Þjóðviljinn - 09.12.1984, Blaðsíða 6

- Plata mín TABU segir tíu stuttar sögur af fólki sem er til í raunveruleikanum, en flest þurft aö fela tilfinningar sínar í hinu
forboöna myrkri, eða bæla þær algjörlega niður.
Spjallað við Hörð Torfason tónlistarmann með meiru
HörðurTorfason, fæddurí
Reykjavík4. september 1945.
Útskrifaður leikari úr Leik-
listarskóla Þjóðleikhússins
1970, trúbador og baráttu-
maður fyrir réttindum hómó-
sexúal fólks, faðirfjögurra
hljómplatna. Sú nýjasta þeirra
heitirTabu, tekin upp í Dan-
mörku við undirleik Kamar-
orghesta. íslensk hljómplötu-
fyrirtæki vildu ekki dreifa
henni og varð því stans Harð-
ar hér lengri en til stóð, þar eð
hann er nú sjálfur að koma
Tabu á markaðinn. Á þeim
hlaupum var Hörður gripinn í
Þjóðviljaviðtal.
- Ertu óartarstrákur í þér?
- Það má kannski segja það,
og þó, var heldur; ég hef nú róast
svolítið og þroskast. Það hefur
ætíð fylgt mér einhver þörf til að
hrista upp í fólki, að vera að segja
eitthvað, hvort sem það er nú satt
eða logið, en ég hef alltaf verið
trúr minni sannfæringu og rétt-
lætiskennd. Ég var t.d. aldrei
feiminn við að viðurkenna fyrir
fólki að ég væri hommi, það fór
aldrei leynt en fyrir vikið varð
maður fordæmdur og niður-
lægður. Það ríkti svo mikil þögn
hér fyrir 20 árum, það leit út fyrir
að vandamál væru hér engin og
það var auðvelt að útskúfa þeim
sem viðurkenndu sig öðruvísi.
Það er allt annað að koma hér nú,
það virðist allt hafa opnast miklu
meira, fólk er jákvæðara en áður
var og svipurinn yfir Reykjavík er
almennt jákvæðari og bjartari
finnst mér.Það er talað meira og
opinskár um hlutina nú. Viðtalið
forðum í Samúel gaf ég sjálfum
mér í þrjátíu ára afmælisgjöf, árið
1975. Það vakti óhemju athygli
og einnig mikla reiði, það hefur
kannski haft áhrif á að ég fór til
Kaupmannahafnar til að setjast
þar að.
Aðalinntakið
- Hvað með feril þinn sem tón-
listarmaður, leikari?
- Það er sagt að krókurinn
beygist snemma. Ég er búinn að
vera í tónlist faktískt allt mitt líf.
Þegar ég var lítill, innan við tíu
ára, var ég farinn að semja lög og
skrifa ljóð og leikrit og hélt
leikhús með hóp af krökkum.
Þetta var aðalinntakið í lífinu og
er enn þann dag í dag fyrir mér.
Ég man ég kom fyrst fram í kir-
kju, þegar ég var tólf ára gamall,
þar sem sunnudagaskólinn var
haldinn. Ég hafði gert texta við
eitthvert vinsælt lag sem þá var,
ég þorði nú ekki að flytja lag eftir
sjálfan mig, og flutti það ásamt
krökkum. Fólkið í kirkjunni varð
svo yfir sig hrifið að það klappaði
okkur upp aftur, en presturinn
trylltist úr vonsku og hund-
skammaði mig fyrir að orsaka
klapp í kirkju.
Ég kom ekki opinberlega fram
aftur fyrr en rétt undir tvítugu, þá
gekk yfir landið þjóðlagadella ein
mikil og tríó urðu vinsælt tísku-
fyrirbæri. Ég fór að koma fram
með kassagítar og syngja lög eftir
Dylan og Donovan, og var þá
sagt að hér færi hinn íslenski Dyl-
an eða Donovan. Þetta ergði
mig, og ég ákvað að þar sem ég
ætti nóg af lögum sjálfur við góð
ljóð, sem ég hafði lesið sem strák-
ur, væri eins gott að flytja þau
fyrir fólk. Þetta vann á og ég var
mikið beðinn um að koma fram,
þar til ég fór inn í Leiklistar-
skólann að mér var eiginlega
bönnuð þessi opinbera iðja mín
samfara náminu. Ég reyndi nátt-
úrlega mitt besta til að svindla á
því og oftlega með ágætum ár-
angri. Ég útskrifaðist úr Leik-
listarskóla Þjóðleikhússins 1979,
hafði þá samband við Svavar
Gests sem hlustaði á lögin og vildi
endilega gefa þau út á plötu. Það
var nú ekkert stúdíó til hér á þeim
tíma, og basl að gera plötu, en því
skemmtilegra að hugsa til þess
eftir því sem fram líða stundir.
En það á ekki alveg við mig að
vera atvinnu-sviðsleikari. Þótt
mér þyki gaman að leika, þá er
það endurtekningin sem ég er svo
frábitinn. Ég er hræddur um að
ég myndi bara eyðileggja sýning-
ar þegar fram í sækti, andstætt því
sem leikari á að gera, hann á að
geta haldið sínu striki. Uppúr
1972 sneri ég mér algjörlega að
leikstjórn. Það er mitt stærsta
áhugamál, að gera góðar leiksýn-
ingar sem leikstjóri.
Minn starfi í dag er að setja upp
leiksýningar, þýða og skrifa,
semja tónlist, og ég er kominn’
inn í bransann í Kaupmannahöfn
sem ekki er svo auðvelt að slíta
sig frá. Ég er ekki tilbúinn að rífa
mig úr honum til þess að flytja
heim til íslands, auðvitað sakna
ég alltaf vina og fjölskyldunnar -
og náttúrunnar, en úti bíða mín
góð tilboð sem ég verð að vinna
úr og get ekki hent frá mér.
Hugsjónamennskan
og brauðstritið
Mannréttindabaráttan hefur
löngum átt hug minn allan og ég
hef reynt að nýta mína hæfileika
til að verða til góðs - ekki ein-
göngu sjálfs mín vegna, heldur
fyrir þjóðfélagið og það umhverfi
sem ég bý í. Og það þýðir ekki að
dæma manneskjuna af öðru en
verkum hennar. Það getur verið
ansi þreytandi að vera fyrst og
fremst skoðaður sem hommi, en
þetta er bara eðlileg afleiðing
baráttunnar fyrir réttlætinu. Bar-
átta hómóphil fólks kostar það
margar fórnir og maður verður
að gera það ákaflega vandlega
upp við sig hverju er verið að
fórna og til hvers. Það þýðir held-
ur ekki að vera með neina hálf-
velgju í þessum málum, maður
gefur annað hvort allt eða ekkert,
annars ber það ekki árangur. Ég
hef kosið að gefa allt. En ég er
fyrst og fremst mannveran Hörð-
ur Torfason. Það er enginn mun-
ur á að vera heterophil eða hóm-
óphil, það eru sömu tilfinning-
arnarsembúa að baki ástarsam-
böndum, samlífi fólks og sam-
böndum þess, - allar hinar mann-
legu hliðar.
Þungamiðjan í manni, að skilja
og vilja að draumurinn um betra
líf og réttlátara geti ræst, er í vit-
undinni um að hafa notað þessa
stuttu, eða löngu, dvöl hér á jörð-
inni til þess að hjálpa öðrum, því
að ég veit hvað það er að standa í
erfiðleikum og hef fundið hvað
það er mér mikils virði þegar aðr-
ir hafa hjálpað mér og stutt. Og
ég get ekki umborið þá hugsun að
aðrir hér eigi eftir að þola sömu
fyrirlitningu og fordóma og ég
hef liðið. Til þess er maður að
berjast.
Én þetta eru því miður ekki
launuð störf, engin hugsjónastörf
eru það, og oft rekast á hugsjón-
amennskan og brauðstritið.
Sossinn
- Ég reyndi líka hvernig er að
vera á sossanum svokallaða, sósí-
al atvinnuleysisstyrk. Ég var
atvinnulaus í rúmt ár, og það er
talsverð lífsreynsla út af fyrir sig
að lifa við þau skilyrði og
skorður, sem atvinnuleysið setur
manni. Maður verður að mæta í
eftirlit, stimpla sig inn og taka á
móti þessum fáu krónum sem
maður verður að lifa af. Þetta er
óskemmtilegt að lifa við, og ég
get vel ímyndað mér að fólk, sem
er alið upp við að vinna, líði veru-
lega fyrir að vera atvinnulaust.
Það tekur á taugarnar og skapið
að búa við þetta, og þetta er
gífurlega mikið vandamál í Kaup-
mannahöfn og víða um heim. Én
fólk ætti ekki að skammast sín
neitt fyrir að vera án atvinnu, því
að ástandið er orðið þannig í
heiminum að stór hluti verður að
vera atvinnulaus, stjórnvöld
valda þessu ekki betur. Þetta er
engin skömm, bara afleiðing
vorra tíma-tækniþróunar. Aðal-
atriðið er að gera eitthvað já-
kvætt við sitt eigið líf við þessi
skilyrði, að staðna ekki einsog
fólk gerir voða mikið í Kaup-
mannahöfn. Þar sem fríið er og
skyldan kallar hvergi leiðist það
mikið út í alkóhól og dóp, sem er
forarpyttur atvinnuleysisins, og
mikið af þessu fólki sekkur ofan í
hann. Það er nefnilega erfiðara
að vera atvinnulaus en að vera
með fasta vinnu. Maður þarf að
gæta eigin lífs og standa gersam-
lega skil á sjálfum sér. Ef illa fer
er engum öðrum um að kenna.
TABU
- Þú ert hér nú til að kynna og
dreifa nýrri plötu þinni, TABU.
Hvernig gengur?
- Geysivel. Hún verður bara
seld hér í takmörkuðu upplagi,
800 plötur og 500 eða 1000 spól-
ur, og verður ekki meira hér til
sölu eftir þann skammt, því ég er
að selja frá mér réttindin. Ég
verð niðrí Austurstræti með sölu-
tjald til jóla að selja plötuna sem
verður í pakka með plötu minni
Dægradvöl, sem hvergi fæst núna
í hljómplötuverslunum. Fálkinn
ætlaði upphaflega að annast
dreifingu á Tabu en svo hættu
þeir við.
- Af hverju?
- Ja, ég bað nú ekki um neina
skýringu.Ég tek því ef sagt er nei
við mig. Og bisness er bisness -
nei þýðir nei... Ókey, - bless.
Kannski voru það textarnir.
- Um hvað eru þeir?
- Á Tabu tek ég fyrir 10 litlar
sögur, dæmi úr mannlegu lífi,
sem öll eiga það sameiginlegt að
vera tabú, eða forboðin. Þessi
plata er á engan hátt ögrandi, hún
er ekki ljót en hún flíkar málum
sem almennt eru ekki rædd. Allt
þemað á plötunni þekki ég, eða
hef séð í kringum mig sem part af
veruleikanum.
Ég byrja á því að syngja um
Mömmustrákana, þessa litlu guði
eða Hitlera sem komist hafa í
valdastöður sem þeir svo mis-
brúka, t.d. hvernig dyraverðir
misnota aðstöðu sína. Þessi texti
er mín paródía á ofbeldi. Þá syng
ég um manninn sem tælir litla
stúlku til sín með sælgæti og
myrðir síðan. í Nýjum rósum geri
ég mér leik að því að vera hommi
sem er að syngja ástarljóð til karl-
manns. Ef hlustandi hugsar ekki
um eða veit ekki að ég er hommi
þá gæti þetta eins hafa verið ort til
kvenmanns. Ég gef fólki leyfi til
að velja. Síðan er það homminn, í
Götusöng, maðurinn sem er að
fela sig, laumuhomminn, giftur
og á bíl sem hann fer í akandi um
kvöldin og næturnar til að húkka
úti á götum. Þetta er mjög al-
gengt hér á landi, ég Iendi alla-
vega mjög oft í því. Ég kalla þá
bflstjórahommana. Þá er það litli
dekurdrengurinn sem veit ekki
um hvað raunverulegt líf snýst,
ég velti fyrir mér hvað verður um
svona börn. Katrín fjallar um fal-
legu stelpuna sem enginn trúir að
sé lesba, þær eru í augum karla
eða eiga að vera með vindil í
munnvikinu undir stýri á vörubfl
eða þá hafnarverkamenn. Við
barinn fjallar um narsissistana,
fólkið sem gengst upp í sjálfs-
dýrkun, klæðnaði og útliti. Þetta
dauða fólk sem er orðið ákaflega
úrkynjað á margan hátt, það
verður að vera í réttum klæðum á
réttum tíma, það gefur aldrei
neitt af sér en segir: reyndu við
mig, ég má ekki vera að því að
reyna við þig, því eftir augnablik
þegar tískan skiptir um lit verð ég
að vera tilbúinn. Þetta fyrirbæri
sér maður ofboðslega mikið, og
sérstaklega hér. Þá tala ég um
kanamelluna, Trixie Delight.
Það er nú strákur hér sem til-
einkar sér þennan söng, en hér
er ég að hugsa um þá fordóma
sem íslenskar konur hafa þurft að
sæta frá körlunum þegar þær hafa
orðið ástfangnar af bandarískum
hermönnum af vellinum. Þær
konur eru yfirleitt kallaðar kana-
mellur, því þær eiga að láta allt
útlenskt í friði. í Við spegilinn,
fjalla ég um klæðaskiptinginn,
sem er mál sem aldrei er hreyft
við hérna. Hann er ekki hómó-
sexúal maður, en er haldinn
þeirri þörf að klæðast kven-
mannsfötum. Síðasta lagið,
Martröð, sem átti upphaflega að
vera á Dægradvöl, fjallar um sér-
.kennilegt og óttablandið ástand
manns sem veit ekki glöggt hvort
hann dreymir óhugnanlegt símtal
eða ekki.
Þetta er reynsla tekin beint úr
mínu lífi, allar hótanirnar sem ég
fékk á meðan ég bjó hérna og
kúgunin sem þeim fylgdi.
Eg er að reyna að gefa fólki,
Jóni og Gunnu og Pétri og Páli úti
í bæ, upplýsingar um þetta fólk
sem er til, bregða upp stuttum
myndum af því án þess að ýkja.
I.mar
6 SÍÐA - ÞJÓÐViLJINN Sunnudagur 9. desember 1984