Þjóðviljinn - 26.05.1984, Blaðsíða 10

10 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 26.-27. maí 1984
Einn af föstu punktunum í bæj-
arlífi Reykjavíkur er nú að
hverfa. Það er rakarastofan í
Bankastræti 12 sem starfrækt
, hefurverið í rúm 60 ár af sömu
fjölskyldunni. Starfsemi hennar
erhætt
Stofnandi stofunnar var Eyjólf-
ur E. Jóhannsson og starfaði
hann við hanatil dauðadags
1975 en börn hans, Trausti og
Svana, hafa rekið hana síðustu
árin. Við náðum tali af Trausta
Eyjólfssyni og spurðum hann
fyrst hvort þetta væri elsta
rakarastofa bæjarins.
- Hún er líklega næstelsta stofan
nú þegar hún hættir, án þess að ég
þori að fullyrða það. Stofan hans
Hauks í Kirkjuhvoli mun vera
eldri. Þessi var stofnuð 8. nóvem-
ber 1923.
- Og á sér líklega marga fasta
viðskiptavini?
- Já, það eru margir rígfullorðn-
ir menn sem koma hingað reglu-
lega og hafa gert lengi. Fyrsti við-
skiptavinurinn var Hjálmar
Bjarnason en hann dó deginum
áður en stofan varð sextug í fyrra.
Ólafur Kárason, síðast innheimtu-
maður hjá Skeljungi, kom fyrst
1924 og kemur enn, og t.d. Óskar
Bjartmarz mun hafa komið hingað
lengst af. Þeir voru hér um daginn 3
eða 4 saman og meðalaldurinn var
eitthvað 84 eða 85 ár. Nú, og Stef-
án Pjetursson er búinn að koma
hingað hátt í 60 ár.
- Er ennþá eitthvað af tækjum
sem hafa verið frá upphafi?
-Ég er búinn að flytja elsta
rakarastólinn heim til mín og svo er
alltaf verið að bjóða í klukkuna
upp á veggnum. Einn kom og bauð
í hana 10 þúsund krónur um dag-
inn. En ég held að ég hafi lítinn
áhuga á að láta hana.
Menn voru svo
öririþádaga
Menn rifust hér
mikíð um pólitík
- Og hér hefur sennilega sitt-
hvað borið á góma um tíðina?
- Já, þetta voru aðalútvarps-
stöðvamar í gamla daga. Nú er
maður varla búinn að frétta hlutina
fyr en þeir eru komnir í fjölmiðl-
ana. Menn rifust mikið um pólitík
hér á stofunni í gamla daga og kom
jafnvel fyrir að menn slógust. Ég
man eftir tveimur ágætum herra-
mönnum sem enduðu gjarnan með
því að hnakkrífast og einu sinni
skildi pabbi þá í forstofunni þar
sem þeir veltust um gólfið í
slagsmálumog hafði annar misst af
sér skóinn.Hlonum var svo brátt að
komast út að hann fór skólaus heim
til sín. Menn voru svo örir í þá
daga. Þetta er ekki nema svipur hjá
sjón núna.
- Hafa ekki pólitíkusar sótt stof-
una?
- Jú, þeir komu hér Þórarinn
Tímaritstjóri, Guðbrandur Magn-
ússon, Einar Olgeirsson, og Ólafur
Friðriksson var fastur viðskiptavin-
ur hér. Það var oft heitt í kolunum í
kringum Ólaf því að hann talaði
yfirleitt mikið. Einu sinni var Sig-
urjón á Alafossi í rakarastólnum og
var eitthvað að tjá sig um síldarmál
og Ólafur var líka í stofunni.
Skyndilega rauk Ólafur upp og
steytti hnefana framan í Sigurjón
og hefði það verið ójafn leikur því
að Sigurjón var orðlagður krafta-
maður. Én hann bara brosti og lét
sem ekkert væri. Ég hef fræðst
mest um pólitík um dagana með
því að vinna hérna. Það er t.d.
gaman að hafa þá hér Einar Ol-
geirsson og Stefán Pjetursson því
að þeir eru ósparir að rifja upp
gamla tíma. Margir þekktir blaða-
menn hafa líka verið hér viðskipta-
vinir t.d. Thorolf Smith, Karl ís-
feld og Helgi Sæmundsson. Ég gæti
sagt margar sögur af þeim. Einu
sinni voru hér tveir lögfræðingar
hvor í sínum stól og allt í einu sagði
annar: „Heyrðu, varst það ekki þú
sem leigðirgröfuna?“Þeir höfðu þá
átt í málaferlum út af landamerkj -
um einhvers staðar út á landi og
leigt til skiptis sama gröfumanninn
til þess að breyta árfarvegi sem
málið snerist um.
Pabbi hætti á föstu-
degi og dó á
þriðjudegi
- Er ekki orðið lítið um rakstra
nú til dags?
- Það eru svona tveir til þrír
rakstrar á dag. Það minnkaði strax
við komu rafmagnsvélanna. Áður
fyrr komu menn daglega til að láta
rakasigog áttu þá hér sápu og
bursta en það var fyrir mína tíð.
- Hvað ert þú búinn að vera
lengi við þetta?
- Ég byrjaði að sápa svona 1941
eða 1942 og þá á sumrin. Fimmtán
ára gamall byrjaði ég svo að læ&g
hjá pabba og hef því verið viðloð-
andi við þetta í 43-4 ár. Síðan 1957
Viðtal við Trausta Eyjólfsson rakara í
Bankastræti 12, en rakarastofa hans
hœttir nú eftir 60 ára starfsemi.
Stefán Pjetursson hefur verið fastur
vlðskiptavinur rakarastofunnar síð-
an á 3. áratug aldarinnar og hann var
elnmltt i snyrtingu hjá Trausta síð-
asta daginn sem stofan var opin og
var myndin þá tekin. Stefán er einn
af mörgum pólitíkusum sem hér
hafa gert garðinn frægan. Hann var
einn af helstu ieiðtogum kommún-
ista fyrr á árum og þýddi m.a.
Kommúnistaávarpið með Einari 01-
gelrssyni árið 1924 en gekk síðan til
liðs við Alþýðuflokkinn og var um
árabil ritstjóri Alþýðublaðsins. Hann
var svo þjóðskjalavörður uns hann
lét af störfum fyrir aldurs sakir.
Ljósm.: Atli.
hef ég svo verið meðfram í öku-
kennslu og frá 1960 hefur það verið ,
mitt aðalstarf.
- Vann pabbi þinn við stofuna til
dauðadags?
- Pabbi var 83 ára gamall þegar
hann dó, hann vann fram á föstu-
dag og dó á þriðjudegi.
- Hvers vegna hættirðu núna?
- Eigandi hússins hefur ákveðið
að hækka húsaleiguna verulega og
þá nenni ég ekki að standa í þessu
lengur. Systir mín ætlar líka að
hætta en hún hefur verið með mér á
stofunni í 6-7 ár.
- Þetta er sem sagt algjört fjöl-
skyldufyrirtæki?
- Já, það má nú segja það, en
hvorki börn né hennar né mín
höfðu áhuga á að læra þessa iðn.
Fyrir 10-15 árum var þetta álitið
dauðadæmt fag.
- En hefur samt færst í fyrra horf
aftur?
- Já, mjög mikið. Menn eru þó
ekki eins snöggklipptir og áður.
- Hefur tæknin breyst mikið?
- Þetta eru allt önnur hand-
brögð. Áður fyrr þótti nóg að
skúbba þessu af. Þegar strákar fóru
í sveitina var kannski skilinn eftir
smábrúskur upp af enninu eða
jafnvel allt rakað af. Þeir yrðu
br j álaðir strákarnir núna ef þessum
aðferðum væri beitt.
Þá kom Pétur Hoff-
mann til okkar
- Verða ekki sumir viðskipta-
vinirnir hálf munaðarlausir þegar
þið hættið núna?
- Sumir hafa komið hingað al-
veg frá fæðingu, t.d. Völundar-
bræður, en annars er hættulegt að
fara að telja upp alla viðskiptavin-
ina, því að þeir gætu móðgast. Það
var viðtal við Pál rakara í Eimskip-
afélagshúsinu og hann taldi upp
ýmsa kúnna m.a. Ásgeir Ásgeirs-
son forseta, þá misstu þeir við-
skiptin við Pétur Hoffmann. Hann
kom alltaf hingað eftir það. En ég
vil við þetta tækifæri skila kærri
kveðju og þakklæti til allra við-
skiptavina stofunnar. Og þeir sem
ætla að læra á bíl hjá mér verða
eftirleiðis að hringja heim.
- Er þetta ekki ævafornt hús sem
rakarastofan er í?
- Ég held að ég muni það rétt að
hornhúsið sjálft sé reist um 1880 en
viðbyggingin sem stofan er í er frá
aldamótum. Sagan segir að sá sem
byggði húsið hafi fengið Gvend
dúllara til að leggja sparifé sitt í það
og haft hann svo í fæði í nokkrar
vikur og gefið honum vasahníf að ,
skilnaði. Þá voru þeir kvittir. í við-
byggingunni mun járnsmiður hafa
verið fyrstu árin en síðan Norð-
fjörð úrsmiður. Það kom hingað
einu sinni gamall maður sem hafði
Iært hjá Norðfjörð og hann fékk að
líta á kompuna bak við en þar hafði
hann haft fleti til að sofa í á námsár-
unum. Hann sagði að Norðfjörð
hefði stundum gefið sér fyrir bíó en
þá hafi einhverjir á verkstæðinu
þurft að nota svefnplássið til á-
kveðinna hluta. Og karlinn hýrn-
aði allur við minninguna.
Þess skal að lokum getið að
Trausti Eyjólfsson var með þekkt-
ari frjálsíþróttamönnum landsins á
sinni tíð og keppti í spretthlaupum,
m.a. fjölmörgum sinnum fyrir fs-
lands hönd á erlendri grund svo
sem á Ólympíuleikunum 1948. En
það er önnur saga.
- GFr