Þjóðviljinn - 09.12.1984, Blaðsíða 16

LEIÐARAOPNA
Er bilið
að breikka?
Stefán Ólafsson kennirfé-
lagsfræði í Háskólanum og
hefurfjallaðnokkuðopinber-
lega um tekjuskiptingu og
velferðarkerfi. Hvernig skýrir
hann það að hér blómstrar
lúxusinn þrátt fyrir gríðarlegar
kjaraskerðingar?
- Já, þetta hefur komið mörg-
um á óvart, en á því eru minnst
tvær afar eðlilegar skýringar.
Sú fyrri er að þótt þjóðartekjur
hafi minnkað um tíu prósent á
tveimur árum erum við enn með-
al ríkustu þjóða heims. Við höf-
um sigið úr sjötta sæti í 12.-14. á
listanum um þjóðartekjur á
mann frá árinu 1980.
Pess vegna eru augljóslega
Stefán Ólafsson lektor
Marmarinn sprettur
í Reykjavík ríka fólksins
miklir peningar í umferð á íslandi
þrátt fyrir kreppuna. Ef allt þetta
tal um að ekki séu til peningar
væri rétt hefði stór hluti þjóðar-
auðsins verið fluttur úr landi. Svo
er þó líklega ekki.
- Síðari skýringin lýtur svo að
því hvar þessir peningar eru niður
komnir. Það sem ríkisstjórnin
hefur gert með efna-
hagsráðstöfunum sínum er að
flytja fjármuni í stórum stíl frá
einum þjóðfélagshópi til annars.
Sjávarútvegur var í vanda og
þurfti aðstoð sem erfitt var að
neita honum um vegna þess að
greinin hefur mikla þýðingu í
þjóðarbúskapnum. En af fá-
dæma verlferðarumhyggju fyrir
fyrirtækjum almennt hefur ríkis-
stjórnin fært öðrum atvinnu-
greinum jafnvel ennþá meiri
tekjuauka en sjávarútveginum.
Þetta á helst við um fyrirtæki í
verslun, iðnaði og ýmissi þjón-
ustu. Þessi fyrirtæki þurftu ekki á
neinum gullmolum að halda úr
vösum launamanna. Þau hafa
hins vegar tekið við peningunum
og eytt þeim í óarðbæra eigna-
söfnun og í einkaneyslu eigenda
og stjórnenda.
- Af þessu tilefni er oft talað
um að nú búi tvær þjóðir í
landinu. í rauninni er réttara að
tala um þrjár þjóðir sem upplifa
kreppuna á ólíkan hátt.
í fyrsta lagi eru þeir sem urðu
fyrir 25 prósent kjaraskerðingu,
einkum láglaunafólk og opinber-
ir starfsmenn.
í öðru lagi eru þeir sem urðu
fyrir 25 prósent kjaraskerðingu
sem síðan var bætt upp með
auknum yfirborgunum. Þetta eru
einkum betur settar stéttir á
eignamarkaði.
f þriðja lagi koma svo atvinnu-
rekendur sem margir juku tekjur
sínar fyrir tilstilli ríkisstjórnar-
innar.
Tveir síðari hóparnir halda
uppi neyslunni nú á dögum.
Á þennan hátt verður skiljan-
legt að kaupmáttur rýrnar um 25
prósent en einkaneysla minnkar
aðeins um 12 prósent, - og þess
vegna fjölgar verslunum og
marmaraplötum í Reykjavík ríka
fólksins. -m
Tvœr þjóðir
Ólöf María Guðbjartsdóttir: „Það er alveg greinilegt að bilið er að
stækka milli manna sem eiga mikið af peningum og þeirra sem eiga því
miður alltof lítið.'Það er bara auðséð á öllu í þjóðfélaginu. Ég veit um
fólk sem er sprengríkt. Ég veit líka um fólk þar sem endar ná ekki
saman. Með þessu framhaldi þá held ég að það sé Ijóst að það eru að
verða til tvær þjóðir í landinu. Því miður.“
Ráðherralaun
Kristmundur Hjaltason: „Já, bil-
ið er að aukast. Það eru til menn
sem eru mjög ríkir, til dæmis ráð-
herrar og menn í innflutningi“.
-ÖS
Efast ekki um það
Anna Lísa Blomsterberg var að flýta sér í strætó á Hlemmi: „Ég efast
ekk: um að bilið er að breikka milli þeirra sem eiga nóga peninga og
hinna. Þetta er svo stórt mál að ég þyrfti helst marga klukkutíma til að
ræða um það við ykkur, mér finnst þetta svo mikið atriði. ...Bless, ég
er farin í strætó..."
-ÖS
LEIÐARI
Tvœr þióðir
Sú ríkisstjórn sem situr viö völd hefur afrekað
aö hafa á einu og hálfu ári rænt úr vösum launa-
fólks sem svarar til fjóröu hverrar krónu. Fram
að samningunum haföi kaupmáttur launafólks
rýrnaö um meir en fjóröung. Nú er allt útlit fyrir
að svokallaöar „efnahagsráöstafanir" ríkis-
stjórnarinnar valdi því aö kaupmátturinn fari
ennþá neöar en upphaflega var ætlaö. Jafn
byltingarkenndar eignatilfærslur hafa aldrei
áöur átt sér staö í þjóðfélaginu.
Minnkandi kaupmáttur hjá launafólki ætti
væntanlega aö koma fram í minni neyslu og
samdrætti í innflutningi. Því er samt ekki aö
heilsa, samkvæmt októberhefti Hagtalna mán-
aðarins, sem Seölabankinn gefur út. Þar kemur
fram að á fyrri helmingi ársins 1984 varö halli á
viöskiptajöfnuði við útlönd óhagstæður um
694 milljónir króna, en var hagstæður um svip-
aðar upphæöir árið áður. Þar kemur fram að
innflutningur hefur stóraukist.
Þetta þýöir meðal annars, að meðan
kaupmáttur hjá stórum hópum þjóðfélagsins
hefur dregist saman, þá hefur hann aukist hjá
öörum. Þeir sem búa viö betri kjör undir núver-
andi ríkisstjórn en áöur eru til að mýnda þeir
sem hafa vaxtatekjur, þeir sem fá arö, eiga
eignir og ekki síst kaupsýslufólk. Þaö er þetta
fólk sem blómstrar undir núverandi stjórn og
heldur uppi háu eftirspurnarstigi og þar meö
innflutningi. Skattbyrði þessa fólks hefur
minnkað um milljarða undir þessari ríkis-
stjórn.
Ríkidæmi þessara hópa hefur einmitt komið í
Ijós á síðustu dögum. Þaö er verið aö stofna
sérstakan Lúxusklúbb fyrir nýríku nonnanna í
stóru einbýlishúsunum, og sérstakt Lúxusblað
sá dagsins Ijós í síðustu viku. í stíl viö þetta var
svo haldin lúxushátíð í reykvískum
skemmtistað á dögunum, þar sem eðalsteinar
voru bornir fram til sýnis, ríkisbubbar og -bubbur
sötruöu kampavín og tróðu handunnu,
svissnesku súkkulaði upp í gullhlaðna gúlana á
sér.
Hápunktur kvöldsins var svo þegar sýndir
voru loðfeldar sem kostuöu hundruö þúsunda
hver, sá dýrasti 325 þúsund krónur!! Tekur
þetta ekki af öll tvímæli um aö hér er upp risin
þjóö innan þjóöar, lúxusþjóðin svonefnda sem
hefst við í einbýlishöllum, skartar loöfeldum og
eöalsteinum og á bíl fyrir hvern fjölskyldumeö-
lim; minnst einn á kjaft?
A sama tíma og þetta gerist hefur ekki í annan
tíma verið jafn mikið af fólki sem þarfnast aö-
stoöar. Þjóðviljinn greindi þannig frá því í vik-
unni, að umsóknir um styrki frá Mæðrastyrks-
nefnd hefðu aldrei verið jafn margar og nú.
„Mjög margar eru frá fólki sem aldrei hefur
leitað til okkar áöur,“ sögöu starfsmenn
nefndarinnar. „Þrátt fyrir tryggingakerfi okkar
eru margir ótrúlega illa staddir í dag“.
Þetta er mergur málsins. Ástandiö í dag er
ótrúlega slæmt. Undir núverandi stjórnvöldum
hefur biliö milli þeirra, sem hafa gnótt fjár og
hinna, stóraukist. Fjármangarar og kaupsýslu-
fólk hefur sjaldan upplifað jafn mikið góðæri og
nú, meðan fjöldi manna í landinu hefur aldrei
upplifað eymd fyrr en á síðustu tímum.
Staðreyndin er sú, aö á íslandi eru aö verða til
tvær þjóðir. Annars vegar lúxusþjóðin og hins
vegar þorri launafólks.
Þessu ástandi verður ekki breytt fyrr en ríkis-
stjórn lúxusklúbbsins fer frá. Því fyrr - því
betra.