Þjóðviljinn - 10.11.1985, Blaðsíða 10

Hefði
sennilega
haldið
áfram
í hnefaleikum...
Ríkharður Jónsson er lík-
lega sá maður sem fyrst
kemur upp í huga fólks þeg-
ar knattspyrnubærinn
Akranes og gullöld hans,
sjötti áratugurinn, berst í
tal. Hann var einn af þeim
sem sköpuðu þann knatt-
spyrnuljóma sem enn í dag
umlykur Skagann og var á
sínum tíma talinn besti
knattspyrnumaður íslands,
sumir segja fyrr og síðar.
Ríkharður er borinn og
barnfæddur Skagamaður
og býr þar enn í dag, er
kominn hátt á sextugsald-
ur, en knattspyrnuáhuginn
er sá sami og áður, þegar
hann var sjálfur í sviðsljós-
inu.
Blaöamaður Þjóðviljans átti
leið yfir flóann og upp á Skaga
ekki alls fyrir löngu. Hann lét það
verða sitt fyrsta verk að banka
upp á hjá Ríkharði, settist þar inn
í stofu með kaffibolla og Ríkharð
andspænis sér og vildi tala um
knattspyrnu, gullaldartímann og
Ríkharð. Hann kom ekki að tóm-
um kofanum hvað það snerti.
Hreinrœktaður
forréttindastrákur
„Ég vil meina að þegar ég var
unglingur að alast upp á Skaga
hafi ég búið við alveg dásamleg
forréttindi, sem nú eru að mestu
fyrir bí. Þessi forréttindi sem ég
og aðrir stráklingar á Skaganum
bjuggum við fólust í því að geta
verið í fótbolta allan daginn, alls
staðar nánast. Það voru grasvellir
út um allan bæ, litlir og stórir og
þeir voru nýttir til hins ítrasta.
Þarna fengum við sem síðar urð-
um félagar í Akranesliðinu frá-
bæra aðstöðu til að búa okkur
undir það sem síðar varð. Við
vorum sosum ekki alls staðar
velkomnir með tuðruna og það
kom fyrir að leikurinn truflaðist
við það að hún hafnaði á eldhús-
borðinu í nærliggjandi húsi og
týndist í nokkra daga, en það
kom ekki að sök, hún skilaði sér
aftur. Nú er aðstaðan öll önnur.
Það er alls staðar verið að byggja,
og setja niður blóm og annað.
Það má bara helst ekki anda fyrir
fínheitum.”
Hvenœr hófst saga knattspyrn-
unnar á Akranesi?
Ríkharður
Jónsson gull-
aldarmaður
afSkagaí
viðtali
„Það má segja að hún hafi haf-
ist fyrir um sextíu árum þegar
knattspyrnufélögin KA og Kári
voru stofnuð. Þau héldu á sínum
tíma uppi geysilega öflugu starfi,
en heyra nú að mestu sögunni til.
Það var alltaf leikið reglulega á
milli þessara félaga. Þau skiptu
með sér bænum, KA var allsráð-
andi á Neðriskaga en Kári á Efri-
skaganum. Það voru auðvitað
frávik frá þessu, en þessi skipting
var þó ríkjandi. Ég var í KA,
hreinræktaður alveg. Sko
stemmningin í þessu þá var þann-
ig að þegar við lékum við Kára,
þá jaðraði það við að vera meira
en að við værum að verja heiður
okkar félags, við litum þannig á
að við værum jafnframt að verja
landssvæðið sem slíkt, Neðri-
skagann. Þetta var okkur gífur-
legt kappsmál. Eftir því sem
tímar liðu og bærinn stækkaði
fóru menn að hallast að því að
rétt væri að sameina þessi félög
og við fórum þá að keppa sam-
eiginlega gegn öðrum félögum.
Við lékum t.d. með eitt lið í 1.
flokki árin 1943, ’44 og ’45.
íþróttabandalag Akraness var
svo stofnað árið 1946 og þá var
ákveðið að taka þátt í íslands-
mótinu í meistaraflokki. Eftir
það fóru línurnar að skýrast og
menn fóru að eygja von um að
geta staðið jafnfætis Reykjavík-
urliðunum, eða Reykjavíkur-
rauðmögunum eins og við köllu-
ðum þau. Þeir kölluðu okkur þá
Akraneskartöflurnar og við
göntuðumst oft með að það hefði
verið gómsætt fyrir þriðja aðila
að komast í þetta.
Eitt sinn það sama ár vorum
við að ganga inn á gamla Mela-
völlinn til leiks við eitthvert þess-
ara Reykjavíkurliða. Þá er kallað
á okkur úr hópi áhorfenda: „Sjá
þessar helvítis Akraneskart-
öflur”. Einn félaga minna svaraði
um hæl: „Taktu eftir útsæðinu
vinur, þegar það kemur”. Þetta
er upphafssetning að þeirri
breytingu sem átti eftir að verða á
knattspyrnunni hér á landi, út-
sæðið vinur. Til marks um það
má geta þess, að 1946 urðum við
fslandsmeistarar í 2. flokki og
árið áður höfðu sömu strákar
komist í úrslit í 3. flokki. í þessum
unglingaliðum var kjarninn í gull-
aldarliðinu. Þarna var ég ásamt
Þórði Þórðarsyni, Pétri Georgs-
syni, Sveini Teitssyni, Halldóri
Sigurbjörns, og Guðjóni Finn-
boga. Við vorum allir á svipuðum
aldri, aðeins eitt til tvö ár á milli
okkar. Þessi hópur var allur með
þegar kannan (bikarinn) fór fyrst
upp á Skaga 1951 og raunar næstu
15-20 árin. Þetta voru tímamóta-
menn.
Á þessum árum gekk okkur
fremur illa í meistaraflokki og
sérstaklega áttum við í erfið-
leikum með Reykjavíkurliðin,
Val, Víking, Fram og KR. Það
voru eiginlega bara þessar fjórar
sortir sem komu til greina og
eitthvað máttu sín.”
Reykjavíkur-
rauðmagi í 4 ár
Pú hefur ekki alltaf leikið með
Akranesliðum.
„Nei, ég lék með Fram í fjögur
ár, 1947-1950. Ég fluttist þá til
Reykjavíkur til að læra að mála
op s að leika með Fram með-
an á því stóð. Fram var með mjög
sterkt lið á þessum árum og áður
en ég kom til þeirra. Sjálfum
gekk mér mjög vel með þeim og
var blessunarlega laus við meiðsli
og því um líkt. Við urðum bæði
íslands- og Reykjavíkurmeistar-
ar á þessum árum og unnum auk
þess önnur minni háttar mót.
Árið 1946 lék ég minn fyrsta
landsleik, sem jafnframt var fyrs-
ti landsleikur íslands, gegn
Dönum í Reykjavík. KSÍ var
ekki stofnað fyrr en ári síðar og
það kom því í hlut KRR að sjá um
leikinn. Hann tapaðist með
þremur mörkum gegn engu en
mér er það minnisstætt að í þessu
fyrsta landsliði okkar var ég eini
leikmaðurinn utan Reykjavíkur,
þá 16 ára. Það átti eftir að
breytast mikið. En hvað um það,
þetta var upphafið að nær tuttugu
ára ferli mínum með landsliðinu.
Við lékum gegn Norðmönnum
1947 og 1948 tókst okkur í fyrsta
sinn að vinna sigur, 2-0. (Rík-
Ríkharður: „Taktu eftir útsæðinu, vinur, þegar það kemur.“ Ljósm.: Á.Á.
harður skoraði bæði mörkin,
innskot blaðam.)
Þessi ár hjá Fram voru mér
góður skóli. Eftir það fór ég til
Þýskalands einn vetur áður en ég
hélt upp á Skaga að nýju. Þar lék
ég um veturinn og lærði eitt og
annað. Með þá reynslu kom ég
svo upp á Skaga 1951 og nýjar
hugmyndir um hvernig leika ætti
knattspyrnu. Ég vildi stytta bolt-
ann, í stað þess að leika eins og
ensku þiálfararnir höfðu kennt
okkur. Ég kom þarna inn í vel
undirbúinn hóp á góðum aldri,
þetta voru strákar sem voru til-
búnir að leggja allt í sölurnar. Og
þarna hófst ævintýrið. Við æfð-
um stíft í fimm mánuði án þess að
spila svo mikið sem einn leik og
þá var Langisandurinn okkur
ómetanlegur. Það er fyrst nú á
síðari árum sem hann er notaður
eitthvað í líkingu við það sem við
gerðum. Við tókum upp þrekæf-
ingar, sem þá voru nýmæli hér á
landi, æfðum eftir ákveðnu kerfi
innan húss. Þetta var verulega
góð uppbygging.
Við lékum okkar fyrsta leik þá
um vorið gegn KR og það er
skemmst frá því að segja að við
höfðum algera yfirburði og sigr-
uðum 5-2. Þetta þótti með ólík-
indum þá.”
ísinn brotinn
Svo urðuð þið fyrstir liða utan
Reykjavíkur tilað vinna bikarinn.
„Já, það var ótrúlegt og mark-
aði tímamót í knattspyrnusög-
unni. Þarna var allt í einu komið
lið sem stóð ekki bara jafnfætis
Reykjavíkurliðunum, heldur
framar. Við spiluðum öðruvísi
bolta, lékum stutt og lögðum
höfuðáherslu á sóknarleikinn.
Þannig hófst nú gullöldin.
1 Meistaratitillinn fór fyrst upp á
Skaga 1951, síðan 1953, 1954,
1957, 1958 og 1960. Þetta var al-
veg stórkostlegt. Bæði Skaga-
menn og Reykvíkingar tóku okk-
ur opnum örmum. Á Akranesi
myndaðist nokkurs konar
breiðfylking um knattspyrnuna
og allir tóku virkan þátt í þessu.
Fólk flykktist á völlinn, hvort
sem við vorum að leika í Reykja-
vík eða heima. Við skoruðum
mörk og reyndum að halda bolt-
anum með stuttu spili. Þannig
réðum við gangi leiksins með
fimm menn í framlínu, sem allir
gátu skorað mörk.
Það skipti miklu máli hversu
vel við fórum í gang. Strákarnir
sáu hvað þeir gátu og það hleypti
algjörum eldmóði í þá. Þarna
vorum við búnir að fara og hirða
bikarinn og það þótti meiri háttar
viðburður. Skeytasendingunum
rigndi yfir okkur víðs vegar að af
landinu. Það var brotið blað í
íþróttasögunni. Við fórum að
trekkja á völlinn og fengum alltaf
fleiri áhorfendur en hin liðin. Það
var ekki óalgengt að það kæmu
3-5 þúsund manns á Melavöllinn.
Á þessum tíma var Akranes um
2000 manna bær. Árið 1954 buð-
um við Hamborgarúrvalinu heim
á Skaga og þá mættu hvorki fleiri
né færri en 4000 manns á völlinn.
Það má svo geta þess í gamni að
sá leikur endaði með jafntefli, 2-
2.
Það er mín skoðun að ef leikin
hefði verið tvöföld umferð á
íslandsmeistarar Akraness 1951. Aftari röð frá vinstri: Guðmundur Jónsson, Pétur Georgsson, Þórður Þ. Þórðarson,
Dagbjartur Hannesson, Ríkharður, Halldór Sigurbjörnsson. Fremri röð: Sveinn Teitsson, Sveinn Benediktsson, Magnús
Kristjánsson, Ólafur Vilhjálmsson og Guðjón Finnbogason. „Þetta voru tímamótamenn".
sjötta áratugnum hefðum við
unnið titilinn mun oftar en raun
varð á. Á því er enginn vafi. Það
var alltaf leikið á Melavellinum
og það hafði sitt að segja.”
Grasrótar-
hreyfing
Hver er skýringin á því að
Akranes verður svona gagntekið
af knattspyrnu? Hvers vegna ekki
Akureyri eða Selfoss til að
mynda?
„Það er nú ekki gott að segja.
Fótbolti hefur Iengi verið upp-
vaxtarfprótt á Skaga, og ég held
að hann sé það enn í dag. Núna
yrði þetta líklega kallað grasrót-
arhreyfing. Þetta hefur verið
uppeldisatriði, metnaðarmál.
Löngunin er mjög rík hjá ungum
strákum að vera eins og hinn eða
þessi leikmaður. Þegar við fórum
að láta að okkur kveða á lands-
mælikvarða voru heimilin í bæn-
um undirlögð af fótbolta, völlur-
inn fylltist og bærinn varð
gegnsýrður af þessum áhuga. Það
sem gerðist á sjötta áratugnum
skipti í raun sköpum. Þá var talið
að það sem við gerðum væri bara
ekki hægt, en fyrst það tókst einu
sinni var ekkert því til fyrirstöðu
að gera það aftur.
Það er hreint ótrúlegt hvað við
höfum átt marga góða leikmenn
og merkilegt með ekki stærri bæ
en þennan. Landsliðsmenn og
atvinnumenn hafa fjölmargir
komið héðan. Ég var einu sinni
spurður af sænskum blaða-
mönnum hvernig á þessu stend-
ur. Það er ekki gott að útskýra
svona fyrirbæri svo ég svaraði því
til að ef þá vantaði gull ættu þeir
að fara til Suður-Afríku, en ef
þeir á hinn bóginn væru að leita
að góðum knattspyrnumönnum
ættu þeir að fara beint upp á
Skaga.
Margir halda að til þess að ná
upp góðu knattspyrnuliði sé
grundvallaratriði að hafa góða
yngri flokka. Ég er sannfærður
um að þetta er aðeins hálfur
sannleikurinn. Reynsla okkar
hér á Akranesi sýnir að galdurinn
liggur í því að vera með 2-3 af-
burðaleikmenn til endurnýjunar
á hverju ári til að viðhalda góðu
meistaraflokksliði. Ef yngri
flokkarnir sjá góða knattspyrnu,
og nú er ég ekki að segja að Akr-
anesliðið hafi alltaf leikið góða
knattspyrnu, þá vita þeir að það
þýðir ekkert minna en það til að
komast áfram. Ef þeir ætla að
eiga möguleika verða þeir að
vera góðir, þetta síast inn hjá
þeim. Breiður fjöldinn skiptir
ekki öllu máli ef um er að ræða að
vera með gott fyrstu deildarlið.”
Gengur í œttir
Nú er það svo að margir þeirra
leikmanna sem gerðu garðinn
frægan með gullaldarliðinu hafa
síðan getið af sér landsþekkta
knattspyrnumenn. Þórður Þórð-
arson er faðir Teits Þórðarsonar
og Ólafs Þórðarsonar. Halldór
„Donni" Sigurbjörnsson er faðir
Sigurðar Halldórssonar. Árni
Sveinsson er sonur Sveins Teits-
sonar. Karl Þórðarson er sonur
Þórðar Jónssonar, bróður Rík-
harðs. Svona mœtti lengi telja enn
og Ríkharður var spurður hverju
þetta sœtir.
„Þetta hefur engum tekist að
skýra mér vitanlega. Þetta bara
gengur í ættir, en samt sem áður
virðist þetta vera einkennandi
fyrir Skagann. En auðvitað á
uppeldið sinn þátt í þessu. Þetta
er eins og þegar störf ganga mann
fram af manni, þetta er viðloð-
andi ákveðnarfjölskyldur. Kann-
ski er þetta bara skemmtileg til-
viljun.”
Er hœgt að bera gullöldina
saman við það sem síðar hefur
gerst?
„Hver maður er gull síns tíma.
Þegar við vorum upp á okkar
besta fengum við miklu fleiri
áhorfendur en nú. Það sem talið
er í hundruðum núna töldum við í
þúsundum. Fólk kom til að sjá
skemmtilega knattspyrnu. Nú
eru liðin árangursríkari í vörn en
sókn, en það sem fólkið vill sjá
eru mörk og aftur mörk og helst
falleg mörk. Svo hefur fólk nú til
dags um miklu meira að velja í
sínum frístundum, sjónvarp og
annað. Þó er ég sannfærður um
að ef við fengjum lið í dag sem
talið væri áberandi best og
skoraði mikið af mörkum mynd-
um við fylla völlinn aftur. Það
sem þarf til að gera knattspyrnu
áhugaverða eru sveiflukenndir
leikir með mörgum mörkum þar
sem gleði og sorg ríkir á víxl. Það
er spennan sem gefur þessu
gildi.”
KA og Kári á ný?
„Ég er þess fullviss að knatt-
spyrna mun alltaf loða við Akra-
nes. En það er eitt vandamál sem
við stöndum frammi fyrir nú. Við
þurfum að endurskoða skipulag
þessara mála, því margt hefur
breyst frá því árið 1946 þegar við
fórum að tefla fram einu liði í stað
tveggja. Ég er ekki viss um að
það sé rétt nú þegar bærinn er
orðinn þetta stór, það er spurning
hvort hann er ekki orðinn nógu
stór fyrir tvö félög. Til þess eigum
við nóga leikmenn og það er ör-
ugglega til aragrúi manna sem
vilja endurnýja kynnin af knatt-
spyrnunni og komast í virkt starf
á ný. Eins og málin standa í dag er
ekki pláss fyrir þá.
Ég el með mér þann draum að
sjá gömlu félögin KA og Kára
saman í fyrstu deild, með sitt
hvort íþróttasvæðið, þá væri
gaman að vera orðinn ungur á
ný.”
Hefurðu hugsað þér aðfara út í
þjálfun að nýju?
„Ég hef oft hugsað út í það og
treysti mér vissulega til þess, þótt
það sé meira en að segja það. En
það er bara ekki svigrúm til þess,
það vantar fleiri félög. Ég er viss
um að ég myndi leggja allt mitt í
þjálfun hjá t.d. KA, mínu gamla
félagi.
Ég hugsa mikið um og fylgist
vel með fótbolta og er voðalega
gagnrýninn á það sem er að ger-
ast hverju sinni. Þá hugsar maður
út frá því sem maður hefði gert
sjálfur.”
Hefurðu aldrei stundað aðrar
íþróttagreinar en fótbolta? Hefur
fótboltinn átt hug þinn alla tíð?
„Ég hef alltaf sagt að hver sem
er sæmilegur afreksmaður í einni
íþróttagrein getur verið liðtækur í
öðrum. Fótboltinn hefur ekki
einokað íþróttaáhuga minn með
öllu. Ég gerði talsvert af því að
stunda hlaup hér í eina tíð og
eitthvað hef ég komið nálægt
handbolta. Nú svo æfði ég hnefa-
leika um árabil og vegnaði bara
vel. Ef hnefaleikar hefðu ekki
verið bannaðir hefði ég líklega
haldið því eitthvað áfram. Eg
held ég hafi aldrei tapað keppni í
hnefaleikum. Þetta var miklu erf-
iðara en fótboltinn og þá var
maður í góðri æfingu enda áhug-
inn mikill og maður lét sig aldrei
vanta. En þetta lagði ég allt á hill-
una og í raun hefur fótboltinn
alltaf verið númer eitt.”
gg
............. ~^TTm——nnTTIIlWfll—W~—IfWHf MHIII ll— HÍM—■!■■■ Illllll
mnj»wniMinuBiMngmaa——mmmamm—a—mw—i———ni

:--i■■■■■■