Þjóðviljinn - 15.04.1983, Blaðsíða 13

Þorsteinn Blöndal lœknir:
Föstudagur 15. apríl 1983 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 13
Tóbakspólitík og heilsufar
Eitt af mikilvægustu og tímabær-
ustu frumvörpum síðustu ára er
stjórnarfrumvarp til laga um TO-
BAKSVARNIR, sem lagt hefur
verið fyrir tvö síðustu þing. Sam-
kvæmt tíðnitölum Hjartaverndar
frá 1976 reykti þá um það bil helm-
ingur þjóðarinnar. Neyslan fer
minnkandi meðal karla, en eykst
meðal kvenna. Frumvarpið um tó-
baksvarnir má skoða sem stig-
mögnun á viðleitni heilbrigðisyfir-
valda að andæfa reykingum, enda er
ekki rétt að una athafnalaust við
gríðarlega heilsuskerðingu hjá
stórum hluta þjóðarinnar. Sérstak-
lega á þetta þó við eftir að Ijóst
hefur orðið, að reykingar eru ekki
bara skaðlegar þeim, sem reykja,
heldur líka fólki í nánasta umhverfi
þeirra. „Reykingar eru ókurteis-
legar og ruddalegar gagnvart öðr-
um nálægt. Þeir sem reykja eitra
loftið í kring um sig og kæfa alia,
sem ekki koma sér að því að reykja
í sjálfsvörn“ (J.W. Goethe).
Þorsteinn Blöndal er yfirlæknir við
lungna- og berklavarnadeild
Heilsuverndarstöðvar Reykjavíkur
og sérfræðingur við Lyflækninga-
dcild Landspítalans. Hann skipar
19. sæti G-Iistans í Reykjavík við
alþingiskosningarnar 23. apríl nk.
lungnakrabbameina hjá körlum en
þrefaldaðist hjá konurn. Er þetta
endurspeglun meiri útbreiðslu
reykinga meðal kvenna eítir síðari
heimsstyrjöldina.
Frumvarp um
tóbaksvarnir
Það er mikilvægt að frumvarpið
um tóbaksvarnir verði sem fyrst að
lögum! Það inniheldur ntikilvæg
ákvæði m.a. um bann gegn sölu tó-
baks til einstaklinga yngri en 16 ára
og bann við reykingum í þeim hluta
stofnana og fyrirtækja, þar sem
almenningur fær þjónustu. Þá eru í
frumvarpinu ákvæði um reglulega
fræðslu varðandi skaðsemi tóbaks-
reykinga í skólum landsins og
kveðið á um ábyrgð menntamála-
ráðuneytisins og heilbrigðisráðu-
neytisins þar að lútandi.
Það mikilvæga við frumvarpið er
eins og áður segir sú stigmögnun,
sem í því felst miðað við fyrri lög
frá 1977. Það verður æ ljósara að
reykingar eru oft, að því er varðar
vanamyndun, sambærilegar við
drykkjusýki og það er til að mynda
alls ekki sjálfsagt að tóbak njóti
sama dreifingarkerfis og t.d. brauð
og mjólkurvörur. Slíkt gefur
aukinni neyslu hreinlega undir fót-
inn. Önnur leið, sem oft er notuð
til að draga úr neyslu er verðhækk-
un, sem vitað er að leiðir til fækk-
unar á fjölda þeirra, sem reykja.
Á að grípa
í taumana?
Það er ógnvænlegt að samfélögin
skuli enn sitja uppi tneð reyking-
asjúkdómana - 30 árum eftir að
orsakir þeirra urðu kunnar. Þurfa
heilbrigðisstéttirnar virkilega að
láta sér það lynda að æ fleiri sjúk-
dómsorsakir verði þekktar án þess
að því sé fylgt eftir með viðeigandi
félagslegum og pólitískum
aðgerðum?
„Frumvarpið um tóbaksvarnir má
skoða sem stigmögnun á viðleitni
heilbrigðisyfirvalda að andæfa
reykingum, enda er ekki rétt að
una athafnalaust við gríðarlega
heilsuskerðingu hjá stórum hluta
þjóðarinnar“.
200 dauðsföll á ári
Varla er vitað um nokkurn
annan einstakan sjúkdómsvald,
þar sem viðleitni til andófs myndi
borga sig jafn fljótt í aukinni vell-
íðan og hreysti. Tóbaksreykingar
valda árlega fleiri sjúkdómum og
dauðsföllum en t.d. streita, offita
og umferðaslys til samans. Gróft
áætlað valda tóbaksreykingar um
200 dauðsföllum á þessu landi ár
hvert. Miklu erfiðara er að áætla
umfang sjúkleika af völdum
reykinga, en vitað er að flest tilfelli
af langvinnri berkjuteppu, lungna-
þembu og svo stór hluti krans-
æðastíflu og æðasjúkdóma í fótlim-
um og heilaæðum stafa af reyking-
um. Lengi vel er skaðsemi tóbaks-
reykinga ekki almennt þekkt með-
al almennings í landinu, en nú eru
reykingar ræddar á nánast hverri
kaffistofu og hafa flestir kjósendur
ákveðna skoðun á málinu. Hinn
langi huliðstími reykingasjúkdó-
manna hefur valdið mestu um það
hve hinir síðkomnu fylgikvillar eins
og berkjuteppa með slímmyndun,
surg og mæði voru lengj lítt þekkt-
ir. Reykingasjúkdómar dagsins í
dag eru afleiðingar reykinga síð-
ustu 3-4 áratuganna, þegar al-
gengast var að fólk byrjaði að
reykja fyrst um tvítugt. Þannig má
að vissu leyti í líkja áhrifum
reykinga á heilsuna við hæggenga
tímasprengju.
Tvöföldun lungnakrabba
Ef litið er á tíðnitölur lungnakr-
abbameina síðustu 20 árin verður
að telja þróunina ógnvekjandi
(Rannsóknaskýrsla Krabbam-
einsfélags íslands, tíðnitölur nýrra
tilfella af krabbameini í barka,
berkjum og lungum í 5 ára tíma-
bilum).
Karlar Konur
1955-1959 44 22
1960-1964 63 33
1965-1969 77 56
1970-1974 92 63
Af töflunni sést, að á tuttugu ára
tímabili tvöfaldaðist nýgengi
Bílasýning laugardag frá kl. 13-17
Við eigum eftirfarandi bfla fyrirliggjandi
öUZUKI ALTO 4ra dyra. Eyösla 5 I. pr. 100 km.
Val um beinskiptingu eöa sjálfskiptingu.
Verö frá kr. 159.000.-
SUZUKI FOX. Mest seldi jeppinn á íslandi 1982.
Eyösla 8—10 I. pr. 100 km.
Verö kr. 223.000.-
SUZUKI ALTO 2ja dyra. Eyðsla 5 I. pr. 100 km. Val
um beinskiptingu eöa sjálfskiptingu.
Verö frá kr. 153.000.-
SUZ.UM iu ncK-up. työsla 8—10 I. pr. 100
km. Lengd á palli 1,55 m.
Verö kr. 175.000.-
MUNIÐ. aö samkvæmt úrslitum sparaksturs-
keppna síöustu ára eru Suzuki bílar þeir lang-
sparneytnustu á markaðinum.
SUZUKI ST90. Mest seldi sendibíllinn á íslandi
1981 og 1982. Eyðsla 7—8 I. pr. 100 km. Lengd
hleðslurýmis 1,80 m. Buröarþol 550 kg.
Verð kr. 132.000,-
Verð miöast við gengi 5.4. ’83.
SUZUKI ALTO sendibíll. Eyösla 5 I. pr. 100 km.
Verö kr. 120.000.-