Þjóðviljinn - 29.04.1983, Blaðsíða 6

6 SÍÐA - ÞJÓtJVILJINN Föstudagur 29. apríl 1983
heimurinn
Ámi Bergmann
skrifar um
leikhús
Leiksmiðja Menntaskólans
við Hamrahlíð
Ætt í óðindælu
Leikstjóri:
Rúnar Guðbrandsson.
Spunaleikur heitir þetta víst og
getur margt gerst áður en lýkur og
einatt erfitt að átta sig á forsendum
fyrir þeim sveiflum sem framganga
leikaranna tekur. En kannski væri
réttast að segja sem svo, að flutt
hafi verið mannkynssaga fyrir byrj-
endur. Leikendurnir ungu hituðu
sig upp með góli og herfilegum
látum aftur úr forsögu, síðan hittu
þeir fyrir völvu eina og sáu hjá
henni eld og bók og skart og hús-
gögn. Upp frá því hættu þeir að
urra en fóru að tala. Bilið frá forn-
eskjunni til nútímans var svo brúað
með handahófskenndum glósum
úr sögubókum. - mjög í þeim anda
sem lýst er hjá Shakespeare á þá
leið, að sagan sé mejningarleysa úr
munni fífls. Taka nú leikendur
undir sig stökk inn í nútímastáss-
stofu og svalla þar um stund í mat,
drykk og holdi um leið og þeir fóru
með nokkuð svosúrrealiskan texta,
að verulegu leyti saman settan úr
ljóðum góðskálda eins og Dags
Sigurðarsonar, Sigfúsar Daða-
sonar og T.S. Eliots.
Upp var staðið með það í nesti
að til lítils væri unnið á langri villp-
ferð mannfólksins og kannski ekki
svo mikil eftirsjá í heimsslitum
þeim sem Eliot hefur formúlerað:
svona ferst heimurinn - ekki með
hvelli heldur snökti, ekki með gný
heldurstunu. En það varlokahögg-
ið frá leiksmiðju þessari.
Spunaviðhorf eru nú útbreidd og
taka ekki hvað síst mið af því, að
það skipti einna mestu í listinni, að
þeir sem hana iðka verði fyrir
magnaðri reynslu, skemmti sjálf-
um sér. Sem er kannski ekki lakara
markmið en að reyna að skemmta
öðrum, sem eins gætu reynst mestu
vanþakklætisskepnur. Og rétt er
það, að hinir ungu Hamrahlíðar-
menn hafa sjálfsagt haft bæði gagn
og gaman af samstarfi sínu við
Rúnar Guðbrandsson. Þeim hefur
dottið ýmislegt sniðugt í hug í sam-
einingu, og þeir sýndu það oftar e'n
tvisvar og oftar en þrisvar að þeir
gátu skapað sérstæð og nokkuð
mögnuð áhrif. Ég nefni sem dæmi
þegar tvær stúlkur þjarma að sveini
ungum, sem þær kalla Loft (enda
hefur hann manna mest gluggað í
bókum eins og Galdra-Loftur).
Eða leiðindastunur eftir partí sem
ekki tekst að hressa upp á, hve
langt sem er seilst til upplífgandi
tildragelsa.
Reyndar var seinni hluti leiksins
- partí með nútímaljóðum, miklu
sjálegri og hugkvæmari en fyrri
hlutinn. Forneskjugólið og upphaf
tungu og siðmenningar (stúndum
var reyndar eins og skopast væri
með hugmyndir Alexanders Jó-
hannessonar um uppruna tungu-
máls) voru ansi þreytandi, gott ef
ekki leiðinlegar beinlínis.
Eitt er það sem gestur á mennta-
skólaleikjum verður var við í vetur:
sýningarnar geta verið misjafnar
vitaskuld, en það má illa til takast
ef ekki er í þeim einhver skemmti-
legur neisti. En áhugi nemenda
skólanna sýnist með daufasta móti
-þótt ekkert ætti að vera eðlilegra í
forvitninni en að skoða hvernig
þau Dóri og Gunna standa, sig,
hvort sem er í sígildum Gaídra-
Lofti eða spánýrri spunamennsku.
Síðasta sýning á ætt í óðindælu er í
kvöld.
1. maí
Fjölbreytt
hátíðar-
dagskrá í
Borgamesi
Hátíðahöld stéttarfélaganna í
Borgarnesi 1. maí eru fjölbreytt að
vanda og hefjast þau í Hótel Borg-
arnesi kl. 13.40. Dagskráin verður
þessi:
Lúðrasveit Borgarness leikur.
Stjórnandi: Björn Leifsson. Sam-
koman sett: Sigrún D. Elíasdóttir,
formaður 1. maí - nefndar. Ræða:
Þóra Hjaltadóttir, forseti Alþýðu-
sambands Norðurlands. Róbert
Arnfinnsson og Skúli Halldórsson
skemmta. Álafosskórinn syngur.
Stjórnandi: Páll Helgason. Gam-
anvísur: Geir Björnsson. Undir-
leikari: Bjarni V. Guðjónsson.
Ávörp fulltrúa stéttarfélaganna.
Jón Agnar Eggertsson Verkalýðs-
félagi Borgarness. Jón Finnsson,
Verslunarmannafélagi Borgar-
ness.
Kl. 14 er börnum boðið á kvik-
myndasýningu í samkomuhúsinu.
1. maí kaffi verður í Snorrabúð
að loknum hátíðarhöldum. Merki
dagsins verða seld og er fólk hvatt
'til að kaupa merki.
Svona ferst
»>
„Eina leiðin til að aukafylgifloklcsins á
ný er að halda uppi nógu einarðri vinstri
línu og skilja sigþannigfrá
kerfisklifrurum og miðjumoði. “
Vinstristefna -
ekki kerfisvörn
Greinarhöfundar voru í upp-
hafi þessa kosningaslags einir af
mörgum sem ákváðu með nokkr-
um semingi að kjósa Alþýðu-
bandalagið. Það er einsog kosn-
ingum fylgi einhver skrítinn gald-
ur, og þegar á leið vorum við
farnir að líta á „okkar menn“ eins
og íslenska landsliðið í fótbolta.
Afram Svavar! Oh, alltaf klúðrar
Garðar fyrir opnu marki! Æsing-
urinn kom þó ekki í veg fyrir að
leikaðferðirnar væru ígrundaðar.
Þessari grein er ætláð að vera
einskonar íþróttagagnrýni á
kosningabaráttu Alþýðubanda-
lagsins.
Þegar á leið slaginn varð meg-
ineinkennið í málflutningi flokks-
ins stöðug og sífelld aðvörun til
kjósenda gegn hægriöflunum,
„hættunni til hægri“, „framsókn
afturhaldsins". Nú má vera að
full ástæða hafi verið til slíkrar
aðvörunar. En í þessum
darraðardansi týndist allt annað,
öll stefnumið flokksins, allt það
sem við töldum okkur vera að
kjósa. Þetta var ennþá óviðkunn-
aniegra vegna þess að þessi sami
heimsendasöngur hefur verið
kyrjaður fyrir hverjar kosningar
frá 1974.
Þessi baráttuaðferð er í eðli
sínu neikvæð, og felst í að hræða
kjósendur til fylgis við sig. Þegar
til lengdar lætur getur hún haft
slæm áhrif fyrir vinstriflokk.
Kjósendur hætta að trúa hrópinu:
úlfur, úlfur! Jákvæð kosninga-
barátta væri að höfða til skynsemi
kjósenda og halda að þeim sínum
eigin stefnumálum. Koma fram
sem flokkur í sókn en ekki sem
verjandi hins óbreytta ástands.
Álþýðubandalagið stendur um
þessar mundir frammi fyrir alvar-
legu ástandi í íslenskum
efnahags- og stjórnmálum,
kreppu og upplausn. Það verður
að leggja til raunhæfrar lausnir,
og róttækar. í viðleitni sinni við
að móta slíkar lausnir má flokk-
urinn ekki falla í sömu gryfju og
krataflokkar annarra norðurevr-
ópulanda hafá gert, að verja kerf-
ið frammí rauðan dauðann, kerfi
sem það hlýtur að vera á móti í
eðli sínu.
Vilmundur og
verslunarráðin
Árásirnar á kerfið koma nú fyrst
og fremst úr tveimur öðrum átt-
um en frá vinstri. í fyrsta lagi úr
herbúðum markaðshyggjunnar,
frá verslunarráðum og leiftur-
sóknarliði. í öðru lagi fráupp-
reisnarmönnum á miðju, Vil-
mundi og slíkum, sem reyna að
virkja óánægju og hræðslu smá-
borgara og millihópa.Þótt vinstr-
imenn telj i sig á ýmsan hátt höf-
unda jákvæðra þátta í því „vel -
ferðarsamfélagi“sem við höfum
búið við, er engin ástæða til þess
að loka augunum fyrir að þessi
árásaröfl hafa við eitt og annað
að styðjast í gagnrýni sinni.
Vilmundur og félagar hafa tölu-
vert til síns máls þegar þeir ráðast
að spillingu og samtryggingu í
stirnuðu stjórnkerfi, þótt lausnir
þeirra séu fyrir neðan allar hell-
ur. Flokkar einsog Alþýðu-
bandalagið á að fagna slíkri gagn-
rýni og taka undir hana. Þetta
sama hafa vinstri menn verið að
segja lengi. Alþýðubandalagið á
líka að gera hreint fyrir sínum
dyrum. Það hefur hinsvegar farist
fyrir, og er ef til vill erfitt. Hver er
til dæmis stöðuveitingapólitík
ráðherrasósíalismans? Ætli það
sé ekki ansi áberandi skoðun að
fyrst hinir hygla sínum, eigum við
að gera það líka.
Markaðshyggjumenn hafa líka
rétt fyrir sér að einu leyti. Við
þær kreppuaðstæður sem nú ríkja
eru aðeins tvær leiðir færar. Önn-
ur er þeirra hægrileið sem kann
að gefa góðan árangur í hag-
skýrslum þótt sá árangur birtist
ekki í búreikningum allraheim-
Möröur Árnason og
Þröstur Haraldsson
skrifa
ila. Hin leiðin er róttæk vinstri
leið og felst í uppskurði á sjálfum
grundvelli hagkerfisins og upp-
stokkun valdahlutfalla í samfé-
laginu. Miðjumoðið er ekki til
neins. Þessari gagnrýni frá hægri
ber þessvegna einnig að fagna.
Hún gefur vinstrimönnum tæki-
færi til að halda fram sínum eigin
leiðum og ætti að geta orðið til
þess að opna augu almennings
fyrir því að hægri og vinstri eru
ekki bara raunveruleg hugtök,
heldur einnig einu pólitísku kost-
irnir.
Ekkert
íhaldsmakk
Það er ekki ástæða til að vera
beinlínis óánægður með kosning-
aúrslitin. En það er ekki ástæða
til að vera ánægður með þau. Al-
þýðubandalagið hefur tapað
fylgi. Ein af ástæðunum er talin
tilkoma kvennalistanna. En til-
koma kvennalistanna er að
nokkru leyti sök Alþýðubanda-
lagsins. Flokkurinn hefur ekki
framfylgt nógu harðri vinstri-
stefnu, hvorki í jafnréttismálum
né öðrum. Honum hefur ekki
tekist að verða sá vegvísir að
breyttu samfélagi sem skapar um
sig samfylkingu hinnaýmsu upp-
reisnarhópa. Lokaniðurstaða
okkar er sú að eina leiðin til að
auka fylgi flokksins á ný sé að
halda uppi nógu djöfull einarðri
vinstrilínu, og skilja sig þannig
frá kerfisklifrurum og miðju-
moði!
Eitt er þó eftir alltsaman gott
við hatramman hræðsluáróður
Alþýðubandalagsins gegn „hætt-
unni frá hægri“. Það hefur skuld-
bundið sig gagnvart kjósendum
sínum til að hafa að engu þær
hugmyndir sem 2. maður G-
listans í Reykjavík setti fram í
sjónvarpi að kosningum loknum.
Samstarf við Sjálfstæðisflokkinn
kemur ekki til greina. Það er
furðulegt , að heyra formann
Dagsbrúnar hafa slíkar hugrenn-
ingar uppivið. Honum og öðrum
forystumönnum flokksins væri
nær að efla verkaýðshreyfinguna
og sjálfstætt frumkvæði almenn-
ings gegn hægriöflunum.