Þjóðviljinn - 30.05.1986, Blaðsíða 6

Þjóðviljinn - 30.05.1986, Blaðsíða 6
VHÐHORF Tilefni miskunnseminnar Sigurður Þór Guðjónsson skrifar Séra Þórir Stephensen dóm- kirkjuprestur skrifar stutta grein í Morgunblaðið þ. 23. maí síðast- liðinn sem ber yfirskriftina Að gefnu tilefni. Þar harmar hann, að sjónvarpið skyldi birta myndir af hinum grunuðu í svonefndu Hafskipsmáli, er þeir voru leiddir inn í sakadóm. Hann spyr: „Var þar ekki of langt gengið? Var ekki nánast verið að velta sér upp úr óhamingju annarra og óbeint verið að fella dóma án þess að dómstólar kæmu við sögu?“ Presturinn lítur svo á, að við séum ekki laus undan kærleiks- skyldum við þessa menn, jafnvel þó eitthvað mjög alvarlegt væri á ferðinni. Og hann hefur áhyggjur af því, að með þessu sé þjáning aðstandenda gerð enn þyngri. I því sambandi vitnar hann í orð Krists: „Allt sem þér viljið að aðrir menn gjöri yður, það skuluð þér og þeim gjöra“. Aftur á móti telur sr. Þórir að við rann- sókn málsins sé farið að lögum og rétt sé af fjölmiðlum að birta nöfn viðkomandi til að aðrir liggi ekki undir grun. En þessar myndir særa kærleiksþel hans. Hann virðist hins vegar ekki gera sér Ijóst að hinir grunuðu eru þjóð- kunnir menn sem þar af leiðandi allir þekkja. Myndbirtingar bæta þar engu við hvað sem réttmæti þeirra líður. Það er á almanna vitorði að Dómkirkjan er í andlegum efn- um æðsta musteri virðulegustu góðborgara höfuðstaðarins. Þar iðkar hinn „reykvíski aðall“ trú- arlíf sitt. En það er næsta fátítt að klerkar safnaðarins kvarti út af framkomu fjölmiðla í sakamál- um. Fréttastofnanir hafa vissu- lega stundum verið sakaðar um Það er á almannavitorði að Dómkirkjan er í andlegum efnum œðsta musteri virðulegustu góðborgara höfuðstaðar- ins. Þar iðkar hinn „reykvíski aðall“ trú- arlífsitt. En það er næstafátítt að klerk- ar safnaðarins kvarti útafframkomu fjölmiðla ísakamálum. miskunnarleysi og ónærgætni í umfjöllun slíkra atburða. Og er ég ekki frá því að margt sé rétt- mætt í þeirri gagnrýni. Það er sannarlega andstyggilegt að velta sér upp úr óhamingju annarra. Og það væri auðvitað óhæfa ef fjölmiðlar notfærðu sér viðkvæm mál til að þyrla upp moldviðri og æsifréttum. En ætti þá ekki eitt yfir alla ganga? Öllum er í fersku minni Geirfinnsmálið fræga. Þá voru nú aldeilis myndirnar og þótti engum mikið. Og ég sá í blaði fyrir nQkkrum árum mynd af ákærða í mjög alvarlegu af- brotamáli í réttarsal. Það væri hægt að benda á ýmis svipuð atvik. Eigi að síður hafa musteris- prestar fína fólksins ekki séð á- stæðu til að hafa um þau mörg orð. Enginn kærleiksríkur sálu- sorgari hefur ávítað einn eða neinn fyrir tillitsleysi og skort á miskunn. Hvers vegna hafa þeir hingað til þagað þunnu hljóði? Það skyldi þó aldrei vera vegna þess að ósköp venjulegt fólk hef- ur þarna átt í hlut? Oftast nær er það slíkt fólk sem er ákært og síðan dæmt í sakamálum en stundum eru það hreinir smæl- ingjar. Og alls engir, hvorki háir né lágir, vígðir né óvígðir, láta sig það nokkru skipta. En aðstand- endur gráta í leynum. Hinir grun- uðu í Hafskipsmálinu eru engir smælingjar. Þeir eru efnaðir og voldugir menn sem eiga víða sterk ítök í þjóðfélaginu. Auðvit- að eiga þeir ekki að gjalda þess fyrir réttvísinni en heldur ekki að njóta þess. Mér dettur heldur ekki í hug að sú verði raunin. En ég undrast mjög að vorkunn guðsmanna, sem sefur svefni réttlátra þegar aumingjar vaða í villu, skuli skyndilega glaðvakna þegar höfðingjar ramba á refil- stigu. Þá kemur þekktur kenni- maður fram á sjónarsviðið og brýnir fyrir fólki almennar kær- leiksskyldur sem eru þess eðlis að allir hljóta að viðurkenna rétt- mæti þeirra þó engir geti lifað eftir þeim. Það er greinilega ekki sama að heita Jón eða séra Jón. Ætli það sé annars tilviljun að þeir menn sem klerkurinn hefur þvílíka samúð með, teljast ekki aðeins „betri borgarar“ heldur einnig til sama stjórnmálaflokks og hann sjálfur styður með oddi og egg? Já, hvernig læt ég; Áreið- anlega er það hrein tilviljun, því það er óhugsandi að vígður mað- ur sé svo frumstæður, að muna yfirleitt eftir stjórnmálaskoðun- um og þjóðfélagsstiga náungans þegar miskunnsemin ber að dyr- um kærleikshjartans. í lok greinar sinnar vitnar sr. Þórir í hin fleygu orð: „Dæmið ekki, svo að þér verðið ekki sjálf- ir dæmdir. Því að með þeim dómi, sem þér dæmið, munuð þér dæmdir“. Þessi heilræði væri dómkirkjupresturinn ekki að leggja mönnum nema hann vildi að þeir breyttu eftir þeim. Og ef þau eru rétt fyrir einstaklinginn hljóta þau líka að vera góð og gild fyrir ríkisvaldið. Og ber þá ekki að taka þetta eftir orðanna hljóð- an? Á ekki að dæma þá sem ger- ast brotlegir við lög? Ætti að láta þá fara frjálsa? Til hvers myndi það leiða? Kannski til guðsríkis á jörð? Svona háfleyga siðfræði getur enginn hugsað nema guð- spakur maður sem sér mannlífið af æðra sjónarhóli. Það veitti nú ekki af að slíkur andans jöfur beitti djúphygli sinni til að skýra fyrir fáfróðum mótsetningarnar milli hinna ströngu siðaboða Krists og borgaralegra leik- reglna, en þær koma óvenju skýrt fram í þessu dæmi. En hitt veit ég ekki, hvort hann gerir sér grein fyrir því að hann hefur sjálfur kveðið upp óbeinan dóm í þessu máli: Dæmið ekki! Verið mis- kunnsamir! Dómar eru ekki ávalt sakfelling. Þeir geta líka verið sýknun. Ekki dreg ég í efa að dóm- kirkjupresturinn minnist hinna grunuðu í bænum sínum en ég hef frétt að hann sé gríðarlega bæn- heitur. En í guðmóðinum ætti hann jafnframt að fara með ofur- lítið líknarákall fyrir þeim mörgu gleymdu sakborningum sem eiga sér enga málsvara. Ógæfa þeirra ætti að geta orðið tilefni huggu- legrar helgiþulu. Eins og títt er um guðfræðinga hefur sr. ÞórirStephensen miklar mætur á biblíutilvitnunum og birtir nokkur sýnishorn í pistli sínum lesendum til ígrundunar. Og eru þær óneitanlega mergjað- ar. Hér kemur svo ein í púkkið að lokum sem ég veit ekki hvort hann hefur heyrt áður: „Vei yður, fræðimenn og Farísear, þér hræsnarar; þér líkist kölkuðum gröfum, sem að utan líta fagur- lega út, en eru að innan fullar af dauðra manna beinum og hvers konar óhreinindum. Þannig sýn- ist þér og hið ytra réttlátir fyrir mönnum, en hið innra eruð þér fullir af hræsni og lögmálsbrot- um.“ Sigurður Þór Guðjónsson er rithöfundur í Reykjavík. Mikið er maður búinn að vona að íslenskt verkafólk taki hönd- um saman og berjist fyrir betra og manneskjulegra þjóðfélagi. Það virðist ætla að verða bið á því. Um það ber t.d. Þjóðviljinn vitni undanfarið. Ég legg hann nú venjulega frá mér með armæðu. Læt mér það allajafna nægja. En svo bregður við um daginn, að ég rekst á greín eftir félaga minn, Stefán Ögmundsson (22. maí). Og ég fer að hugsa: Hefur hann nú bæst í hóp þeirra sem ekki sjá skóginn fyrir trjám? Þessu vil ég ekki trúa að óreyndu. Fyrst og fremst vegna þess skerfs sem Stefán, ásamt félögum sín- um, hefur fært því þjóðfélagi sem við búum við í dag. Þar tókst með sameiginlegu átaki að vinna margan sigur. Og af því ég hef nú alltaf tekið dálítið mark á Stefáni vil ég koma hér með nokkrar hugleiðingar varðandi grein hans. í upphafi vitnar Stefán í ræðu sem Svavar Gestsson flutti á Siglufirði 1. maí sl. Þar viður- kennir Svavar fyrir sitt leyti ósigur 1983. Um þennan ósigur ætlar Stefán að kenna verkalýð- sforystunni, einni. Já fyrr má nú aldeilis einfalda hlutina. Það má náttúrlega endalaust leita upphafs og orsaka, en ég er þeirrar skoðunar, að stærsti ósigur verkafólks 1983 hafi verið niðurstaða kosninganna það ár. Þar liggja þó fyrir ákveðnar Odýr lausn á vanda Sölvi Ólafsson skrifar Hér á kannski að kenna um máttleysi forystunnar? Vœriþað ekki dálítið ódýr lausn á vandanum? Halda menn að við komumstlangtmeðþvíað „gleyma“ bara staðreyndum og kennaforystunni einni um? staðreyndir. I fyrsta lagi að meiri- hluti kjósenda kaus yfir sig Sjálf- stæðisflokkinn og Framsókn. Og í öðru lagi að skoðun mín og Stef- áns varð í minnihluta. Rökrétt framhald af niðurstöðum kosn- inganna voru svo bráðabirðgalög ríkisstjórnarinnar um niðurfell- ingu á verðbótum á laun og bann við verkföllum. Ástæðan fyrir því, að fólk lét þetta ganga yfir sig segir Stefán vera slappa verkalýðsforystu. Það er vægast sagt ömurlegt þeg- ar baráttujaxl á borð við Stefán heldur slíku fram. Mér er ánægja að hressa uppá minni ýmissa sem eind er fyrir komið. Eftir að bráðabirgðalögin voru sett gekkst verkalýðsforyst- an fyrir undirskriftasöfnun gegn þessum lögum. Hún fór um allt land, á flesta vinnustaði, útá göt- ur, í verslanir og víðar. Söfnunin stóð í margar vikur, og gerði verkalýðsforystan og starfsmenn hreyfingarinnar varla annað á meðan. Þetta var einföld aðgerð og kostaði engar fórnir. Niður- staðan varð hins vegar sú, að ein- ungis rúm 30 þúsund manns skrif- uðu undir. (Til glöggvunar má geta þess að innan A.S.Í. og B.S.R.B. eru um 80 þúsund manns). Hér á kannski að kenna um máttleysi forystunnar? Væri það ekki dálítið ódýr lausn á vandan- um? Halda menn að við kom- umst langt með því að „gleyma“ bara staðreyndum og kenna for- ystunni einni um? Mér sýnist staðreyndin vera sú að stór hluti verkafólks hafði aðra skoðun en ég og Stefán, með því er ég ekki að segja að okkar hafi verið röng. Við skulum ekki blekkja okkur með því að segja að þetta sé ekki sök fólksins, svo notað sé orðalag Stefáns, ef hægt er að tala um sök þó að fólk hafi aðra skoðun en maður sjálfur. Við skulum minnast orða Mao formanns: „Það verður engin bylting nema meirihluti fólks vilji það“. Stefán telur það einnig vitni um slælega verkalýðsforystu, vantrú hennar (þ.e.a.s. foryst- unnar) á baráttuhæfni og sam- stöðu íslensks verkafólks. Ég tel þetta vera spurningu um trú. í þessu máli eru líka stað- reyndir. Það er til dæmis stað- reynd að fimm svokallaðir vinstriflokkar bjóða fram í Reykjavík við borgarstjórnar- kosningarnar í vor. Þessir fimm flokkar níða svo skóinn hver nið- ur af öðrum, tala um svik og slæ- leg vinnubrögð hvers annars. Er hægt að kalla þetta baráttuhæfni og samstöðu? Nei, nú er svo komið að frjáls- hyggjan leikur vinstrimenn mun verr heldur en hægrimenn. Allir vilja hafa sína sérstöðu og halda henni til streitu. Menn vilja ekki horfa á hagsmuni heildarinnar. Einnig vil ég undirstrika að þetta samstöðuleysi okkar og „trú“ okkar á einföldun er miklu alvar- legri en öll Granda-, Ölfus- og Hafskipsævintýri (eru þau þó vissulega alvarleg). En það verður ekki fyrr en við stillum okkar strengi saman að stórum áföngum verður náð. Við skulum þessvegna minnast í lokin orða stórmennis, orða sem eiga við nú: „Þú sérð flísina í auga bróður þíns, en ekki bjálkann í þínu eigin.“ Sölvi Ólafsson er bókagerðarmaður 6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 30. mai 1986 V ”-*m'tiii,titvoöitri * aset mtr. .oe wpitowí*"

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.