Þjóðviljinn - 10.08.1986, Blaðsíða 2

FLOSI
skammtur
af hagfrœðilegri
í dag ætla ég að skrifa um hagfræðilega
hringrás þjóðarframleiðslunnar á íslandi til
glöggvunar fyrir þá sem ekki vita hvernig þjóð-
arhag er best borgið.
Að undanförnu hafa stjórnvöld, og aðrir þeir
sem vettlingi geta valdið, lagt á það meginá-
herslu að leggja beri megináherslu á óhefð-
bundnar atvinnugreinar til að auka jafnvægið í
byggð landsins og fjölga atvinnutækifærum til
gagns og gamans fyrir alþjóð.
„Athafnamenn" stofna skrautleg fyrirtæki, en
það er á íslandi kallað að „fara útí“ og af því að
forretningarnar eru stundum svolítið í lausu lofti,
er reksturinn kallaður „umsvif".
Það hagkerfi sem lagt er til grundvallar í um-
svifum af þessu tagi er oft af sérfræðingum
kallað „sósíalismi andskotans", en sá sósíal-
ismus er sérhannaður fyrir glúrna einstaklinga
sem stofna fyrirtæki fyrir þeninga úr vösum al-
mennings, hirða það sem inn kemur ef eitthvað
er, látaskattgreiðendurumtapreksturinn. Risn-
una sem þeir reikna sér í ótrúlegustu myndum
borgar daglaunafólkið í landinu að ekki sé talað
um gjaldþrotið uppá miljónir, hundruðmiljóna,
eða miljarða, þegar best lætur.
Eftir situr svo „athafnamaðurinn“ orðinn stór-
auðugur af „umsvifunum" og öllum hans ætt-
boga borgið um ókomna tíð.
Nú kem ég að hinni hagfræðilegu hringrás
þjóðarframleiðslunnar.
Lengi hefur það verið kennt bæði ungum og
öldnum að „perpetuum mobile" eða eilífðarvél
væri ekki hægt að búa til. Hér sannast hið forn-
kveðna. Maður á aldrei að segja aldrei.
Á íslandi er nefnilega draumurinn að rætast
og þá einkum í landbúnaðinum.
Það voru sannarlega tímamót á Blönduósi
þegar sett var á stofn verksmiðja til að framleiða
mjólkurduft úr óseljanlegri mjólk.
Að vísu fannst enginn markaður fyrir mjólkur-
duftið svo gripið var til þess þjóðráðs að gefa
kúnum það aftur. Við þetta stórjókst að sjálf-
sögðu nytin í kúnum og þar sem þær mjólkuðu
miklu meira en nokkru sinni fyrr, var auðvitað
hægt að framleiða miklu meira mjólkurduft til að
gefa kúnum aftur.
Þetta er kallað „hagfræðileg hringrás“.
Annað dæmi um „hagfræðilega hringrás" er
tengt íslensku sauðkindinni.
Einar Benediktsson skáld og stórhugi hélt því
fram að ísland gæti borið 20 miljónir sauðfjár
„án nokkurra beitilandsbóta".
Um tíma voru þeir menn til sem efuðust um að
landið þyldi slíka beit, en nú eru margir úr
bændastétt farnir að hallast að því að Einar hafi
haft rétt fyrir sér hér sem endranær.
Það er ekki langt síðan einn merkasti bænda-
frömuður landsins varpaði fram þessari kenn-
ingu um sauðkindina:
„Hún skítur meira en hún étur“.
Ef þetta er rétt, sem líklegt má telja, er hægt
að græða landið upp í snarheitum. Láta bara
tuttugumiljón rollur ganga örna sinna í auðninni.
Semsagt hagfræðileg hringrás.
Nú er verð á loðnulýsi í lágmarki. Þess vegna
er þjóðráð að nota loðnulýsi til að bræða loðnu
og fá með því ennþá meira loðnulýsi til að
bræða ennþá meiri loðnu.
Hagfræðileg hringrás.
ísland er mikið fjallaland. Hér rísa smjörfjöll,
ostafjöll, kjötfjöll, hvalfjöll, steinullarfjöll, stálull-
arfjöll, glerullarfjöll, kanínuullarfjöll, kjúklingafj-
öll, laxafjöll, loðskinnafjöll, mjölfjöll og eyrna-
pinnafjöll. Hér gnæfa við himinn fjöll af yfirleitt
öllu sem framleitt er í landinu. Og auðvitað er
lausnin sú að nota umframframleiðsluna til að
' halda eilífðarvélinni gangandi.
Viðhalda hinni hagfræðilegu hringrás.
Reiknað er með að í haust verði hér komið
fimmhundruð til þúsund tonna laxafjall. Úr því
má mala laxamjöl og fóðra með því 20 þúsund
hringrós
tonn af eldislaxi sem er ráðgerð ársframleiðsla
íslendinga á þessum kostafiski í framtíðinni.
Og þegar farið er að framleiða 20000 tonn af
laxi á ári er nú fyrst hægt að fara að mala
laxamjöl svo um munar og gefa laxinum það
aftur. Og síðast verður áreiðanlega malað gull.
Semsagt hagfræðileg hringrás.
Þegar þetta er skrifað er það helst í fréttum að
nú eigi að láta hvalfjallið hverfa ofaní refina.
Þó allir hlutir séu nú afstæðir, einsog Einstein
benti réttilega á, blandast mönnum víst ekki
hugur um það að hvalurinn er stærri skepna en
refurinn. Þess vegna þarf að stækka refastofn-
inn til muna, ef hann á að geta torgað heilum
hvalfjöllum, einkum þegar tekið er tillit til þess
að kjötfjallið átti að nota í refafóður. Þá hefði
refurinn endurheimt aldagamalt hlutverk sitt í
lífríkinu og fjallalambið sömuleiðis.
Hér er hætta á að hin hagfræðilega hringrás
rofni. Hún strandar á refnum.
Mér kemur í hugann Ijúf endurminning. Kunn-
ur athafnamaður hér í borg kom fyrir nokkrum
árum heim til sín léttur í skapi. Hann afréð að
grilla sér kódilettur á útigrillinu í sólskininu. Þeg-
ar hann fann engar kódilettur í ísskápnum rann
honum í skap og náði í minkapels dóttur sinnar
og grillaði hann á glóðagrillinu í garðinum með
tilheyrandi sósum. Þegar eiginkonan fann að
þessu við bónda sinn náði hann í silfurrefapels-
inn hennar og matreiddi hann á sama hátt og
pels dótturinnar.
Þegar pelsarnir höfðu þannig verið grilláðir
að hætti húsbóndans, sneri hann sér að konu
sinni og sagði:
- Þið gleymið kannske ekki að kaupa í matinn
næst.
Því segi ég þessa sögu, að ef til vill er lausn á
markaðsvanda loðbænda í augsýn og sömu-
leiðis væri vafalaust hægt að stórminnka kjöt-
fjallið ef konur væru ekki sífellt gleymandi því að
kaupa í matinn.
Geðsveiflur
krataforingja
Nú mitt í gúrkutíðinni hafa
einkum tvö mál komið frétta-
þyrstum blaðamönnum til að
líta lífið bjartari augum. Þar
ber auðvitað fyrst að nefna
vesturferðir manns mánaðar-
ins á rás tvö, en einnig hefur
komið upp mikil óánægja
meðal hægrikrata með sam-
eiginlega sumarferð ungra
allaballa og krata. Þar hafa
einkum verið nefndir þeir Jón
Baldvin og rótari hans, Á-
mundi Ámundason. Skýring-
una hafa menn talið liggja í því
að þeir félagar óttist pólitíska
framtíð ungra krata nú þegar
þeir eru farnir að líta allaballa
hýru auga. Óþekktur frétta-
skýrandi, sem lagt hefur
ómælda vinnu í að skýra pólit-
íska atburði út frá geðsveiflum
2 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN
krataforingja, hefur hins veg-
ar gaukað þeim möguleika að
okkur að skýringin sé ef til vill
sú að Jón Baldvin hafi verið
orðinn hræddur um að Bryn-
dísi langaði að fara með ung-
viðinu í sukkið, en það gæti
Jón ekki sætt sig við þrauta-
laust. Hvort sem þetta er satt
eða logið, munu þær vera fáar
sumarferðirnar sem hafa
fengið eins góða auglýsingu á
frétta- og leiðarasíðum dag-
blaða. Er nú búist við fjöl-
menni í þessa ferð. ■
Sendur til baka
Það kom mjög á óvart þegar
Hvala-Dóri kom heim úr för
sinni vestur um haf án þess
að eyða mörgum orðum á
bandaríska ráðamenn um
framtíö hvalveiða íslendinga.
Þótti mörgum sem för þessi
hafi verið heldur snautleg. Þá
varð þessi limra til hér á rit-
stjórn Þjóðviljans:
Þegar til átti að taka,
þá talaði Dóri án raka:
„Þú ert aumari en Denni,
þér ég alls ekki nenni, “
sagði Reagan og send'ann
til baka. ■
Óhlutdrægni
Það vakti athygli manna í síð-
asta helgarblaði Þjv., að út-
varpsráð var sagt hafa sakað
fréttastofu sjónvarps um
óhlutdrægni og æsifrétta-
mennsku. Haft var eftir Páli
Magnússyni varafréttastjóra:
„í gagnrýni útvarpsráðs ertal-
að um að spurningar frétta-
manns hafi verið of ágenga-
þannig að þær hafi nálgast
óhlutdrægni." Önnur eins á-
sökun hefur víst sjaldan verið
borin fram. ■
( Hafnarpóstinum, blaði (s-
lendinga í Kaupmannahöfn,
rákumst við á þessa íslensku
landkynningarmynd, tekna í
bjóði sem Utflutningsmiðstöð
iðnaðarins, Sölustofnun lag-
metis og sendiráðið í Kaup-
mannahöfn héldu um daginn
á veitingastaðnum Nimb þar í
borg, og var veislan kölluð
„Fredag pá vulkaner". Brosið
á Hóff er frekar stirt af ein-
hverjum ástæðum. ■
Sunnudagur 10. ágúst 1986