Þjóðviljinn - 04.05.1984, Qupperneq 4

4 SÍÐA - ÞJÓÐyiLJINN Föstudagur 4. maí 1984
DJOOVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfuféiag Þjóðviljans.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Umsjónarmaður Sunnudagsbiaðs: Guðjón Friðriksson.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Auglýsingastjóri: Ólafur Þ. Jónsson.
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Blaðamenn: Auður Styrkársdóttir, Álfheiður Ingadóttir Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gísla-
son, ólafur Gíslason, Óskar Guðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson, Valþór Hlöðversson.
íþróttafróttaritari: Víðir Sigurðsson.
Utlit og hönnun: Haukur Már Haraldsson, Þröstur Haraldsson.
Ljósmyndir: Atli Arason, Einar Karlsson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Már.
Auglýsingar: Sigríður Þorsteinsdóttir, Margrét Guðmundsdóttir
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bílstjóri: ólöf Sigurðardóttir.
Innheimtum.: Brynjólfur Vilhjálmsson
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Umbrot og setníng: Prent.
Prentun: Blaðaprent hf.
Monthöll fyrir
eriend lán
Kjörin hafa verið skert um fjórðung til að draga úr
viðskiptahalla og minnka erlenda skuldasöfnun. Ráð-
herrarnir tala á degi hverjum um hina geigvænlegu
stöðu þjóðarbúsins. í hvert sinn sem launafólk orðar
kröfuna um betri kjör eru þuldar tölur um hallann og
aftur hallann gagnvart útlöndum.
Við verðum að spara segja ráðamennirnir. Sjúkling-
arnir verða nú að borga sjálfir læknisaðstoð og lyf.
Börnin eru rukkuð um tannviðgerðir. Skólar og dag-j
vistarstofnanir sitja á hakanum. Fólkinu í öllum lands-|
hlutum er sagt að bíða og bíða eftir brýnum úrbótum. j
Fjármagn sé ekki til og algerlega sé bannað að aukaj
erlendu lánin. Ekkert má gera. Allt verður að bíða.
Það stingur því vissulega í stúf við bölmóðinn bless-
aðan að í fyrradag réttu stjórnarliðar sælir og ánægðirj
upp hendur á Alþingi til stuðnings þeirri framkvæmd'
sem talin er svo brýn að öll bönn um erlendar Iántökurj
eru þverbrotin. Og kratarnir hrifust með í;
stemmningunni og gleymdu öllum stóru varnaðarorð-
unum um erlendu skuldasöfnunina. Þessi fríða sveit
ríkisstjórnarliðs og hugsjónakrata samþykkti að taka
yfir 600 miljónir í erlend lán til að reisa á Keflavíkur-
flugvelli eindæma monthöll sem grínaktugir hönnuðir
hafa kallað flugstöð en er í reynd stærsta gróðurhús
norðan Alpafjalla.
Sæl er sú þjóð sem eignast hefur stórhuga forystu-
sveit. Þegar allt er komið í herjans skuldahnút og kjara-
kreppan þrengir að á öllum sviðum er auðvitað ráðið að
reisa á vinbörðum melum og hrauni Suðurnesja mont-
höll á stærð við aðalbyggingu de Gaulle flugvallarins í
París. Búum hana pálmum og tómatjurtum, bananat-
rjám og sefgrasi svo að farþegafjöldinn sem nú flýgur í
æ ríkara mæli beint yfir Atlantshafið ákveði að gefa skít
í aukinn eldsneytiskostnað og krefjist þess að PanAm,
SAS, Singapore Airlines og öll þessi fínu flugfélög
heimsins taki skilyrðislaust upp millilendingar í Kefla-
vík svo að heimsbyggðin geti litið þetta furðuverk sem
ráðamenn fallít þjóðar ákváðu að reisa til að geta með
reisn borið gjaldþrot lands síns.
Hvað eru 600 miljónir í viðbótarlán erlendis í saman-
burði við glæsileik slíkrar monthallar? Hvern varðar
um það þótt upphæðin sé tvöfaldur heildarniðurskurð-
urinn í heilbrigðiskerfinu og mörg hundruð miljónum
meiri en allt framlag ríkisstjórnarinnar til að bæta kjör
hinna lægst launuðu? Hver hugsar um slíka smámuni
eða hróplegt misræmi þegar skuldum vafin monthöll
getur bjargað reisn ástsællar ríkisstjórnar?
NT kominn í gömlu
Framsóknar-fötin
Þegar sjálfshól og auglýsingamennska NT stóð sem
hæst í fyrstu útgáfuvikunni var ítrekað að blaðið væri
aðeins bundið við stefnu frjálslyndis, samvinnu og fé-
lagshyggju. Pví var lýst yfir að NT væri ekkert frekar
háð Framsóknarflokknum en „krataflokkunum
tveimur“ - Alþýðubandalaginu og Alþýðuflokknum -
eins og það var orðað í stefnugrein.
í gær kom hins vegar í ljós að þessi frjálslyndistími er
liðinn. Gömlu Framsóknarfötin eru aftur orðin dag-
legur búningur. í aðalopnu eru tíundaðar allar sam-
þykktir - smáar og stórar - á miðstjórnarfundi Fram-
sóknarflokksins og ræða Steingíms svo endurprentuð í
leiðara. NT er þá eftir allt saman bara venjulegt flokks-
málgagn í gamla mærðarstílnum.
What
klippt
Orwell
og Reagan
Þegar George Orwell var rétt
eftir stríð að skrifa hina frægu
framtíðarhrollvekju sína,
„1984“, sá hann fyrir sér þá þró-
un, að heiminum mestöllum yrði
skipt á milli þriggja risavelda,
sem ættu í stöðugum ófriði inn-
byrðis, þó þannig að jafnan stæðu
tveir saman gegn einum, sem
báðir væru hræddir við. Hinsveg-
ar þyrfti hver og einn aðili að
þessu heimstafli einatt að skipta
um bandamann.
Hjá Orwell er því lýst, að árið
1984 ríki herfilegasta alræði í
öllum risaveldunum þrem, Oce-
aniu (Bretland og Bandaríkin),
Eurasíu (Evrópa og Sovétríkin)
og Austur-Asíu (Kína og Japan).
Sem betur fer er heimurinn all-
miklu skárri en í hrollvekjunni,
enda var hún hugsuð sem við-
vörun fremur en spádómur.
Engu að síður er ekki úr vegi að
rifja upp vangaveltur hans um
þrískiptingu heimsins þessa daga,
þegar Ronald Reagan yfirstjóri
Bandaríkjanna og þarmeð Nató
hefur verið að faðma að sér kín-
verska leiðtoga með mikilli blíðu
- meðan Kremlverjar standa hjá
með súrum svip.
Hið illa
Og á forsí&unni var Kínverji a& drekka kók...
Það er heldur ekki mjög langt
síðan að Krúsjof var uppi og var
þá talinn heldur svona geðslegur
og umbótasinnaður valdhafi í So-
vétríkjunum, meðan Kína Maós
formanns var holdtekning hins
illa og ískyggilega í heimskom-
múnismanum. Það var þá að gerð
var kvikmynd um njósnareyfara,
sem var með sínum hætti fróðleg.
í bókinni var sagt frá tékkneskum
diplómötum sem rændu breskum
kjarnorkuvísindamönnum fyrir
Rússa. En þegar kom að því að
gera kvikmynd um þennan
reyfara voru Rússar þá stundina
orðnir allt að því eins góðir karlar
og þeir voru í stríðinu gegn Hitl-
er. Þess vegna var brugðið á það
ráð í filmunum, að láta albanska
sendiráðsmenn í Lundúnum stela
ágætum breskum vísinda-
mönnum og heilaþvo þá fyrir
Kínverja!
Á því herrans og Orwells ári
1984 væri slíkt óhugsandi, eins og
nærri má geta. Rússar hafa aftur
fengið það fasta hlutverk að vera
staðgenglar hins ilia og
heimilsfang þess er Kreml.
Kínversk
faðmlög
Þessar sviptingar allar koma
stundum fram með undarlegasta
hætti í bandarískum fjölmiðlum,
sem eru vonandi bæði frjálsir og
óháðir og allt það. Til dæmis að
taka má nefna yfirlit um Kína
samtímans sem birtist í vikublað-
inu Time rétt fyrir heimsókn Re-
agans til Peking. Fyrirsögnin gaf
til kynna fyrirfram réttlætingu á
því, að Reagan gerði Kínverja að
vinum sínum: „Kapítalismi í
sköpun“ stóð þar. Þá hlýtur allt
að vera í lagi. Síðan komu bjart-
sýnar frásagnir af erlendri fjár-
festingu í Kína, smáeinkarekstri,
bændum sem höfðu keypt sér To-
yota og öðru þesslegu, sem allt
benti til þess að Kína væri frá
bandarísku sjónarmiði á réttri
leið. Forsíðumyndin var af Kín-
verja að drekka kók á múrnum
mikla - og hvað viljið þið hafa
það betra? En um leið var það
tekið fram í samantekt Time, að
eiginlega væri hinn óbreytti bor-
gari í Kína undir meira eftirliti og
afskiptasemi um sína hagi en
meðalrússinn - og var þá vitnað
bæði í ritskoðun, eftirlit með
þeim sem umgangast útlendinga
án leyfis og svo persónunjósnir
t.d. um það hvaða konur í götu-
nni eru óléttar án þess að hafa
fengið opinbert leyfi til þess.
Þetta er allt dálítið kyndugt.
Lesandanum finnst eins og að
blaðamennirnir séu ómeðvitað
að búa sig undir það, að Kína-
vináttan renni út í sandinn og þá
er hægt að vitna til tilsvarandi
parta í greinunum til þess að sýna
fram á að „ég lét þá aldrei plata
mig“. Að því er Kínverja sjálfa
varðar, þá er óneitanlega spaugi-
legt að sjá það hrós sem þeir fá í
bandarískum blöðum fyrir sinn
„kapítalisma“ - svo fá ár eru liðin
síðan það boð gekk út frá Peking,
að með bröttum launastiga og
með því að leyfa bændum að
rækta smáeinkaskika hefðu So-
vétmenn tekið aftur upp kapítal-
isma. Fyrir nú utan það að þeir
væru sífellt að svíkja heimsbylt-
inguna með daðri við Kanann.
I þrítaflinu sem við lifum með
eru risarnir á víxl að sýna ofstopa
eða sanngirni, eru þeir á leið inn í
eða út úr óganarstjórn og kúgun,
í áróðursstríði, sem er einatt í
næsta duttlungafullum tengslum
við veruleikann. Enda er það
ekki kapítalismi eða kommún-
ismi sem skipta höfuðmáli í tafl-
inu, heldur það, hvar hver og
einn er niður kominn í hernaðar-
dæminu.
—áb
og skorið
Hver gerði það?
Það hendir hina ágætustu
menn að ánetjast goðsögnum
sem hafa með einhverjum undar-
legum hætti komist á kreik af litlu
tilefni og ætla sér síðan að eignast
sjálfstætt líf hvað sem hver segir.
Eitt dæmi um slíka uppákomu
má sjá í annars ágætu viðtali sem
birtist í NT á dögunum við Einar
Kárason rithöfund, sem hefur
lýst braggatímanum, af góðri frá-
sagnargleði. Einar er að tala um
Halldór Laxness og segir sem
svo:
„Meðan hann var sem harðast-
ur sósíalisti þá datt honum aldrei í
hug að útvatna sínar sögur með
því að stilla upp einhverjum
hvítskúruðum flokksfulltrúum.
Þetta gerir bækur hans svo miklu
merkilegri en þessar einföldu sós-
íalrealísku sögur þessa tíma“.
Það er alveg rétt, að Halldór
skrifaði ekki um „hvítskúraða
flokksfulltrúa“. En spurt er: hver
gerði það? Varla getur hér verið
átt við sovéskar framleiðslu-
skáldsögur sem voru ekki einu
sinni þýddar á íslensku, hvað þá
að menn reyndu að líkja eftir
þeim í alvöru. Hinir „rauðu
pennar“ passa ekki inn í þá for-
múlu sem Einar minnist á, ekki
heldur þótt Jóhannes úr Kötlum
hafi smíðað eitt byltingarskáld í
Verndarenglunum. Það er sjálf-
sagt margt hægt að finna að vin-
strihöfundum sem voru að skrifa
um svipað leyti og Salka Valka og
Ljósvíkingurinn komu út, en það
er allsendis óþarfi að negla þá el-
skulegu sveitamenn á mölinni
upp við einhverjar formúlusyndir
sem þeir ekki frömdu.
-áb