Þjóðviljinn - 26.03.1983, Blaðsíða 8

8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 26.-27. mars 1983
Hjörleffiir Guttormsson iðnaðarráðherra______
Á beinni línu til Þjóðviljans
Hér birtist annar hluti af fyrirspurn-
um til Hjörleifs Guttormssonar og
svörum ráðherra á beinni línu til
Þjóðviljans í vikunni. - Síðasti
hlutinn verður birtur í blaðinu eftir
helgina.
Stóriðja sé ekki
ríkjandi þáttur
Þórarinn Magnússon Frosta-
stöðum spyr:
- Það hefur komið fram í um-
ræðum um álmálið að forráða-
menn Alusuisse hafi komið hing-
að til lands og hitt að máli forystu-
menn annarra stjórnmálaflokka
en Alþýðubandalagsins. Töluðu
þeir við alla aðra forystumenn ís-
ienskra stjórnmálaflokka?
- Já þaö var það. Þeir geröu
það þegar þeir gerðu hér gagná-
hlaup eins og ég kalla það í febrú-
ar í fyrra.
Ef öll nýtanleg vatnsorka í
landinu væri seld til álbræðslna,
þá væri hægt að veita kannski
10.000 manns atvinnu. Er nokk-
uð á þessu að byggja?
Við skulum slá þann varnagla
að þegar talað er um 30.000 mW
heildarraforkuframleiðslu í
landinu, þá er þar um að ræða
það sem menn telja hagkvæmt án
þess að tillit sé tekið til eðlilegra
umhverfissjónarmiða.
Ég er þeirrar skoðunar að við
eigum að fara þarna gætilega
fram í sambandi við uppbyggingu
af þessu tagi og fara ekki hraðar
en svo að við getum alveg stjórn-
að uppbyggingunni sjálfir, m.a.
til þess að verða ekki of háðir
slíkum rekstri, auk þess sem
komið hefur í ljós að þeir útlend-
ingar sem við höfum samið við til
þessa hafa hlunnfarið okkur.
Það er hinsvegar ekki ástæða
til þess að hrökkva frá að fara í
nýtingu á þessari orku, tíma-
bundið, miðað við það að við telj-
um ekki of mikla áhættu tekna.
Við notum að vísu ekki þetta
vatnsafl sem þarna er nefnt né
þótt lægri tala væri nefnd á því
sem kallað er líftími svona fyrir-
tækja. Við vitum það að vísu að
það getur alltaf verið erfitt að
snúa frá atvinnurekstri af þessu
tagi. Það er ailtaf ákveðin tregða
uppi. Þekkist úr Noregi t.d. Það
eru margir þættir sem ber að var-
ast, náttúrufar og mengun og svo
auðvitað það að við fáum eðli-
legan afrakstur af auðlindinni.
Þetta á aldrei að vera ríkjandi
þáttur í okkar atvinnuuppbygg-
ingu, þótt það geti hentað og ver-
ið skynsamlegt að byggja upp
nokkur fyrirtæki enda sé það þá á
okkar færi að standa fyrir þeim.
Hvað greiðir
herinn fyrir
rafmagnið?
Ingimar Víglundsson Akureyri
spyr:
- Hvað greiðir „Varnarliðið"
fyrir rafmagn frá okkur?
- Það borgar nú ekki eins og
skyldi. Það er sérstakur samning-
ur sem þar gildir, ekki ólíkur
þeim sem við þekkjum frá
Straumsvík. Þetta er samkvæmt
sérstökum samningi sem gerður
var samhliða herstöðvasamn-
ingnum og það er einn anginn af
því dæmi.
Ég hefði talið fulla þörf á að
taka þennan samning til endur-
skoðunar og þó fyrr væri.
- Rafmagnsreikningurinn er
farinn að bitna illa á mér sem öðr-
um sem kynda upp með raf-
magni. Eg bý í 70 fermetra íbúð
og þarf að kynda hana upp fyrir
nærri 3000 krónur á mánuði.
Þetta er að verða ísky ggilega mik-
ið á sama tíma og álverið greiðir
ekki meira fyrir rafmagnið en
raun ber vitni.
- Það er skelfilegt dæmi fyrir
fólk sem býr jafnhliða í húsum
sem halda ekki almennilega hita
heldur. Það eru til boða lán, til
endurbóta á húsnæði, verðtryggð
lán. Ég held að þurfi að endur-
skoða þá hluti og taka upp beina
styrki að hluta til til örvunar, því
það er þjóðhagslega hagkvæmt
að reyna að bæta húsnæði þannig
að það haldi hita. Ég hefði talið
að t.d. að sumu að því sem varið
er í niðurgreiðslur á olíu væri bet-
ur varið til þess að bæta húsnæði.
Miðað við 400 rúmmetra íbúð
þá ætti árskostnaður samkvæmt
gjaldskrá rafmagnsveitu Akur-
eyrar vegna upphitunar að vera
röskar 22.000. Það eru rétt tæp
60% af því að kynda með niður-
greiddri olíu.
- Er engin breyting á með að
forráðamenn Álversins verði
teknir í karphúsið og raforku-
verðið til þeirra hækkað?
- Það er búið að vera mitt
stefnumið lengi. Eftir að komið
hefur í ljós að þeir vilja um ekkert
semja og ekki til viðræðu um ann-
að en að fá annað eins eða jafnvel
meira í sinn hlut þá höfum við
lagt til að raforkuverðið yrði
hækkað einhliða. Það er engin
spurning að hefði náðst samstaða
um þær aðgerðir, þó ekki hefði
verið annars staðar en í ríkis-
stjórn, hefði þetta þegar verið
komið í lag.
Það er ansi slæmt þegar menn
beina geiri sínum svona inn á við
eins og átt_hefur sér stað, og við
hefðum átt að vera búnir að læra
það í samskiptum við erlent vald,
að það veitir ekkert af því að ís-
lendingar standi saman.
Óþjóðleg afstaða
Framsóknar-
flokksins
Jóhann Þórhallsson Reykjavík
spyr:
- Eg er gamall Framsóknar-
maður. Hvernig skilgreinir þú ó-
þjóðlega afstöðu Framsóknar-
flokksins í álmálinu?
- Ég verð víst að taka undir
með þér í því mati, að ekki er hún
þjóðleg. Það er auðvitað erfitt
fyrir mig, mann úr öðrum flokki
að skýra út, hvers vegna Fram-
sóknarflokkurinn hefur lent í
þeirri ógæfu að 'taka þá afstöðu
sem hann hefur tekið í álmálinu.
Hún hefur komið mér sannarlega
á óvart, sérstaklega það að ekki
skuli hafa verið deildari meining-
ar heldur en hafa komið uppá yf-
irborðið við þá stefnu sem flokks-
forystan hefur tekið í málinu.
Þarna er um slíka kúvendingu
að ræða frá því sem var þegar
flokkurinn var í andstöðu við
þennan samning á sínum tíma, að
það er vissulega erfitt að geta sér
til hvað veldur. Vissulega liggur
það fyrir að núverandi forysta og
formaður flokksins vár hlynntur
þessum samningi og var í minni-
hluta í sínum flokki 1965-66 sem
einn aðalráðgjafi viðreisnar-
stjórnarinnar varðandi samning-
agerðina. Hann hefur verið aðili
að þessu máli og farið mikið með
það á vegum flokksins en ég von-
aði nú lengi að Steingrímur
myndi ekki fylgja Guðmundi G.
Þórarinssyni í hans afstöðu en
það kom því miður annað á
daginn.
- Heldur þú að hér ráði aukin
áhrif Reykjavíkurklíkunnar í
Framsóknarflokknum á kostnað
landsbyggðarinnar?
- Ég hlýt að taka undir það,
því ég veit að víða út um land þar
sem fólk hefur stutt Framsóknar-
flokkinn, er uppi allt annað mat á
þessu máli. Ég hafði nú vænst
þess að forysta flokksins tæki
meira tillit til þeirra sjónarmiða.
Ég held að það eigi eftir að hitta
þá dálítið hvernig þeir hafa hagað
sinni siglingu í málinu. Þetta hef-
ur verið sérstaklega afdrifaríkt
fyrr málið hvernig þeir hafa hag-
að sínum ákvörðunum.
- Hvernig geta Halldór Ás-
grímsson og Tómas Árnason
skýrt þessa málsmeðferð sína
fyrir kjósendum sínum á Austur-
landi þar sem er rafhitunar-
svæði?
- Þeir eiga eftir að gera það.
Við eigum eftir að fara þar um
sameiginlega og þá ber þessi mál
áreiðanlega á góma. Eftir því sem
ég les í Tímanum, þá virðist
þeirra vörn eiga að verða sú að
þetta sé allt mér að kenna, ég hafi
staðið þannig að máli, að þess
vegna hafi ekki náðst samningar.
Ég er á allt annarri skoðun.
Meginástæðan fyrir því að við
höfum ekki þegar náð rétti okkar
þarna meira en orðið er, er
auðvitað sundrungin hér innan-
lands og ef hún hefði ekki komið
til þá værum við þegar búnir að fá
okkar lágmarkskröfur fram.
ritstjórnararein __________________
Stöðvun — uppgjör
Samstarfsgrundvöllur um leiðir til að tryggja fulla atvinnu
og lækka verðbólguna
Þörf nýrra
leiða
Tíðarfarið er óstöðugt þessa
dagana. Vor og vetur skiptast á
um að móta landslagið og skipt-
ast stundum á um þetta frá
klukkustund til klukkustundar.
En fleira er óstöðugt en tíðarfar-
ið. Efnahagslífið er heldur óstöð-
ugt, bæði hjá okkur hér á Fróni
og ekki síður suður í atvinnuleys-
ishrjáðri Evrópu ellegar vestur í
Ameríku.
Fiskaflinn er óstöðugur sem
stendur og allt útlit fyrir að ver-
tíðin verði óvenju léleg. Verð-
lagið er einnig óstöðugt og verð-
bólguhraðinn meiri en svo að við
verði unað.
Við núverandi kringumstæður,
þar sem óvissa ríkir og blikur eru
á lofti í efnahagsmálum, m. a.
vegna hættu á aflabresti, er sam-
starfsgrundvöllur sá sem Alþýðu-
bandalagið kynnir þessa dagana
sérlega mikilvægur boðskapur til
þjóðarinnar.
Þar er að finna tillögur sem
eiga að stuðla að meiri stöðug-
leika í efnahagslífi þjóðarinnar.
Tillögur, sem eru raunhæft svar
við hrossalækningum af leiftur-
sóknartaginu, þar sem lækningin
er verri en sjúkdómurinn.
Átak gegn
verðbólgu
Megin áherslan er lögð á að
halda fullri atvinnu vernda kaup-
mátt launanna og jafna lífskjör í
landinu. Með þessi meginmark-
mið að leiðarljósi er Alþýðu-
bandalagið reiðubúið til að taka
þátt í átaki gegn verðbólgunni,
sem er skaðvaldur hinn versti
þótt hún sé skárri en atvinnu-
leysið. Sá samanburður er hér
nefndur vegna þess að hægri-
stjórnirnar í Englandi og Banda-
ríkjunum hafa einmitt notað
atvinnuleysið sem leið til að
draga úr verðbólgu.
Engir lausir
endar
Ein meginskýringin á verð-
bólgunni á íslandi er misgengi í
tannhjólum efnahagslífsins, ef
nota má það orðalag. Það vantar
samhæfingu í stjórn efnahags-
mála, allt of oft eru endar látnir
dingla lausir þegar tekist er á við
efnahagsvandann. Þar má eink-
um nefna, að í öllum tilraunum til
að koma á verðstöðvun í landinu
hefur innflutningurinn fengið að
dingla sem lausi endinn. Og verð-
hækkanir vegna innfluttra vara
hafa orðið einn meginhvatinn til
þess að verðstöðvunin hefur
runnið út í sandinn.
í tillögum Alþýðubandalagsins
um aðgerðir gegn verðbólgunni
er höfuðáhersla á samtengingu
allra þátta hagkerfisins í slíkum
aðgerðum. Áhersla verði lögð á
stöðvun hækkunarskriðunnar og
síðan gagnkvæmt uppgjör á öll-
um hækkunartilefnum í hækkun-
arkeðjunni. Þar skiptir virk verð-
lagsstjórn og skynsamleg fjárfest-
ingarstefna höfuðmáli.
íslensk
atvinnustefna
Alþýðubandalagið hefur frá
upphafi lagt áherslu á að íslend-
ingar sjálfir ættu að hafa fullt
forræði yfir eigin auðlindum og
nýta þær sjálfir. Þessi grunntónn
hefur hlotið heitið íslensk atvinn-
ustefna, og er svar við þeirri
þjónkun við erlenda auðhringa
og þeirri efnahagslegu minni-
máttarkennd, sem einkennt hef-
ur hægri flokkana þrjá.
Áhrif hinnar íslensku atvinn-
ustefnu má víða sjá, einkum út
um landið. Það stöðuga atvinnu-
líf sem einkennt hefur flest sjáv-
arpláss okkar á undanförnum
árum er nátengt þeirri uppbygg-
ingu togaraflotans og frystihús-
anna, sem Alþýðubandalagið
beitti sér fyrir undir forystu
Lúðvíks Jósepssonar.
Orkunýting-
arstefna
Á sviði orkumála hefur hin ís-
lenska atvinnustefna verið kynnt
sem orkunýtingarstefna. í því
felst að íslendingar noti orkulind-
irnar sjálfir en stundi ekki orku-
sölu á spottprís til erlendra auðfé-
laga, sem síðan flytja ar^inn af
starfseminni úr landi.
Það kom vel í ljós á þingi Fé-
lags íslenskra iðnrekenda nú um
daginn hve andstæðurnar eru
miklar á þessu sviði. Formaður
félags iðnrekenda flutti þar einn
allsherjar dýrðaróð um það, að
við ættum að láta útlendingum
það eftir í verulegum mæli, að
byggja upp iðnað í landinu. Allar
kröfur hins svissneska álhrings,
Alusuisse í deilum við fslendinga
mátti heyra samviskusamlega
túlkaðar í ræðu Víglundar. Þótt
öfundin sé ekki talin til kosta, þá
hefði það ekki verið óeðlilegt, að
forystumaður fyrir innlendan
Engilbert____
Guðmundsson
skrifar
iðnað, sem greiðir allt annað og
hærra raforkuverð en álverið,
hefði haft uppi öfundarorð yfir
þessum mismun og gert kröfur
um leiðréttingu, sér og sínum til
handa. En það er nú eitthvað
annað. íslenskur iðnaður hafði
álíka virðulegan sess í ræðu Víg-
lundar Þorsteinssonar og auka-
búgrein á eins og minkarækt hjá
Asgeiri Bjarnasyni á Búnaðar-
þingi.
Samkór
„Sjálfstæðis-
manna“
Forystan í félagi íslenskra
iðnrekenda er þarna gengin í
sömu björg og Verslunarráðið.
Þessi voldugu hagsmunasamtök
atvinnurekenda halda uppi
draumum forystunnar í Sjálf-
stæðisflokknum, meðan flokkur-
inn veifar loðmullunni sem mál-
efnagrundvöllur heitir.
Það er langur vegur á milli
þeirra grundvallarviðhorfa sem
Víglundur Þorsteinsson kynnti á
þingi iðnrekenda og hinna sem
Alþýðubandalagið er að kynna
þessa dagana í nafni einingar um
íslenskan leið.
- eng