigi i 200
þúsund i vetur.
Finnska Alþýðusambandið
hefur ákveðið að gera það að
höfuðkröfu sinni i komandi
samningum á þessu hausti að
vinnuvikan verði stytt og vinn-
unni dreift á fleiri. Finnska
Dmt rn li.ilv iniljiin iniilliiiíkiir iir i ilnj:
iip|irl nrlirlsliisn i ilr iniriliskn liiiiili'riiit
hijia iui'ili‘1 l\rks lijiil|ia fiir all lii'jiln
lnrsiiiiiriil|irii. I >i-( liar fijnrl all linsk;
1.0 iin. liksiiin tiilipiri* i iir Daiiniark.'
1.0. liinkt niii i i*ii \iklij; íraj_ra: arlii'lsli
ilrns liin<iil.
Finska LO pá i»y vua
Kortare
arbetstid
för
fler jobb
Alþýðusambandið segir að til
þess aö halda i horfinu með at-
vinnu þyrfti hagvöxtur að verða
2.5 til 3.0% á ári og ljóst sé að
sliku verði ekki til að dreifa.
Umdeilt mál
Sænska Alþýðusambandið
hefur hafnað styttingu vinnu-
viku sem leið til að viðhalda
fullri atvinnu, og krefst þess i
stað .virkari efnahagsstefnu.
Bent er á að hætta geti verið á
þvi að i stað þess aö fjölga við
sig starfsfólki i kjölfar styttri
vinnuviku muni fyrirtækin
halda áfram að „hagræða” burt
þörf á vinnuafli. Finnar halda
þvi hinsvegar fram að hagræð-
ingin sé hvort sem er i fullum
gangi og stytting vinnuvikunnar
muni ekki hraða þeirri þróun
sem neinu nemur.
Sænska Alþýðusambandið tel-
ur styttingu vinnuviku vera
uppgjöf en hið finnska lítur á
hana sem samstöðu með hinum
atvinnulausu. Og um það er
einnig deilt i þessu sambandi
hvort fyrirtækin ein eigi að bera
styttinguna eða hún eigi að leiða
til launalækkunar. Loks má
nefna að kvenfólkið og aðrir
jafnréttissinnar vilja fremur
styttingu vinnudags heldur en
vinnuviku, þvi heimilisstörfin
og barnaumönnun eru hvunn-
dagsverk sem geta ekki beðið
helganna löngu. _ekh