Þjóðviljinn - 29.08.1984, Side 4

LEIÐARI
Er Alusuisse að
Fyrir nokkrum vikum var vakin athygli á
því í Þjóðviljanum að yfirlýsingar samn-
ingamanna ríkisstjórnarinnar í viðræðun-
um við Alusuisse gæfu til kynna að
auðhringurinn væri að ná sigurstöðu í mál-
inu. Síðustu daga hefur á nýjan leik komið
fram vitnisburður sem bendir í sömu átt.
Fulltrúi Sjálfstæðisflokksins í samninga-
nefndinni lætur að því liggja að samningur
um 14 millidala raforkuverð væri góður
kostur og iðnaðarráðherra virðist hafa gef-
ið fulltrúum sínum umboð til að stinga svik-
amálunum undir stól.
Þegar þátttakendur í viðræðunum við
Alusuisse segja að þeim fari senn að Ijúka
með sameiginlegri niðurstöðu er rétt að
rifja upp efnisgrundvöll þeirrar kröfugerðar
sem tekur mið af hagsmunum íslendinga.
Framleiðslukostnaður á rafmagni frá
nýjum virkjunum Landsvirkjunar er á bilinu
18-20 millidalir. Ef íslendingar eiga ekki
að borga með rafmagninu til Alusuisse er
það lágmarkskrafa að þessi upphæð fáist í
nýjum samningi. Helst þyrfti að knýja Alus-
isse til að borga meira en 20 millidali svo
að íslendingar gætu hagnast á því að
virkja og selja orkuna. Allir samningar und-
ir 18 millidölum eru mikill ósigur fyrir okkur.
Þeir hefðu í för með sér að álverið yrði
áfram baggi á þjóðinni. Gegnum gífurlega
hátt raforkuverð til almennings og ís-
lenskra fyrirtækja yrði þjóðin að borga
vexti og afborganir af þeim erlendu lánum
sem tekin voru til að virkja. Með réttu ætti
söluverðið til Alusuisse að standa undir
þessum erlendu lánum.
Krafa íslendinga um 18-20 millidali hef-
ur styrkst við nýlega þróun í viðskiptamál-
um Grikklands og Ghana við erlend álver.
Gerðardómur í Sviss, heimalandi Alusu-
isse, hefur úrskurðað að Grikkir skuli fá
20.5 millidali fyrir raforkuna sem þeir selja
frönskum auðhring. í Ghana hefur tekist
við mjög erfiðar aðstæður að ná samningi
um 17.5 millidali. Það segir mikla sögu að
samningamenn ríkisstjórnarinnar hafa
verið tregir til að nýta sér þessi fordæmi.
Málstaður (slendinga í deilunum við Al-
usuisse sækir einnig styrk í meðalorku-
verð til álvera í Norður-Ameríku þar sem
stærsti álmarkaður heims mótar allar að-
stæður. Samkeppnishæft orkuverð í nýj-
um samningi við Alusuisse gæti sam-
kvæmt þeim samanburði aldrei orðið undir
20 millidölum. Sama gildir ef tekið er mið af
sigra?
orkusölusamningum milli óskyldra fyrir-
tækja annars staðar í heiminum.
í athyglisverðri grein sem Finnbogi
Jónsson framkvæmdastjóri Iðnþróunarfé-
lags Eyjafjarðar skrifaði í DV í síðustu viku
bendir hann á þennan samanburð og leiðir
einnig sterk rök að því að miðað við eðli-
lega kostnaðarskiptingu ætti Alusuisse að
greiða um 20 millidali fyrir orkuna. Finn-
bogi vitnar auk þess til skýrslu sérfræð-
inga Orkustofnunar, Landsvirkjunar og
Rafmagnsveitna ríkisins sem kom út á
vegum iðnaðarráðuneytisins 1982. Sam-
kvæmt niðurstöðum þessarar skýrslu ætti
raforkuverðið að hækka í 17-22 millidaii á
núgildandi verðlagi.
Það er því sama hvar litið er á efnisrök
málsins; viðmiðun við 20 millidali blasir
alls staðar við, ef tekið er tillit til
sanngirnissjónarmiða og eðlilegra
hagsmuna Islendinga. Reyndar er rétt að
rifja upp að bæði iðnaðarráðherra og for-
sætisráðherra hafa lýst því yfir að þeir
teldu 18 millidali algert lágmark.
Þegar samningamenn ríkisstjórnarinnar
ganga á næstunni til lokafunda með Alus-
uisse er nauðsynlegt að þeir rifji upp þess-
ar staðreyndir um hagsmuni íslands.
KUPPT 0G SK0RIÐ
Maðurinn með
hattinn
fyrir vestan
Maðurinn með hattinn er aftur
kominn vestur. Að þessu sinni
fór hann ekki alla leið til Los
Angeles, heldur staðnæmdist
vestur í Bolungarvík, þar sem
fasteignaverð fer hækkandi
vegna áforma um byggingu rad-
arstöðvar fyrir bandaríska her-
inn. í fyrra afsögðu Framsóknar-
menn slíka radarstöð á kjördæm-
isþingi en nú var Steingrímur
kominn heim með línuna lengra
að vestan. Hins vegar skilaði
hann auðu í umræðum um at-
vinnumálin á Vestfjörðum.
Steingrímur virtist vera í góðu
sambandi í Los Angeles, en vest-
ur á fjörðum segja menn þetta
um þingmanninn: „Það mætti
helst halda að hann væri alger-
lega kominn úr sambandi við það
mannlíf og atvinnulíf sem hér er
lifað.“
Radarstöð
ekki herstöð?
íhugun Steingríms á kjördæm-
isþinginu var bæði klaufaleg og
gróf. Hann byrjaði á því að kveða
uppúr með það að radarstöð væri
ekki herstöð. Síðan lagði hann til
að tillögu um mótmæli gegn stað-
setningu radarstöðvar á Vest-
fjörðum yrði breytt á þann veg að
í staðinn væri mótmælt að her-
stöð yrði sett niður þar í fjórð-
ungnum. Fullyrðingin um að ra-
darstöð sé ekki herstöð er vægast
sagt barnaleg. Hún virðist byggja
á þeirri skoðun að ekkert sé her-
stöð nema þar sem er bækistöð
hersveita. Vestfirðingar ættu
samkvæmt því að frábiðja sér
veru bandarískra hermanna í
Stigahlíðinni, en taka fagnandi
hernaðarmannvirkjum hvers
konar. Spurningin er þó hvort
Steingrímur hefði ekki átt að
snúa dæminu við ef honum væri
annt um „varnir" Vestfirðinga.
Þannig háttar til að hinar nýju
radarstöðvar sem planta á út um
landið eru hlekkur í svonefndri
DEW-keðju radarstöðva, sem
eiga að vara Bandaríkjamenn við
árásum mannaðra sprengjuvéla á
Bandaríkin í tæka tíð. Þetta kerfi
kemur „vörnum íslands" lítið við
og lýtur hvorki að því að verja
fólk né landsvæði hér á landi.
Vestfirðingar væru því að taka
þátt í því að skýla fólki og fénaði í
Bandaríkjunum með því að stilla
sjálfum sér upp sem skotmarki á
berangri. Ef Bandaríkjamenn og
Steingrímur vildu verja
Vestfirðinga sérstaklega væri
þeim nær að senda landgönguliða
úr svo sem eins og einni banda-
rískri flotadeild til setu á Vest-
fjörðum. Nærvera „strákanna
okkar“ eins og Bandaríkjaforset-
ar segja stundum myndi fæla So-
vétmenn frá árásum á
Vestfirðina, og Sovétríkjunum
stæði svo lítil ógn af sjóliðum á
Vestfjörðum sem ekki væru út-
búnir hátæknibúnaði að ekki
þætti ástæða til þess að eyða
púðri á þá. Hinsvegar er sama
hvaða mynd er dregin upp af
hugsanlegum stríðsátökum í
framtíðinni að því leyti að fyrstu
skotmörkin yrðu „augu og eyru“
stórveldanna.
Steingrímur á
móti því sem
hann leyfir
Steingrímur Hermannsson
segist vera á „móti auknum hern-
aðarumsvifum". Hinsvegar sé
hér varnarlið og það verði að vera
sem best búið til hlutverks sfns
hverju sinni, gát sé í eftirlitinu til
norðurs og þessvegna sé eðlilegt
að skoða það vel að setja upp
radarstöð á Vestfjörðum. Ekki sé
hægt að kalla það herstöð, Póstur
og sími eigi að reka hana, íslend-
ingar að vinna þar, flugmála-
stjórn að njóta þjónustunnar og
landhelgisgæslan líka.
Steingrímur segist vera búinn
að skoða málið vel. Þá hlýtur
hann að vita það að þessir radarar
koma ekki nema að mjög tak-
mörkuðu gagni fyrir almenna
flugumferð, enda fyrst og fremst
ætlaðir til aðvörunar í hernaði.
Þá er ekki vitað til þess að slíkir
loftvarnarradarar séu nokkurs-
staðar í heiminum þannig útbúnir
að þeir geti þjónað skipaumferð
eins og utanríkisráðherra hefur
látið í veðri vaka í sinni skýrslu til
Alþingis í apríl.
Forsætis- og utanríkisráðherra
vilja fyrir allan mun þvæla ís-
lenskum stofnunum inn í þetta
radarmál fyrir austan og vestan til
þess að koma þessu áhugamáli
Bandaríkjanna í höfn. En á
þeirra tungu er að sjálfsögðu ekki
um aukin hernaðarumsvif að
ræða, enda er Steingrímur
beinlínis á móti þeim. Hér vakna
þó ýmsar spurningar. Hingað eru
komnar tvær ratsjárflugvélar af
gerðinni AWACS en þær þjóna
einmitt svipuðu hlutverki og
DEW-radararnir auk annars sem
eru færar um. Upplýst hefur ver-
ið að bæta eigi tveimur slíkum
vélum við innan skamms. Þá
skyldi maður ætla að öll „radar-
vandamál" væru úr sögunni. Nei,
ekki aldeilis - það þarf líka að
bæta við radarstöðvum. Hvers-
vegna?
Og eru það ekki aukin hernað-
arumsvif þegar verið er að reisa
olíugeyma í Helguvík sem m.a.
eiga að innihalda birgðir fyrir
sprengjuvélar sem notaðar yrðu
til árása á Sovétríkin? Eru það
ekki aukin hernaðarumsvif þegar
til stendur að auka fjölda orrustu-
véla á Keflavíkurflugvelli um
50% ?
Skilgreining mannsins með
hattinn á auknum hernaðarum-
svifum er líklega álíka bernsk og
munurinn sem hann sér á rad-
arstöð og herstöð.
-ekh
iRósturvegna
radarstöðva!
Tveir gengu af fundi
*■ UI.Amnl VIO
su'y'
h,cyunfa»IKHJ »m
Jl\l h.-fvtoð Su btcvtmgaiil-
íl'^ samþvUt og þa voru
^-'lcfUOfl^S
orðnir llutning'mviir
...„„OmxluKuU,^
r.idai'toð. Þ'
Tirtdu
lctún™l,mgilSlc,nsr»“[i“
Kmn,v„Sl)™£r‘1S
ckb'iK wSta*l» H £ K
að tillogu
en ckki
vildu þcir ckki
máWmcðtcrðma
ingvmanna af fundi
lil a þctta scm ólýðrarðiv
Vcstfirði til Þcv> -- hcr er
vcnð að 'Ctj’a upp '*‘^ v-m tr
ko'tuð al Bandarikiamonnum
oe'á að vcrða par.ur al njosn^
kcrfi Bandarikjanna og '"> a
ierf, mvndi auka l.kur a þ'« •»«
ýrðum íórnarlomb
vtyrjold "
Forvetivráðherra hlustar
hrúnabungur» umrxður-
DJÚÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, þjóöfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Ritatjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Fróttastjórar: Óskar Guðmundsson, Valþór Hlöðversson.
Blaðamenn: Álfheiður Ingadóttir, Guðjón Friðrikssson Halldóra Sigur-
dórsdóttir Jóna Pálsdóttir Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gíslason, Mörður
Árnason, Súsanna Svavarsdóttir, Víðir Sigurðsson (íþróttir), össur Skarp-
héðinsson.
LjÓ8myndir: Atli Arason, Einar Karlsson.
Utllt og hönnun: Björn Brynjúlfur Björnsson Svava Sveinsdóttir, Þröstur
Haraldsson.
Handrit»- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Framkvœmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir
Skrifstofustjórl: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir.
Auglysingastjóri: Ólafur Þ. Jónsson.
Auglýsingar: Margrót Guðmundsdóttir, Ragnheiður Óladóttir,
Anna Guðjónsdóttir.
Afgreið8lustjóri: Ðaldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pótursdóttir.
Símavarsla: Ásdís Kristinsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Husmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bílstjóri: Ólöf Sigurðardóttir.
Innheimtumaður: Brynjólfur Vilhjálmsson, Ólafur Björnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, auglýsingar, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavik, sími 81333.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð I lausasölu: 22 kr.
Sunnudagsverð: 25 kr.
Áskrlftarverð á mánuði: 275 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 29. ágúst 1984