Þjóðviljinn - 03.04.1986, Blaðsíða 8

MINNING
brautryöjendastörf og vonar að
hjúkrunarstéttin beri gæfu til að
halda því starfi áfram sem frú Sig-
ríður Eiríksdóttir átti svo drjúgan
þátt í að móta.
Dóttur frú Sigríðar, dóttur-
dóttur og fjölskyldu allri er vott-
uð dýpsta samúð.
Ljúíc cr þar að ljúka
lífsins sæld og þraut
við hið milda mjúka
móðurjarðar skaut.
S. Th.
Blessuð sé minning frú Sigríðar
Eiríksdóttur.
Sigþrúður Ingimundardúttir,
formaður
Hjúkrunarfélags Islands
Sigríður Eiríksdóttir vinkona
mín og samstarfsmaður um langt
skeið lést á helgri stund sl. pálma-
sunnudag, einmitt þá er prestur-
inn hafði yfir blessunarorðin í út-
varpsmessunni. Hún kvaddi
þennan heim eftir langa sjúkra-
húsadvöl, með ástríka einkadótt-
ur sér við hlið.
Þegar aldurhnigin sjúklingur
hverfur úr okkar vinahópi kemur
andlátið okkur ekki á óvart, en
við kveðjum hana með söknuði.
Samstarf okkar í félagsmálum
hófst seint á árinu 1945. Þá hafði
hún verið formaöur í Félagi ís-
lenskra hjúkrunarkvenna í 21 ár
og var orðin landskunn kona,
ekki síst vegna athyglisverðra
blaðagreina og snjallra útvarps-
erinda um ýmis heilbrigðis- og
þjóðfélagsmál. Hugðarefni sín og
baráttumál setti hún ódeig fram
hvar sem var og vann að fram-
gangi þeirra með fylgni, ætíð
hreinskilin en um leið drenglynd.
A námsárunt okkar kynntumst
við henni fyrst sem prófdómara
og á félagsfundum. í þá daga var
ætlast til að hjúkrunarnemar
sæktu sem flesta félagsfundi að
undanskildum þeim er urðu að
taka kvöldvaktir. Það var að
vissu leyti talinn liður í „uppeldi"
okkar að læra um málefni stétt-
arfélagsins. Samt var það varla
von að nemum, sem þá unnu 6
daga vikunnar, minnst 8 klst. á
dag, samtímis sínu bóklega
hjúkrunarnámi, gæti fundist
fundarseta eftirsóknarvert tóm-
stundagaman.
Ég man að það var um þetta
leyti að lesa mátti í tímariti okkar
að Sigríður mundi hætta sem for-
maður á næsta aðalfundi félags-
ins. Þetta var árið 1941, hún var
búin að vinna sínu félagi vel,
þurfti að sinna húsmóðurstörfum
á heimili sínu og því var skiljan-
legt að henni fyndist nóg komið.
Heimilsstörfin, stundakennsla í
Kvennaskólanum og Húsmæðra-
skóla Reykjavíkur, ýmis önnur
félagsstörf og áhugamálin mörgu
voru í raun og veru nægileg verk-
efni. Öll störf hennar fyrir hjúkr-
unarfélagið voru ólaunuð, því
engin búbót, en þau voru tíma-
frek og öll unnin inni á heimili
hennar.
Bréfaskriftir voru miklar, m.a.
í sambandi við útvegun á náms-
plássum og stöðum, en flestar
hjúkrunarkonur fóru að námi
loknu utan og voru að heiman
jafnvel árum saman. Þá skiptu
þær gjarnan um stofnun, fóru til
annarra landa, þá alltf á vegum
hjúkrunarfélagsins og samkvæmt
reglum Samvinnu hjúkrunar-
kvenna á Norðurlöndum (SSN).
Þegar tilkynnt var að Sigríður
mundi segja af sér á næsta aðal-
fundi bætti ritstjórn tímarits okk-
ar við fréttina „Félagskonum er
augljóst að þetta sæti ntun ekki
verða auðskipað, því allar vitum
við hvílík feikn frú Sigríður hefur
afrekað í þágu félagsins". Það fór
svo að hún varð áfrarn formaður
og það næstu 19 árin. Hún sagði
oft hálf afsakandi en þó með sinni
eðlislægu glettni, „Ég ætlaði
aldrei að vera formaður svona
lengi“. Við vissum allar að hjúkr-
unarfélagið var henni mjög kært
og fyrst að hinir í fjölskyldunni
gátu tekið því að vera í sambýli
við það gat hún ekki snúið baki
við félaginu. Hún hélt líka tryggð
við það svo lengi sem heilsan
leyfði og jafnvel lengur.
Sigríður var virtur formaður en
í okkar félagi, sem og öðrum,
heyrast alltaf annað slagið raddir
þeirra er telja sig kunna öll ráð til
að snarhækka laun og bæta kjör
félagsmanna á allan hátt, en taka
ekki að sér að sýna í verki hvernig
svo má verða. Væri það þó vel
þegið ef satt reyndist, því þetta
hefur reynst torleystara en marg-
ur hyggur og orðið þeim til skap-
raunar er vildu betur hafa gert.
Sigríður naut oftast sannmælis
og var vel metinn liðsmaður í
mörgum samtökin hérlendis en
ekki síður í Samvinnu hjúkrunar-
kvenna á Norðurlöndum. Þar var
hún mjög virk og í stjórn frá árun-
um 1924-65 og formaður sam-
vinnunnar árin 1939-45 (ekki frá
1935-39 eins og víða stendur í
heimildaritum. Norrænt hjúkr-
unarkvennaþing var haldið hér
1939 og samkvæmt reglum SSN
varð hún þá formaður.) Frásagn-
argleði Sigríðar var oft svo lifandi
að okkur sem á hlýddum fannst
við liafa verið samtíma elstu
hjúkrunarkonunt á íslandi frá
þeirra fyrstu tíð hérlendis. Þá
stóðu þær ekki síður ljóslifandi
fyrir okkar hugskotssjónum for-
ustukonurnar á Norðurlöndum.
Allar héldu þær lengi og vel um
stjórnvölinn en voru hver með
sínu móti. Ég kynntist þeim ekki
að ráði á vegum SSN, nema þegar
fulltrúafundir voru haldnir hér
heima, en hitti þær nokkrum
sinnum á alþjóðafundum. Þá
fann ég glöggt hve Sigríður var
mikils metin hjá SSN og að

Smásagnasamkeppni Listahátfðar í Reykjavík
AÐEINS VIKA
TIL STEFNU
Frestur til að skila inn smásögum í keppnina rennur út
10. APRÍL
Um tilhögun samkeppninnar
Yrkisefrti
sagnanna skal sótt í íslenskt nútímalíf, en að öðru leyti hafa höfundar frjálsar
hendur.
S/^/73ffCwft/r' er 1<^ aíXÍ11986 ®°9urnar skulu merktar dulnefni en rétt nafn höfundar fylgja í
Dómnefnd
Úrslit
lokuðu umslagi sem er merkt með dulnefninu og sendast í pósthólf Listahátíðar
númer 88, 121 Reykjavík.
smásagnasamkeppninnar skipa þau Þórdís Þorvaldsdóttir, borgarbókavörður,
Stefáh Baldursson, leikhússtjóri, og Guðbrandur Gíslason, bókmenntafræðingur.
verða tilkynnt við opnun Listahátíðar 1986 þann 31. maí. Stefnt er að því að gefa út
bestu sögurnar í bók og er áætlað að bókin komi út á afmæli Reykjavíkurborgar 18.
ágúst.
Verðlaun eru mjög vegleg og verða vísitölutryggð en þau eru:
1. verðlaun
250.000.-kr.
2. verðlaun
100.000,-kr.
3. verðlaun
50.000,-kr.
Aðeins ein saga hlytur hver verðlaun
Norðurlandakonunum þótti svo
innilega vænt um hana. Þó höfðu
þær allar mjög ákveðnar skoðan-
ir, langt frá því að vera alltaf
sama sinnis, en svo heilsteyptar
að hörð skoðanaskipti gátu aldrei
haggað vináttu þeirra.
Það var tvennt sem gerði Sig-
ríði aðallega frábrugðna þeim.
Annað var að þær gegndu for-
mennsku í miklu stærri félögum
og voru þar af leiðandi í launuðu
starfi. Hitt var að Sigríður var gift
kona. Lengi vel var það nær
undantekningarlaust svo að
hjúkrunarkona hætti öllum
hjúkrunarstörfum ef hún gifti sig.
Það var óvenjulegur viðburður
þegar Sigríður, ein stjórnarkon-
an í SSN, eignaðist dóttur. Þessar
forvígiskonur eru allar löngu
fallnar frá, Sigríður þeirra síðust,
enda var hún lang yngst þeirra.
Eftirmenn þeirra fengu í arf þessa
væntumþykju til Sigríðardóttur
og mikil var gleði þeirra og stolt
þegar hún var kjörin forseti ís-
lands.
Það reyndist okkur erfiðara að
taka þátt í alþjóðasamstarfinu
vegna kostnaðar, sem auðvitað
varð að borga úr eigin vasa. I þá
daga var þó gisting o.fl. látin í té
fyrir lítinn pening í hjúkrunar-
skólum eða á öðrum stofnunum.
Á þeim vettvangi varð Sigríður
þekktust fyrir stuðning sinn við
kínverska hjúkrunarfélagið. Það
sótti um inngöngu að nýju í al-
þjóðasamband okkar (ICN) á
formannafundinum í Róm árið
1957, eftir margra ára aðskilnað á
árum heimsstyrjaldarinnar. Sig-
ríður hafði árið áður verið í Kína
á vegum Heimsfriðarhreyfingar-
innar. Hún hafði kvatt þær til að
sækja um aðild aftur í ICN og
lofað að tala máli þeirra.
Þegar til kom sótti Iíka hjúkr-
unarfélagið í Taiwan um að kom-
ast í alþjóðasambandið. I Taiwan
félaginu voru rnargar þeirra er
flúðu frá meginlandipu og tóku
þá með sér öll félagsskjölin. Þær
töldu sig vera einu rétthafa til að-
ildar, en aðeins eitt félag frá
hverju landi gat fengið aðild að
alþjóðasamtökunum. í stuttu
máli sagt, beið Sigríður, þrátt
fyrir skelegga baráttu, lægri hlut í
þeim átökum er urðu um þetta
mál. Málinu var frestað og
nokkrum árum síðar varð Taiwan
félagið fullgildur meðlimur en
það þyrfti lagabreytingar ef kín-
verska hjúkrunarfélagið í Peking
ætti líka að fá aðild. Margir
harma að svona skyldi fara og
hafa á ýmsan hátt reynt að bæta
samskiptin.
Annað og verra áfall fyrir kín-
verska hjúkrunarfélagið varð svo
menningarbyltingin. Af eigin
kynnum veit ég hversu yfirþyrm-
andi viðreisnarstarf bíður hinnar
tiltölulega fámennu hjúkrunar-
stéttar, sem vantar næstum allt
nema vilja, hugsjónir og kær-
leika.
Þegar Sigríðar er minnst get ég
ekki stillt mig um að nefna það,
sem svo lengi hefur legið mér á
hjarta, en það er að fá hjúkrun-
arfræðinga til að safna og gefa
kínverska hjúkrunarfélaginu nýj-
ar eða notaðar kennslubækur í
hjúkrunarfræði á ensku eða
styðja það á annan hátt. Meðan
Sigríður var formaður var þó
nokkrum sinnunt safnað fé og
fatnaði til aðstoðar starfssystrum
í nágrannalöndum. Þá var alltaf
vel brugðist við svo að um ntun-
aði.
Prófessor Finnbogi Rútur Þor-
valdsson, eiginmaður Sigríðar.
reyndist okkur samstarfskonum
hennar traustur vinur, sem við
ætíð minnumst með hlýhug.
Þótt hjúkrunarmálefnin hafi
verið fyrirferðarmikil á heimili
þeirra hjóna, fór því víðsfjarri að
áhrifin væru nokkuð þrúgandi,
því fjölskyldan öll átti svo rnörg
og fjölbreytileg áhugamál. Sjálf
hafði Sigríður mikla ánægju af
blómarækt og allri garðvinnu,
hannyrðum, las um allt milli hirn-
ins og jarðar, fór mikið á tónleika
og í leikhús og átti góða og trygga
yini. Það ríkti gleði á heimili
þeirra hjóna vorið 1952 og fram
eftir sumri. Það var líka full
ástæða til þess. Yngra barn þeirra
hjóna, Þorvaldur, varð stúdent
þá um vorið, Vigdís var komin
heim frá námi sínu í Frakklandi
og fulltrúafundur SSN sem hald-
inn var 27. júní til 5. júlí þ.á. í
Reykjavík hafði heppnast mjög
vel.
En þá kom sorgin inn á heimil-
ið er fjölskyldan missti drenginn
sinn hugljúfa og glæsilega. Sig-
ríður varð aldrei söm eftir það.
Hún gat að vísu tekið þátt í gleði
annarra, en alla tíð síðan yfir-
skyggði harmur allar aðrar til-
finningar. Þó vissi ég að þeim
hjónum fannst þau hafa þegið
miklar lífsgjafir og var sú hin
besta að eiga dótturina, en bæði
töldu að gott hjartalag væri henn-
ar allra mesti kostur.
Það var okkur vinum Sigríðar
ávinningur að fá að eiga samleið
með henni. Páll postuli talar um
dauðann sem ávinning. Með
hvort tveggja í huga samhryggist
ég Vigdísi og Astríði, dóttur
hennar, vegna aðskilnaðarins.
Um leið samgleðst ég þeim við
leiðarlok með lokaorðin í sálrni
J.J. Srnára í huga, „Fagna þú, sál
ntín, dauðans kyrra kveldi, kem-
ur upp fegri sól, er þessi er hnig-
in“.
María Pétursdóttir
Frú Sigríður Eiríksdóttir
hjúkrunarkona er látjn á 92.
aldursári. Hún lést á Öldrunar-
lækningadeild Landspítalans
sunnudaginn 23. marssl. Hún var
þekkt og virt fyrir störf sín að
hjúkrunar- og heilsuverndarmál-
um, jafnframt því að vera
óþreytandi baráttumaður fyrir
hagsmunamálum hjúkrunarstétt-
arinnar á innlendum, norrænum
og alþjóðlegum vettvangi. Með
henni er því horfin ein merkasta
forystukona íslenskrar hjúkrun-
arstéttar.
Hjúkrunarfélag íslands var
stofnað 1919. Frú Sigríður Eiríks-
dóttir var formaður þess á árun-
um 1924-60 eða samfellt í 36 ár.
Árið 1925, 6 árurn frá stofnun,
ræðst félagið í útgáfu stéttarblaðs
síns. f formála fyrsta tölublaðsins
segir m.a. að markmið þess sé að
halda áhugamálum stéttarinnar
vakandi, efla þau og útbreiða,
þar kemur glögglega fram að
menntunarmál, kjaramál ásamt
lífeyrissjóðsmáli voru strax sett á
oddinn. í stórt var ráðist og stór-
hugur ríkjandi þótt félagsmenn
væru aðeins 21 auk 12 aukafé-
laga. Blaðið hefur komið út óslit-
ið síðan og er þriðja elsta tímarit
hér á landi er fjallar um heilbrigð-
ismál, og ennþá er gefið út.
Frú Sigríður Eiríksdóttir sat í
ritstjórn blaðsins frá upphafi og á
þar fjölda greina um hin mar-
gvíslegustu málefni. Jafnframt
var blaðið unnið og sett á heimili
hennar árum saman.
í tilefni af 50 ára afmæli blaðs-
ins árið 1975, spurðum við frú
Sigríði hvað helst hefði verið
skrifað um, fyrstu árin. Hún
sagði þá m.a.: „Um launakjör var
mikið rætt og ritað, enda laun
okkar mjög léleg, auk þess sem
ætlast var til að hjúkrunarkonan
væri alltaf reiðubúin til vinnu.
hvenær og hvar sem var. Ef við
sáumst á götu „prívatklæddar"
mátti oft heyra: „Nei sko, hjúkr-
unarkonan á frí í dag““.
Árið 1979 gaf Hjúkrunarfélag
íslands út skrá yfir efni tímarits-
ins frá upphafi. Kom þá berlega í
ljós hve mikinn fjölda greina Sig-
ríður Eiríksdóttir átti þar um öll
helstu baráttumál stéttarinnar.
Ég minnist þess með ánægju að
vera þess aðnjótandi, ásamt öðr-
um, að afhenda henni fyrsta ein-
tak ritsins í virðingarskyni fyrir
ritstörf hennar.
í dag kveðjum við þessa merku
baráttukonu okkar með virðingu
og þakklæti.
Fjölskyldu frú Sigríðar Eiríks-
dóttur sendi ég samúðarkveðjur.
Blessuð sé minning hennar.
Ingibjörg Árnadóttir.
8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 3. april 1986