Þjóðviljinn - 21.06.1984, Blaðsíða 17

FRÉTTASKÝRING
-skoriöá báða bóga
Sjálfstœðisfólk talar um „nýjastefnuu í menntamálum íkjölfar
ráðherradóms Ragnhildar Helgadóttur. En séu verk hennar skoðuð kem ur í Ijós
aðþeimmálýsameð tveimur orðum: niðurskurður og afturför
Liðsoddar Sjálfstæðisflokks-
ins klifa á því um þessar mundir
að með Ragnhildi Helgadóttur
hafi ný stefna í menntamálum
verið leidd til hásætis. Það er rétt.
Hins vegar er það mikil rang-
færsla að staðhæfa aö hin nýja
ragnhildarlína beri með sér
hressileika, nýbreytni eða „frísk-
an andblæ" einsog formaður
Sjálfstæðisflokksins orðaði það á
dögunum.
Staðreyndin er einfaldlega sú,
að það sem okkur hefur fram til
þessa birst af hinni nýju stefnu er
þess eðlis að segja má að hún
kristallist í einu orði: afturför.
í rauninni er sama hvar borið
er niður - merkin eftir kuta
Ragnhildar eru hvarvetna.
Auðvelt er að benda á gott dæmi
um hvernig tillitsleysi ráðherrans
kann að leika suma smáfugla
menntakerfisins með því að taka
dreifbýlisskóla:
Sterkur orðrómur hefur verið á
kreiki um að menntamálaráðu-
neytið hyggist minnka þátttöku
sína í kostnaði við skólahald og
velta því yfir á sveitarfélög. Orð-
rómurinn var nægilega sterkur til
að Kennaraþingið sem haldið var
fyrir nokkrum vikum sá ástæðu til
að samþykkja harðorða ályktun
gegn slíkum breytingum. I við-
tölum við fulltrúa á þinginu sem
voru utan af landi kom í ljós að
þær breytingar sem höfðu verið
reifaðar, eða voru fram komnar á
einhverjum stigum menntamála-
ráðuneytisins sem tillögur, voru
meðal annars þessar:
1. Kostnað við gæslu á heima-
vistum verði velt yfir á sveitarfé-
lögin.
Dreifbýlisskólum
ógnað
2. Sveitarfélögin myndu einnig
taka á sig kostnað af skólabryt-
um.
3. Heimanakstur í sveitum yrði
að fullu á kostnað sveitarfélaga.
4. Jafnframt kom fram sú hug-
mynd í hinni alræmdu skýrslu,
sem gerð var á vegum
menntamálaráðuneytisins um
Námsgagnastofnun, að kostnað-
ur við námsbækur og námsgögn
verði í auknum mæli færður yfir á
sveitarfélögin.
Aukið misrétti
Ekki hefur enn verið tekin
fullnaðarákvörðun um þessar
breytingar, en þess má geta að í
fróðlegu viðtali DV við Ragn-
hildi Helgadóttur í síðustu viku
neitar hún því ekki að hún fyrir-
hugi að færa skólakostnað í
auknum mæli yfir á sveitarfélög.
Ljóst er að allar breytingar í
þessa veru myndu koma þungt
niður á skólum í smærri sveitarfé-
lögum. Skólamenn sem Þjóðvilj-
inn ræddi málið við voru flestir
þeirrar skoðunar að lítil
sveitarfélög gætu einfaldlega
ekki staðið undir nýjum fjár-
kvöðum og afleiðingin yrði sú, að
dregið yrði úr skólahaldi í
dreifbýli - og þarmeð aukið enn á
misréttið milli nemenda í
dreifbýli og þéttbýli.
Endurmenntunar-
námskeiðum
fækkað
Meðferðin á endurmenntunar-
námskeiðum Kennaraháskólans
er gott dæmi um hinn „ferska
andblæ" sem Morgunblaðinu
verður svo skeggrætt um að fylgi í
kjölfar ragnhildarlínunnar.
Endurmenntunarnámskeiðin
hafa verið haldin um margra ára
skeið að sumarlagi og notið mik-
illa vinsælda hjá kennurum, sem
nota þau til að kynnast nýjungum
í kennsluháttum og komast inn í
leyndardóma nýrra fræða.
Að sögn Rósu Bjarkar Þor-
bjarnardóttur, endurmenntunar-
stjóra Kennaraháskólans, voru
25 námskeið haldin í fyrra. Á
þessu ári verða hins vegar ekki
haldin nema 18 námskeið þareð
menntamálaráðuneytið skar nið-
ur fjárveitingu til þeirra. Sem
dæmi um vinsældir nám-
skeiðanna má nefna að svo mikill
fjöldi fólks sótti í sum þeirra að
nauðsynlegt reyndist að vísa
sumum frá. Á næsta ári fyrirhug-
aði KHÍ að fjölga námskeiðunum
upp í 35, en það er að sjálfsögðu í
mikilli óvissu nú, sökum hinnar
nýju ragnhildarlínu.
Tónlist
- forréttindi
hinna ríku?
Ríki hefur fram til þessa séð
um að greiða helminginn af
launakostnaði við tónlistar-
skólana í landinu, en hinn helm-
ingurinn hefur komið úr vösum
sveitarfélaganna og kennslu-
gjalda.
Nú eru uppi hugmyndir um að
ríkið kippi að sér hendinni og
hætti að greiða sinn helming.
Þessar hugmyndir eru komnar á
svo alvarlegt stig, að fyrir
skömmu sá borgarhagfræðingur,
Eggert Jónsson, sig tilneyddan til
að fara á milli tónlistarskólanna í
Reykjavík til að lýsa því yfir að
Reykjavíkurborg teldi sig ekki
hafa heimild til að auka greiðslur
sínar umfram helmingshlutann.
En sú upphæð nemur nú 15.2'
miljónum króna fyrir Reykjavík.
Þetta þýðir einfaldlega að tón-
listarskólar í Reykjavík myndu
þurfa að finna einhvers staðar
annars staðar sömu upphæð. f
viðtölum við tvo starfsmenn
slíkra skóla í Reykjavík kom
fram að þetta yrði ekki unnt að
gera nema með tvennu móti:
- stórhækka skólagjöld,
-draga saman seglin í skólahaldi.
Báðir eru kostirnir slæmir og
myndu að sjálfsögðu fyrst og
fremst bitna á bömum hinna
efnaminni. Yrðu þessar hug-
myndir að veruleika er jafnframt
talið að þær myndu marka grafar-
stæðið fyrir marga smærri tón-
listarskóla útum land.
í þessu tilefni má minna á að
næsta ár, 1985, mun verða ár
tónlistarinnar í Evrópu.
Sjúkur lánasjóður
Ragnhildarlínan birtist þó að
líkindum einna gleggst í því
hvernig hún hefur í ráðherratíð
sinni komið árum Lánasjóðs ís-
lenskra námsmanna fyrir borð.
Til dæmis er nú sýnt, að miðað
við þær fjárveitingar sem
menntamálaráðuneytið hefur
tryggt Lánasjóðnum verður ekki
unnt að veita nema 60 prósent af
reiknaðri fjárþörf námsmanna í
lán. Þetta hefur stjórn sjóðsins
tilkynnt Ragnhildi. Sjálfstæðis-
flokkurinn hefur hins vegar oftar
en einu sinni lýst stuðningi sínum
við að lán séu veitt 100 prósent, á
þeim grundvelli að með því sé
verið að stuðla að jafnrétti til
náms. Ragnhildur á því undir
högg að sækja í flokknum fyrir
vikið, og vill auk heldur ógjarnan
hljóta þau eftirmæli að hafa í ráð-
herratíð sinni lagt Lánasjóð ís-
lenskra námsmanna í rúst. Þess
vegna íhugar hún nú að breyta
reglum sjóðsins á þann veg að
taka fyrir lán til ýmissa hópa sem
nú njóta aðstoðar hans, og nota
féð sem sparast til að hækka
lánsprósentuna hjá hinum.
Þjóðviljinn hefur þannig heim-
ildir fyrir því að um þessar mund-
ir séu einkum tvö atriði sem hún
og ráðgjafar hennar velti fyrir
sér. Þau eru:
1. Útiloka fyrsta árs nema í há-
skólum frá lánum, en þeir hafa til
þess fengið víxillán, sem síðan
hafa breyst í föst námslán þegar
sýnt er að þeir stunda nám sitt
með eðlilegum hætti.
2. Skera niður lán til skóla-
gjalda námsmanna erlendis,
einkum þeirra sem nema við
skóla eða í löndum þar sem skóla-
gjöld eru há.
Að sjálfsögðu er ljóst að náms-
menn munu hvorugum kostinum
una, enda munu báðir stuðla að
auknu misrétti milli barna frá
efnaheimilum og hinna.
Hvert sem litið er blasir við hið
sama í menntakerfinu: niður-
skurður. Lánasjóður, skóla-
rannsóknadeild, endurmenntun
kennara, Námsgagnastofnun,
tónlistarfræðsla - dæmin tala
skýru máli. Og engum ætti lengur
að blandast hugur um hver er hin
nýja ragnhildarlína í menntamál-
um.
Flmmtudagur 21. júní 1984 ÞJÓÐVILJINN - SIÐA 17