Þjóðviljinn - 18.12.1982, Blaðsíða 2

2 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 18. - 19. desember 1982
gott og að nýbreytni eigi engan rétt
á sér nema sýnt sé að hún sé snöggt-
um skárri en það, sem fyrir var.
Stundum finnst mér svolítið
ónotaleg tilfinning að vera að
breytast svona, en þau ónot stafa
bara af því, að ég er svo íhalds-
samur að mér líður hálf illa þegar
ég þarf að skipta um skoðun.
Og þar komum við að meginor-
sökum þess að ég hef skrifað í Þjóð-
viljann til skamms tíma:
Ég er svo íhaldssamur að ég get
ekki hætt að skrifa í byltingarmál-
gagnið:
„Sósíalt séð séreinkennilegt“
hefði verið sagt í Dillu-sellunni
forðum.
Á Þjóðviljanum er afskaplega
gott og hjartahreint fólk. Allir sem
handgengnir eru þessu blaði hafa
einhvern tíma verið róttækir, eða
halda þeir hafi verið það - einsog
ég. Sumir eru það sjálfsagt enn, og
þá frekar þeir sem eru nýbyrjaðir á
blaðinu, einsog að líkum lætur.
Það sem þetta fólk hefur lengstaf
dreymt um, er að afnema misrétti
og bæta heiminn. Um aðferðirnar
hefur stundum verið deilt eins-
og gengur.
Eg held að Þjóðviljamenn hafi
flestir skömm á austantjalds fas-
isma, þó kverkaskíturinn valdi
þeim svolitlum sárindum, þegar
þeir þurfa að kyngja því hvernig
„kerfið" hefur brugðist í austri.
Stundum hefur verið sagt um
okkur, sem skrifað höfum í Þjóð-
viljann, að við værum nytsamir
sakleysingjar, en þá vaknar bara sú
spurning:
Nytsamir hverjum?
Vinsælt er nútildags að halla sér
uppað eiphverskonar skandinav-
ísku sósíaldemókratíi, sem er nú
einsog það er, svo ekki sé meira
sagt, ef þetta er þá ekki alltof
skringilega að orði komist.
Þetta sameignar-samhjálpar-
samsull er sannarlega góðra gjalda
vert og verður sjálfsagt seint of-
lofað, þó að vísu fylgi böggull
skammrifi.
Djöfullinn hafi það, það er eins-
og ekki sé hægt að láta hendur
standa framúr ermum og klóra sér,
nema stofna fyrst til starfshóps um
samstarf, þar sem félagsleg sam-
hygð er lögð til grundvallar. Sfðan
er grúpputerapíu, hópefli og af-
slöppun beitt til að hægt sé að
leggja grundvöllinn að væntan-
legum árangri. Endanlega er svo
málið sett í nefnd, og þegar það er
loksins tekið fyrir eru allir búnir að
gleyma hvað stóð til:
Áð klóra sér.
Stundum er mér nær að halda að
skandinavískt sósíaldemókratí sé á
góðum vegi með að drepa sjálfs-
bjargarviðleitnina en ekki kapítal-
ismann.
Meðalmennskunni er endalaust
hampað þar sem það er talið jaðra
við glæp að kunna að reka fyrir-
tæki, eða kunna yfirleitt til verks,
enda flestir endalaust að fást við
allt annað en það sem þeir kunna.
Ef eitthvað þarf að gera, safnast
öll sauðahjörðin saman, rugluð og
jarmandi, en bjöllusauðurinn þorir
ekki að taka forystuna og leiða
hópinn farsællega heim í hús af ótta
við að vera þá stimplaður andfé-
lagslegur djöflamergur.
Málpípan
Skrifin í Þjóðviljann hafa stund-
um orðið til þess að mér hafa verið
gerðar upp skoðanir. Ekki bara
hérna heima, heldur líka úti í hin-
um stóra heimi.
Ég læt mér þetta í léttu rúmi
liggja. Ég hef hvort sem er sjálfur
svo afskaplega takmarkaðar skoð-
anir á því hvaða skoðanir ég hafi.
Hef þegar best lætur eina í dag og
aðra á morgun, þegar meðfætt
afturhald hamlar mér ekki.
Þó get ég neitað því, að aiveg
gekk framaf mér, þegar mér barst
einu sinni úrklippa úr afskaplega
virtu austurþýsku bókmenntatíma-
riti.
Ég fór að spyrjast fyrir um þetta
tímarit og var sagt að þar væri stór-
mennum andans í nútímanum jafn-
an hampað óspart, þ.e.a.s. þeim
sem hefðu kórréttar skoðanir á dá-
semdum þess samfélagsfyrir-
brigðis, sem eitt sinn var kennt við
kommúnisma, eða sósíalisma, og
þrifist nú í endurbættri mynd og
heldur ófagurri, að mínum dómi, í
hinu svonefnda Austur-Þýskalandi
og öðrum leppríkjum Rússaveldis.
Það hefur löngum verið svona
einsog einhverskonar árátta hjá
miklum valdhöfum (ekki síst harð-
stjórum) að eigna sér andleg ofur-
menni. Þannig voru þeir Goethe og
Wagner menn nasista-Þýskalands,
Júlíus Caesar og Michelangelo
stórmenni fasistanna á Ítalíu.
Kommúnistar Rússaveldis tóku
hinsvegar Tolstoj og Dostojevskí í
guðatölu, en Kínverjar Mao, til
skamms tíma.
Austur-Þjóðverjar voru lengi
með Bertolt Brecht á stalli, en svo
kom að hann fór að rykfalla þar í
sveit.
Ljós átrúnaðargoða intelígensí-
unnar í A-Þýskalandi voru einsog
tekin að blikna í ljóma ennþá
skærári stjörnu, sem var að rísa við
sjóndeildarhringinn norður ; Ball-
arhafi.
Og hver var hann svo þessi
óvænti ljósgjafi og um leið ó-
vægni málsvari alheimskommún-
ismans, með brugðinn skáldbrand
orðsnilldarinnar reiddan til höggs
og reiðubúinn að ganga milli bols
og höfuðs á erkifjendum mannlegs
samfélags, hinum ógnvekjandi
kapítalistisku heimsvaldasinnum?
Jú, viti menn: Flosi Ólafsson. Er
kyn þó ntaður hlæi?
Ég hefði satt að segja fyrr trúað
því, að ég væri eingetinn sonur
Guðs almáttugs en að ég væri orð-
inn átrúnaðargoð austurþýskra
kommúnista.
Satt að segja var ég ekkert alltof
lukkulegur. Én svona til að halda
sæmilegri sálarró, þá hefur það oft
gefist vel að líta á hinar broslegu
hliðar þess sem á manni hrín, og
þessvegna tók ég mig til og ramm-
aði inn hluta af lofgreininni um
mig úr framangreindu tímariti, og
get raunar ekki stillt mig um að
snara þessum æðisgengna brand-
ara, til gagns og gamans fyrir alla
sanntrúaða.
Greinin ber yfirskriftina: „DAS
WORT WIE EIN B AJONETTIM
KLASSENKAMPF“, og hljóðar
semsagt í lauslegri þýðingu ein-
hvern veginn svona:
„Hið andkapítalíska stílvopn,
sem Flosi Ólafsson beitir
gjaman, er bundið mál. Þennan
hárbeitta rýting mundar hann
óspart í greinum sínum í helgar-
blaði Þjóðviljans. Hér eru ógnir
og andstyggð hins íslenska kap-
ítalisma afhjúpaður með óvæg-
inni atlögu að hinu rotnandi og
gersamlega úr sér gengna kapít-
alíska samfélagi.
Með hörku og nöpru háði
skilgreinir hann þátttökuna í
Nató og dvcl bandarísks herliðs
í Keflavík og tengsl íslenskra
kapítalista við herstöð
heimsveldissinna. Einnig reifar
Flosi vandamál, sem eru svo að
segja í jaðri hins kapítalíska
samfélags og þessvegna
augljóslega nauða ómerkileg.
Að slíku gerir Flosi snarpa at-
lögu. Hérgreinir hann frá aftur-
haldssegg með kapítaliskt inn-
ræti, sem sækir um starf hjá
samhj álparj afnaðarstofnun-
inni:
Æ mig vantar eitthvert starf,
eitthvað sem er snobh í.
Eiginlega eitt ég þarf:
Yfirborgað hobbý.
(Ich brauche irgend eine Beschaftigung
etwas mit Snobismus darin.
Eigentlich brauche ich nur eins:
ein uberbezahlte Hobby).
Ég var eins og hálflamaður eftir
þessi ósköp. Austur-þýska gler-
augnamafían búin að gera úr mér,
greyinu, kommúnískan harðlínu-
mann og hugmyndafræðing. Þetta
minnti mig á það þegar Elvis Presl-
ey var gerður að söngvara.
Ég held að ég verði bara að upp-
lýsa það hér, að þau nærri tíu ár,
sem ég er búinn að skrifa í Þjóðvilj-
ann, hefur það aldrei flökrað að
mér að mæla þeim stjórnarháttum
bót, sem viðhafðir eru í Austur-
Þýskalandi og þar um slóðir. Ekki
frekar en mæra Ku-Klux-Klan.
Mín skoðun er nefnilega sú, að
hafi nokkuð staðið góðum sósíal-
isma í veröldinni fyrir þrifum, þá sé
það vondur fasismi í austri. Og
þessvegna frábið ég mér þann vafa-
sama heiður að vera málpípa
stjórnarfarsins fyrir austan járn-
tjald.
Einu sinni þurfti ég að fara til
Ameríku. Ég þorði ekki annað en
að fara f ameríska sendiráðið og fá
vegabréfaáritun með góðum fyrir-
vara af því að'ég var búinn að skrifa
í Þjóðviljann í öll þessi ár.
Stelpan í afgreiðslunni í sendi-
ráðinu sagði mér að reyna að koma
aftur eftir þrjá daga.
Ég gerði það og þá rétti hún mér
passann, en í hann var búið að
stimpla að ég væri velkominn til
Bandaríkja Norður-Ameríku hve-
nær sem væri og allt til æviloka.
Ég var svolítið móðgaður, þegar
ég sá að ekki hafði verið gerð nein
athugasemd útaf mér í sendiráðinu
og spurði stelpuna í afgreiðslunni
hvort þeir vissu ekki að ég væri bú-
inn að skrifa í Þjóðviljann árum
saman.
- Jú, jú, áreiðanlega, svaraði
hún. En ætli þeir haldi ekki bara að
það sem þú ert að skrifa sé allt tóm
della.
Það fer semsagt ekki milli mála
að kúltúrspíónar austan hafs og
vestan hafa fylgst grannt með Viku-
skömmtum mínum í Þjóðvilj-
anum og að gleraugnamafíur stór-
veldanna hafa ekki látið á sér
standa að draga sínar ályktanir.
Stundum hef ég verið að hug-
leiða, hvernig því víki við að rit-
stjórn Þjóðviljans skuli aldrei - í
þessi tíu ár, sem ég hef skrifað í
blaðið - hafa verið með minnstu
tilburði til að hafa áhrif á það hvað
ég léti frá mér fara. Þetta er þó
málgagn kommúnista, ef mark er á
Morgunblaðinu takandi.
Ég hef iðulega í skrifum mínum
haft allt á hornum méf, vikum
saman, en þó helst það, sem í her-
búðum Alþýðubandalagsins ætti
að vera ginnhelgast, semsagt
„Kerfið“ og samhjálparstefnu
mannúðarinnar „sósíalismann".
Hversvegna hefur það verið látið
viðgangast að ég væri með skítkast-
í málstaðinn, sem Þjóðviljinn
stendur fyrir, og það í málgagninu
sjálfu?
Sumir halda að þetta sé af því að
ritstjórarnir lesi ekki alltaf blaðið,
en ég held að það sé nú ekki rétt.
Sönnu nær held ég sé, að rit-
stjórnin hafi ályktað sem svo: Ef
Flosi fær að gaspra svona vikulega í
blaðið, þá sjá allir að frjálslyndið er
Þjóðviljans. Og líklega var rit-
stjórnin sama sinnis og ameríkan-
arnir, að ekki væri mark á mér tak-
andi. Þetta væri allt tóm della.
Um það hvort þessi greinarkorn
seldu blaðið hefur sjálfsagt aldrei
verið hugsað. Slíkar vangaveltur
um markaðslögmál eiga ekki
heima í höfuðstöðvum sósíalism-
ans þar sem einkaframtakið gengur
glæpi næst, hvað þá gróðasjón-
armið.
En þó einkaframtakið sé af hinu
illa, getur það þó komið sér vel
þegar í harðbakkann slær, og það
skeði svo sannarlega einu sinni á
Þjóðviljanum.
Verður nú frá því sagt.
Þjóðviljinn er til húsa við Síðu-
múla.
Síðumúlinn er talsvert athyglis-
verð gata. Á þessu svæði eru ekki
aðeins menningarmiðstöðvar dag-
blaðanna og sameiginlegt prent-
verk þeirra merkustu, heldur og
fangabúðir íslensku lögreglunnar,
svo nokkuð sé talið.
Við þetta Fleet Street Reykja-
víkur eiga semsagt heima bæði hin
virðulegri dagblöð þjóðarinnar
sem og svartholið og síðdegis-
blöðin.
Ein af veglegustu byggingunum
við götuna er tvímælalaust
Þjóðviljahöllin, en hún er byggð
fyrir rússneska peninga, ef mark er
á Morgunblaðinu takandi, og svo
náttúrlega fyrir happdrættispen-
inga, frjáls framlög nytsamra sak-
leysingja og í sjálfboðavinnu.
Þegar Þjóðviljahöllin var að rísa
af grunni á sínum tíma, þótti mörg-
um sannleikselskanda stærð henn-
ar og allur íburður með ólíkindum.
Að stærð slagar húsið uppí með-
al einbýlishús í Arnarnesi og til að
auka á ríkmannlega reisn er
bróðurparturinn af neðri hæðinni
leigður undir húsgagnaverslun
með rókókómublum.
Á Þjóðviljahöllinni, þessu
merka stórhýsi, er útihurð, og er
það raunar mergur þess máls sem
hér fer á eftir.
Það var í byrjun haustmánaðar
að starfsfólk Þjóðviljans þóttist
verða þess vart að hitastigið í stiga-
gangi hússins væri í lægra lagi, og
kom þetta einkum niður á símadöm-
unum vegna þess hvernig þær eru
staðsettar í byggingunni.
Skotið var á fundi í blaðstjórn-
inni til að reyna að fá botn í það,
hverju þessi næðingur sætti, og
varð niðurstaða þeirrar rannsókn-
ar sú, að veðurhæð virtist meiri í
stigaganginum þegar útidyra-
hurðin stóð opin heldur en þegar
henni var lokað. Æskilegra væri
semsagt að hafa hurðina lokaða en
opna, sérstaklega þegar svalir
heimskautsvindar stæðu uppá
húsið.
Þessi niðurstaða var bókuð, og
síðan gleymdist hurðin sem hélt
áfram að standa opin allan iið-
langan daginn allt haustið, einsog
áður.
Um veturnætur fór svo að bera á
heilsubresti hjá símadömu fyrir-
tækisins. Þetta virtist vera svona
einsog aðkenning af bronkítis,
blöðru- og heilahimnubólgu svo
framkvæmdastjórinn tók af skarið
uppá sitt einsdæmi, án samráðs við
starfsfólkið, og keypti pumpu hjá
Simsen, pumpu, sem er þeirrar
náttúru að hún lokar hurðum, sem
ekki er lokað á eftir sér. Pumpan
var svo fest upp á þjóðhátíðardegi
Tyrklands þ. 20. október og urðu
með tilkomu hennar tímamót varð-
andi starfsskilyrði á Þjóðviljanum.
En Adam var ekki lengi í Para-
dís. Á miðri jólaföstunni brast
pumpan. í fyrstu veittu menn þessu
litla athygli, og það var ekki fyrr en
verulegur heilsubrestur fór að nýju
að gera vart við sig hj á símadömun-
um, að ástæða þótti til að taka mál-
ið fyrir á sameiginlegum starfs-
mannafundi á blaðinu.
Á þessum fundi var mjög heitt í
kolunum og má segja að þetta hafi
verið með stormasamari fundum á
blaðinu, en að lokum var borin upp
tillaga frá auglýsingastjóranum,
sem einmitt er staðsettur framar-
lega í húsakynnum Þjóðviljahallar-
innar, um að líma miða á útidyra-
hurðina, með orðinu „LOKIГ.
Þessi tillaga var felld eftir að út-
breiðslustjórinn hafði bent á að ný-
ir sjóndaprir áskrifendur, sem
kæmu að dyrunum gætu haldið að á
miðanum stæði „LOKAГ.
Endanlega var samþykkt með
naumum meirihluta að á miðanum
skyldi standa „LOKIÐ
HURÐINNP1.
Á fundinum var síðan skipuð
framkvæmdanefnd, sem skyldE
freista þess að fá gert við pumpuna.
Framkvæmdanefnd hóf störf, og
má segja að mikill einhugur hafi í
upphafi ríkt þar. Hringt var til
Simsen og pumpumálið reifað fyrir
talsmanni fyrirtækisins. Af hálfu
Simsen var nefndinni tjáð að engin
ábyrgð væri á slíkum pump-
um, engin pumpuþjónusta væri á
vegum fyrirtækisins, en ef gera ætti
við pumpuna þyrfti að taka
„spennuna“ af fyrst, skrúfa síðan
pumpuna niður, ná svo í sérstakan
„trekklykil“ sem hefði fylgt pump-
unni, trekkja pumpuna svo upp
og bæta einu „palli“ við.
Að þessum upplýsingum fengn-
um, tókst samstaða um að reyna
að útvega mann til framangreindra
umsvifa, en fljótlega þríklofnaði
nefndin útaf því, hvernig staðið
skyldi að þeirri ráðningu. Tveir
nefndarmanna álitu að pumpumál
heyrðu undir Hjörleif, einsog önn-
ur orkumál; tveir álitu að hollustu-
hættir á vinnustað, sem og heilsu-
far símakvenna Þjóðviljans, heyrðu
undir Svavar heilbrigðismálaráð-
herra, en ritstjóri blaðsins sem var
oddamaður í nefndinni vék ekki frá
þeirri skoðun að Lúðvík væri það
handgenginn pumpu- og véla-
mönnum, já og hollustuháttum á
vinnustöðum, að hann ætti að
skipa mann til að gera við pump-
una,
Þessi óeining innan nefndarinn-
ar varð svo til þess að hvorki gekk
né rak í pumpumálum blaðsins all-
an janúar og febrúar.
Heilsufari fólksins stórhrakaði
vegna gegnumtrekks, og engin
lausn á málinu virtist í augsýn.
Þá var það á þjóðhátíðardegi
Grikklands og boðunardegi Maríu,
að Gvendur blaðakóngur- strákur
sem á að fermast í vor, en ber Þjóð-
viljann út, svona með skólanum -
spurði einhvern að því af hverju
ekki væri gert við hurðarpumpuna.
Honum var sagt að það væri ekki
hægt. Þá sagði hinn þrettán ára
gamli útburðarsveinn: - Lánið þið
mér skrúfjárn.
Svo skrúfaði hann pumpuna nið-
ur, trekkti hana upp, bætti einu
palli við, skrúfaði hana svo upp
aftur. Og sjá: Hurðin féll að stöfum
og hefur gert það síðan.
En um leið og Gvendur blaða-
kóngur snaraðist út með blaðabunk-
ann undir hendinni, til að bera ör-
eigaboðskapinn til áskrifenda
Þjóðviljans, sagði hann:
- Það þýðir ekki að treysta alltaf
á aðra.