Þjóðviljinn - 21.07.1985, Blaðsíða 13

Háfjalla-
klifur
þeirra líka. Framan af voru gerðir
út mannmargir leiðangrar með
burðarmönnum (alls stundum
100 manns) og súrefnisbirgðir til
að klífa háfjöllin. Nú er þetta lið-
in tíð og smáhópar fara án súr-
efniskúta á sömu fjöll.
Gífurlegt álag
Háfjallaklifur er um margt
ólíkt venjulegum fjallaferðum
upp í 4-5000 metra hæð. Leiðirn-
ar eru langar, oft mjög erfiðar
hvað varðar klifurtækni, og súr-
Eins og flestir vita er hæsta fjall
íslands tæpir 2200 metrar á hæð.
Eldfjallið Öræfajökull rís í alla
þessa hæð svo að segja frá sjávar-
máli. Þegar litið er til margra
fjalla erlendis verður sumum oft
á að hugsa að Öræfajökull hljóti
að vera lágt fjall. Til dæmis eru
Alpafjöll mikið til 2500-4000
metrar á hæð yfir sjó. Fyrrgreind
ályktun er að hluta til rétt: Þegar
miðað er við hæð ofan sjávar-
máls. Hitt er svo einnig rétt að
hin eiginlega mishæð, miðuð við
næsta umhverfi, er hreint ekki
svo lítil. Margir af tindum Alp-
anna eru lægri en Öræfajökull ef
þannig er miðað við umhverfið
eitt. Matterhjörn nær varla 2000
metra hæð miðað við jökulinn
undir norðurvegg þess. Til frek-
ari skýringa segja fjallamenn oft
að tiltekinn tindur sé 3500 m á
hæð yfir sjó en um 1000 hæðar-
metrar.
Hœstu fjöll
heims
íslensk fjöll eru annað hvort
sorfin af ísaldarjöklum úr hraun-
lagastöflum eða þau hafa risið
sem eldfjöll yfir umhverfi sitt.
Endanleg hæð þeirra er ekki
mikil og eru hærri fjöll en hér
bæði á Jan Mayen og í Græn-
landi. Andesfjöllin og hluti af
fjöllum Alaska eru á bilinu 5000-
6800 metrar á hæð yfir sjó.
Allmörg Andesfjalla eru eld-
stöðvar en oftar er þó um fell-
ingafjöll að ræða; stórar jarð-
lagafellingar sem hafa risið þar
sem jarðskorpuplötur rekast á.
Þannig er líka um hæstu fjöll
jarðar sem eru í Mið-Asíu. Þau er
ekki aðeins í Himalaya eins og oft
er sagt, heldur heitir hinn marg-
faldi fellingafjallgarður mörgum
nöfnum. Himalaya er eiginlega
sá hluti sem nær um landamæri
Tíbets og Nepals/Sikkims. Aðrir
hlutar heita t.d. Karakorum (í
Pakistan), Pamí (í Sovétríkjun-
um), Teng Shan og Kun Lun í
Kína o.fl.. Aðal þeirra umfram
Alpana og Andesfjöll eru hæðin
yfir sjó: 6000-8800 metrar. Og
þótt miðað sé við umhverfið eru
fá fjöll sem komast í hálfkvisti við
þau. Rupal-hlið fjallsins Nanga
Parbat er um 4000 metra há mið-
að við umhverfið en fjallið sjálft
er 8124 metra hátt yfir sjó. Og
Everest-fjall, sem raunar heitir á
máli heimamanna Guomol-
ungma er rúmlega 8800 metra
hátt og nær um 3500 metra yfir
umhverfið.
Öll þegar
klifin
Af öllum heimsins fjöllum eru
aðeins 14 sem ná yfir 8000 metra
hæð og 'um 60 sem ná 7000 metra
hæð. OU 8000 metra fjöllin eru í
Mið-Asíu; nokkur eru i Pakistan,
önnur á landamærum Nepals og
ríkja umhverfis, eða innan Nep-
al, og eitt er í Tíbet (Kína). Nöfn-
in eru jafn dulúðug ogfjöllin hafa
lengst af verið, t.d. Gasherbrum,
Co Oyu, Kanchenjunga og Shisa-
bangma. Öll voru fjöllin klifin
eftir 1950; það síðasta 1964, og á
annað hundrað manns hafa stigið
á hátind Everest-fjalls sem ekki
er erfiðasti 8000-metra tindurinn.
í 30 ár þar á undan höfðu menn
árangurslaust reynt við sum þess-
ara fjalla og margir farist við þau
átök. Nú eru tveir menn,
Reinhold Messner frá Týról og
Michael Dacher frá Þýskalandi,
hvor um sig, langt komnir með að
klífa meirihluta þessara 14 fjalla
og Doug Scott, sem hér var fyrir
skömmu og bauð 4 íslendingum
til Pakistan, hefur gengið á marga
Tilraunastöð Háskólans í meinafræðum,
Keldum, óskareftirstarfsmanni til rannsókna
í veiru- og ónæmisfræði. Æskilegt er að um-
sækjendur hafi lokið háskólaprófi í dýra-
lækningum, læknisfræði eða líffræði. Nánari
upplýsingar hjá forstöðumanni í síma 82811.
lís? I Tónlistarskóli
Njarðvíkur
Staða píanókennara er laus til umsóknar. Um er að
ræða fullt starf við píanókennslu og undirleik við söng-
deild. Æskilegt að viðkomandi taki einnig að sér störf
organista við Ytri- og Innri Njarðvíkurkirkjur. Er það
u.þ.b. 55% starf. Búseta í Njarðvík er æskileg frá og
með september n.k.
Umsóknarfrestur er til 31. júlí n.k.
Umsóknir sendist skólastjóra Haraldi Á. Haraldssyni,
Hjallavegi 3c, Njarðvík, og gefur hann nánari upplýs-
ingar í símum 92-3995 eða 92-2903.
Skólanefnd
NATTURAN
Frá Himalaya-fjöllum.
efnisinnihaldið í mikilli hæð er
komið í 1/3 hluta þess sem við
venjumst. Orkueyðslan er laus-
lega áætluð tvöföld miðað við erf-
iði við sjávarmál (t.d. hlaup) og
sálrænt álag er meira en gengur
og gerist. Því velur m.a. spenna
vegna einangrunar og hættu, t.d.
af ís- og grjóthruni, auk álags sem
verður vegna erfiðra og tvísýnna
ákvarðana.
Fyrir súrefnisskortinn bæta
menn með hægri hæðaraðlögun.
Hún felst í því að hækka sig hægt,
fara upp og niður áfanga oftar en
einu sinni og fjölga með því rauð-
um blóðkornum og víkka æðar.
Við aukinni orkueyðslu er helst
að bregðast fyrirfram með því að
þjálfa líkamann við mikil álag og
neyta góðrar fæðu þegar á hólm-
inn er komið. Auk þess þarf að
drekka 4-5 lítra af vökva á dag.
Sálræna álaginu má helst mæta
með góðri ferða- og klifurþjálfun
þannig að menn kunni að bregð-
ast við öllum aðstæðum og atvik-
um og velja réttar leiðir á tiltekn-
um tíma.
En þrátt fyrir allt er íþróttin
ekki hættulaus. Of hröð upp-
ganga leiðir til fjallaveiki og
lungna- og heilabjúgs sem er
bráðdrepandi. Snjóflóð eru al-
geng í háfjöllum og erfitt að var-
ast þau en kuldinn er gífurlegur,
sérstaklega vegna tíðra og mikilla
vinda. Ofan við 7500-7800 metra
tekur svonefnt dauðabelti við:
Þar hrörnar líkaminn, hvað sem
gert er, og mega menn ekki dvelj-
ast svo hátt uppi nema fáeina
daga.
íslendingar
stefna hátt
Margir íslenskir fjallamenn
hafa klifið fjöll í Ölpunum og fá-
einar hafa farið til Alaska
(McKinley 6194 m), gengið á Mt
Rainier á vesturströnd Banda-
ríkjanna, á Acongaqua í Argent-
ínu (6960 m) og þegar þetta er
skrifað er íslenskur leiðangur í
Perú (5000-6500 metra fjöll) og
tveir íslenskir fjallamenn eru í
Pakistan með leiðangri sem
stefnir á fjöll yfir 7000 og 8000
metra. Heyrst hefur talað um að
aðrir hópar fari í austurveg á
næstu árum. Af hverju? Frægur
fjallamaður sagði: „Af því fjöllin
eru þarna“. Líklega eru ástæð-
urnar margar og illtilgreinan-
legar.
HALLDÓRSSON
Myndlistamaður
ATT ÞU VIN SEM
ÞÚ VILTGLEÐJA?
FÆST í BLÓMA — GJAFA — PLAKATA-
G BÓKAVERSLUNUM UM LAND ALLT.
Eða í póstkröfu, hringið í síma 14728og
sjálfvirkur símsvari tekur við pöntunum
allan sólarhringinn.
...eða sendið útfyllta ÚRKLIPPUNA hér
að neðan og myndin verður send um hæl:
Sendið mér gcgn póstkröfu plakatið „ÁST"
með Ijóði úr SPÁMANNINUM eftir KHALIL
GIBRAN:
Má setja
ófrímerkt
í póst.
NAFN
stk. óinnrömmuð @ kr.: 495.-/stk.
stk. innrömmuð @ kr.: 741.-/stk.
(smellurammi með gleri)
HEIMILI_____________________
PÓSTFANG: PÓSTNR.___STAÐUR_
SENDIST TIL: SPAMANNSUTGAFAN
PÓSTHÓLF: 631, 121 — RVlK
PÁMAÐURINNI
eftir
Kahlil Gibran
KR.
ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 13