Þjóðviljinn - 15.01.1985, Side 15

Hjörleifur Guttormsson:
Ábendingar Finnboga
réttmætar
Orkusölustefna rikisstjórnarinnar stefnir í algjöra óvissu
Bygging Sultartangastíflu var knúinfram afstjórnarandstöðunni 1982
Forstöðumenn Landsvirkjunar vissu um samdrátt í orkueftirspurn
Eg tel að ábendingar Finnboga
Jónssonar um umframfjár-
festingu Landsvirkjunar séu fylli-
iega réttmætar og þær eru raunar
svipaðs eðlis og ég setti fram við
2. umræðu um raforkusamning-
inn við Alusuisse í Neðri deild Al-
þingis 28. nóvember sl., sagði
Hjörleifur Guttormsson í samtali
við Þjóðviljann í gær, en Hjör-
leifur var þá staddur austur í Nes-
kaupstað.
Það vakti athygli mína við
skoðun þess máls, sagði Hjör-
leifur, að Landsvirkjun miðaði
við kostnaðarverð raforkunnar
til ísal við framleiðslugetu sem
var langt yfir markaðsþörfum svo
að munaði allt að 700 gWst miðað
við rauntölur ársins 1983. í
svörum forstöðumanna Lands-
virkjunar við fyrirspurn frá mér í
iðnaðarnefnd Neðri deildar Al-
þingis kom það fram skriflega að
Landsvirkjun hyggst auka fram-
leiðslugetu sína enn á næstu árum
með framkvæmdum við Kvísla-
veitur á sama tíma og vöxtur hins
almenna markaðar fer
minnkandi samkvæmt orkuspá.
Hver var hlutur iðnaðarráðu-
neytisins í þessum málum í tíð
þinni sem iðnaðarráðherra?
Haustið 1978 fór ráðuneytið
yfir framkvæmdaáætlun Lands-
virkjunar við Hrauneyjarfoss, en
Landsvirkjun taldi þá ekki fært
að hægja á framkvæmdum þar
sem gagnsetning virkjunarinnar
var miðuð við haustið 1981.
Framkvæmdaáætlun við
Hrauneyjarfoss var því ekki
breytt. Orkuskorturinn veturna
1980-81 kom Landsvirkjun í opna
skjöldu, enda má rekja hann til
afbrigðilegs árferðis árin á
undan. Sá skortur bitnaði hins
vegar að litlu leyti á almenningi
og niðurskurðurinn til Járn-
blendiverksmiðjunnar á Grund-
artanga koma verksmiðjunni
ekki illa þá vegna sölutregðu sem
þá var á afurðum. Það tókst því
að tryggja nauðsynlega orkufr-
amleiðslu á þessum tíma með
fyrirliggjandi varaafli, og það er
fjárhagslegt matsatriði hversu
mikið öryggi sé skynsamlegt að
tryggja með vatnsaflsvirkjunum,
ekki síst ef stutt er í að ný virkjun
sé tekin í gagnið. Samráð var haft
á milli Landsvirkjunar og ráðu-
neytisins um gangsetningu síðari
vélasamstæðu Hrauneyjarfos-
svirkjunar, og lagði ráðuneytið
þá áherslu á að ekki yrði farið
hraðar í sakirnar en fjárhagslega
væri réttlætanlegt.
En bygging Sultartangastíflu?
Var hún ekki gerð með vilja ráðu-
neytisins?
Iðnaðarráðuneytið gerði sér-
stakan fyrirvara og fyrirspurnir
um framkvæmdir við Sultar-
tangastíflu með bréfi til Lands-
virkjunar seint á árinu 1981, en
stíflan var reist á árunum 1982-
83. Þeim fyrirvörum og ábend-
ingum var mætt með upphlaupi
þáverandi stjórnarandstæðinga á
Alþingi og knúið á um að í engu
yrði breytt með framkvæmdaá-
form varðandi stífluna. Þar átti
meðal annarra í hlut Eggert
Haukdal, sem hafði uppi þung
orð í minn garð á Alþingi vegna
þessa máls.
Við hvaða orkumarkað voru
þessar framkvæmdir miðaðar á
þessum tíma?
f áætlunum ráðuneytisins var
gert ráð fyrir kísilmálmverk-
smiðju á Reyðarfirði sem nota
myndir 350-400 gWst af raforku
og komið gæti í gagnið strax
haustið 1985 eða á næstu árum
þar á eftir. Gert var ráð fyrir því
að verksmiðjan fengi orkuna eftir
Jóhannes Nordal:
byggðalínu fyrstu árin, og hefði
hún þannig nýtt drjúgan hluta af
framleiðslugetu Hrauneyjafos-
svirkjunar. Raunar taldi Lands-
virkjun óvíst að unnt yrði að
tryggja orkuafhendingu til kís-
ilmálmverksmiðju áður en
Blönduvirkjun kæmi í gagnið
nema til kæmi í millitíðinni enn
ein virkjun, það er Búrfellsvir-
kjun II, sem lengi hefur verið á
óskalista fyrirtækisins. Lög um
kísilmálmverksmiðju voru sam-
þykkt á Alþingi vorið 1982 og
hagstæðir samninga gerðir um
kaup á vélbúnaði til verksmiðj-
unnarvorið 1983. Hins vegar hef-
ur ekkert orðið úr framkvæmd-
um vegna þeirrar stefnu núver-
andi ríkisstjórnar að koma þessu
fyrirtæki í hendur útlendinga.
Árunum 1981-82 voru gerðar
víðtækar athuganir á vegum
ráðuneytisins um hugsanlega
orkunýtingu umfram almennan
markað næstu 10-15 árin. Þær at-
huganir byggðust á þeirri for-
sendu að Islendingar hefðu fullt
forræði yfir þeim fyrirtækjum
sem hagkvæmt kynni að vera að
ráðast í og jafnframt á þeirri for-
sendu að raforkuframleiðslan
hverju sinni tæki mið af mark-
aðsþróun og ákvörðunum um
orkunýtingu. Orkusölustefna nú-
verandi ríkisstjórnar, þar sem
gengið er með betlistafinn á milli
erlendra auðfélaga, er í fullkom-
inni andstöðu við þá stefnu sem
fylgt var undir forystu Alþýðu-
bandalagsins á árunum 1978-83.
Þessi stefna leiðir meðal annars
til þess að íslendingar hafa það
ekki lengur í hendi sinni hvort
orkufrek iðnfyrirtæki rísi hér-
lendis, heldur er það látið í hend-
ur útlendinga og þar með í
fullkomna óvissu. Við slíkar að-
stæður getur vissulega reynst erf-
Þurfum 250 gWst.
umframorku
Mat Orkuspárnefndar var200 gWst. ofháttfyrir 1985
að munar hvorki meira né
minna en 200 gígawattstund-
um á áætlun Orkuspárnefndar
frá 1983 um aukningu á orku-
neysiu og þeirri orkuneyslu sem
reiknað er með á árinu 1985,
sagði Jóhannes Nordai formaður
stjórnar Landsvirkjunar í samtali
við Þjóðviíjann í gær.
Jóhannes var að því spurður
hvort hann teldi það eðlilegt að
750 gígawattstunda umframorka
væri fyrir hendi 4 árum eftir að
Hrauneyjarfossvirkjun var tekin
í gagnið, en sú virkjun skilar um
850 gígawattstundum.
Við teljum ekki að það séu 750
gWst. umframorka á kerfinu eins
og Finnbogi Jónsson hefur haldið
fram. Umframorkan er 450
gWst. að okkar mati og mismun-
urinn skýrist meðal annars í því
að við reiknum þarna með
250gWst. umframorku af varúð-
arástæðum. Það sýndi sig árið
1981 að slík varaorka var
nauðsynleg.
Hefur farið fram hagrænt mat
á því hvort þessi 250 gWst. um-
framorka sé skynsamleg?
Já, sérfræðingar orkusölufyrir-
tækjanna hafa lagt í þetta all-
mikla vinnu og niðurstöður
þeirra benda ekki til annars en að
þetta sé nauðsynlegt.
Er það ekki rétt skilið að þegar
talað er um umframorku, þá er
búið að drag frá þá sveiflu sem
verður vegna árferðis?
Jú, afgangsorkan er utan við
þessa tölu.
Hver er skýringin á þessum
mikla mun sem er á spám um
aukningu orkuneyslunnar og
raunverulegri neyslu?
Þetta er flókið mál og mörg at-
riði sem spila inní. Raforkunotk-
un til húshitunar hefur orðið mun
minni en áætlað var og nýting
jarðvarma meiri. Almennt minni
eftirspurn í raforku stafar annars
vegar af tæknibreytingum, sem
byggjast á betri nýtingu rafork-
unnar í hvers kyns raftækjum, og
svo af almennum efna-
hagssamdrætti eða stöðnun í
þjóðfélaginu. Hliðstæðra
breytinga hefur einnig orðið vart
í öðrum löndum. -ólg.
itt að fella saman skynsamlega
virkjanastefnu og uppbyggingu
iðnaðar í landinu.
Hver er að þínu mati þáttur
stjórnenda Landsvirkjunar í
þeirri umframfjárfestingu sem nú
er komin í Ijós?
Það verður að teljast furðulegt
að stjórnendur Landsvirkjunar
skuli ekki hafa gert sér ljóst fyrr
en kannski nú út í hvað ófæru
fyrirtækið væri að ana með þeim
fjárhagsbagga sem fylgir þeirri
umframframleiðslu á raforku
sem nú blasir við. í bréfi fram-
kvæmdastjóra Landsvirkjunar til
iðnaðarnefndar Neðri deildar Al-
þingis, sem var svar við fyrir-
spurn minni, frá því í nóvember
síðastliðnum, gengu forstjórar
fyrirtækisins svo langt að réttlæta
umframframleiðsluna með hugs-
anlegri stóriðju á þessu tímabili.
Landsvirkjun og iðnaðarráðu-
neytinu ber að sjálfsögðu skylda
til að endurskoða framkvæmdaá-
form í raforkumálum frá ári til árs
í ljós eftirspurnar og ákvarðana
er tengjast orkunýtingu. Það þarf
enginn að segja mér að forráða-
mönnum fyrirtækisins hafi til
dæmis ekki verið ljós sá sam-
dráttur í eftirspurn á almennum
markaði sem nú er notaður til
réttlætingar á framkvæmdum síð-
ustu ára umfram markaðsþörf.
-ólg
Skrifstofustarf
Þjóöviljinn óskar aö ráöa starfsmann við bók-
hald, tölvuinnskrift og almenn skrifstofustörf.
Um hlutastarf gæti veriö aö ræöa fyrir vana
manneskju.
Upplýsingar á skrifstofu Þjóðviljans í síma
81333.
HIÚBVIUINN
STAÐAR NEM!
Öll hjól eiga að stöðvast
algerlega áðuren
að stöðvunarlínu
er komið.
IUMFERÐAR
RÁÐ
Þriðjudagur 15. janúar 1985 pjóoviUINN - SÍÐA 19