Þjóðviljinn - 10.08.1986, Blaðsíða 17

Nafn vikunnar
Halldór Ásgrímsson sjóvarútvegsróðherra
Eftir mikið þóf, bréfaskriftir, skiiaboð og utanlandsferðir ráðherra virðist hvalamálið nú komið í
höfn. íslenska ríkisstjórnin hefur gengið að kröfum Bandaríkjamanna gegn því að viðskipta-
þvingunum verði ekki beitt. Halldór Asgrímsson sjávarútvegsráðherra er óumdeilanlega nafn
þessarar „hvala-viku". Hann var spurður að því hvort hann áliti að málinu væri nú endanlega
lokið.
„Nei,“ sagði Halldór, „því er
ekki lokið. Eg tel að nýr áfangi sé
kominn í því, en við verðum að
gera okkur grein fyrir því að það
eru mikil átök um þessi mál víða í
heiminum. Umræðan er á því
stigi að það er alls ekki hægt að
reikna með því að því sé lokið.“
- Varstu hissa á þessum við-
brögðum sem fjölmiðlar hafa
sagt frá Grænfriðungum og öðr-
um umhverfisverndarsinnum í
Bandaríkjunum á þessu sam-
komulagi?
„Nei, þau koma mér ekki á
óvart, en hins vegar er afar leitt
þegar farið er með hrein ósann-
indi einsog þau að þessi dýr séu í
útrýmingarhættu og málflutning-
urinn byggður á því. Ég tel að það
sé mjög nauðsynlegt að það eigi
sér stað umræða en það hljóta
allir að vera sammála um það að
hún þarf að byggjast á réttum
upplýsingum. Éeir stofnar sem
við ætlum að taka þessi dýr úr eru
skilgreindir af alþjóða hvalveiði-
ráðinu sem nýtanlegir stofnar.“
- Er það rétt að hvalastofnar
séu stærri hér við land en talið
var, samanber hrefnutalning-
una?
„Við vitum ekki nægilega um
þessa stofna og þess vegna erum
við að þessu. En við höfum nú
fengið betri upplýsingar um
hrefnuna og það bendir allt til
þess að sá stofn sé í góðu ásig-
komulagi. Það hafa verið aðilar
sem hafa haldið því fram að
hrefnustofninn hér við land sé í
útrýmingarhættu en með þeim
upplýsingum sem verið er að afla
þá verður væntanlega hægt að
leggja fram miklu betri gögn um
ástand þess stofns.“
- Verða hrefnuveiðar hér í
sumar?
„Það er ekki búið að ákveða
það en það er mjög margt sem
bendir til þess að svo verði ekki.“
- Er öruggt að Japanir kaupi af
okkur hvalkjöt þrátt fyrir þetta
samkomulag?
„Samningar um það eru í
höndum Hvals hf., en ég get ekki
séð hvað ætti að koma í veg fyrir
það. Ég get hins vegar skilið að
Japanir séu varkárir í auglýsing-
um um það mál þar sem þeir hafa
ekki fengið nægilegar upplýsing-
ar um stöðu málsins. Við erum
búnir að senda okkar kollegum
upplýsingar og munum segja
þeim betur frá þessu einsog um
var talað á fundi Alþjóða hval-
veiðiráðsins í Malmö."
- Þessi vísindaáætlun byggðist
á því að Hvalur hf. kostaði hana
og í samkomulaginu sem gert var
við fyrirtækið var gert ráð fyrir
því að það tæki á sig ákveðna
hættu, er það ekki rétt?
„Jú, en þá var gengið út frá því
að það væri hægt að selja afurð-
irnar með eðlilegum hætti. Nú er
sú forsenda brostin að nokkru
leyti og við þurfum því að fara
ofaní fjárhagslega hlið málsins
aftur. En það er alltof snemmt að
segja til um hver niðurstaðan af
því verður.“
- Þorsteinn lýsti því yfir að það
komi ekki til greina að ríkiskass-
inn borgi þetta?
„Við stefnum að því að komast
hjá því. Það eina sem ég hef sagt
er að það væri ekki óeðlilegt að
ríkissjóður tæki einhvern þátt í
slíkum rannsóknum."
- Finnst þér að við íslendingar
höfum beygt okkur fyrir Banda-
ríkjamönnum með því að fara að
þeirra kröfum?
„Við höfum ekki gengið að
kröfum Bandaríkjamanna. Þeir
vilja að við veiðum ekki hvali og
við því ekki beygt okkur fyrir
þeim þó við höfum ákveðið að
haga nýtingu afurðanna sam-
kvæmt þeirri túlkun sem þeir
hafa lagt fram. Þessi niðurstaða
hefur þó valdið mér vonbrigðum
en ég hef aldrei sagt að við gætum
stólað á Bandaríkjamenn í einu
og öllu. Þetta mál hefur þó mark-
að ákveðin spor í samskiptum
okkar við þá. Við verðum fyrst og
fremst að byggja á okkur sjálfum
og temja okkur góð samskipti við
aðrar þjóðir, bæði í austri og
vestri og halda þar eðlilegu
jafnvægi á milli. Ég held að þetta
mál hafi orðið til þess að menn
gera sér grein fyrir því að það er
hvorki hægt að treysta á Banda-
ríkjamenn né aðra í einu og öllu.“
-Sáf/vd.
LEIÐARI
Handritarannsoknir
fjársveltar
Þau ánægjulegu tíðindi hafa átt sér stað að
gengið hefur verið frá samkomulagi milli ríkis-
stjórnar íslands og ríkisstjórnar Danmerkur um
endanlega skiptingu á þeim íslensku handrit-
um, sem varðveitt hafa verið í Kaupmannahöfn.
Reyndar hafa ekki öll handritin verið afhent
enda gert ráð fyrir að það gerist á næstu 25
árum, en nú vita fræðimenn hvaða gersemum
þeir eiga von á.
íslendingar eru fátækir af menningarlegum
verðmætum frá fyrri öldum. Við getum ekki stát-
að af rústum stórfenglegra bygginga, enda hírð-
umst við í aldaraðir í torfkofum. Flestir eru
reyndar á því að torfbærinn hafi verið bygging-
arfræðilegt meistarastykki, þar sem kostir
þessa hrjóstruga lands voru nýttir á afar skyn-
saman hátt til að gera hlýjar vistarverur. Eðli
þessara húsa hefur hinsvegar verið það að
samlagast aftur sköpunarverki náttúrunnar og
minjarnar því varðveittar undir mold og torfi.
Menningararfur íslendinga hefur fyrst og
fremst varðveist á skinnum þeim sem íslenskir
fraeðimenn fyrri alda jafnt og erlendir björguðu
frá glötun og fluttu erlendis. Þessi arfur er þvílík
gersemi að gull og silfur frá hirðum konunga
grannlanda okkar frá sama tíma blikna í saman-
burði við þennan vitnisburð um líf og hugsanir
þjóðarinnar á miðöldum.
Þegar erlenda gesti ber að garði eru þeir
gjarnan leiddir upp í Árnastofnun og þeim sýnd-
ur þessi vitnisburður frá þeim tímum er fæstar
aðrar þjóðir skráðu sögu sína. Þarna er einnig
varðveittur vitnisburður um sögu nágranna-
þjóða okkar og líta menn því þennan arf ekki
sem'einka arf íslendinga, heldur sem alþjóð-
legan, að minnsta kosti norrænan.
Áhugi á miðaldasögu hefur mjög aukist á
undanförnum árum og hefur sá áhugi náð hing-
að heim sem sést best á því að æ fleiri stúdentar
leggja stund á fornar bókmenntir okkar, en fyrir
nokkrum árum sóttu flestir stúdentar í nútíma-
bókmenntir.
í viðtali við Stefán Karlsson, norrænufræð-
ing, annarsstaðar í blaðinu, kemur fram að er-
lendir fræðimenn leiti mikið til Árnastofnunar,
bæði eftir sérfræðilegri þekkingu og svo útgáfu
á ritum sínum. En þó áhugi hafi farið vaxandi þá
verður ekki það sama sagt um skilning hins
opinbera á því að Árnastofnun þurfi myndar-
legan stuðning eigi hún að geta þjónað því hlut-
verki sem henni er ætlað.
„Þetta er alvarlegt sé það skoðað í því Ijósi að,
Árnastofnun er ein af örfáum stofnunum hér á
landi sem er sótt af vísindamönnum víðsvegar
að úr heiminum,“ segir Stefán orðrétt.
Það er ekki nóg að fá handritin heim, heldur
verður að vera hægt að vinna að rannsóknum
og gefa út rit um þau. Árlega gerist það að
bækur frá Árnastofnun stöðvast í prentsmiðju
vegna þess að fé vantar til að greiða
prentkostnað. Þá hefur rannsóknarstöðum ekki
verið fjölgað við stofnunina í ein fimmtán ár og
segir það ýmislegt um hug yfirvalda til Árna-
stofnunar.
Það var myndarlega farið af stað í byrjun
þegar ráðamenn sáu árangur af samningavið-
ræðum sínum við Dani. Þá var byggt myndar-
lega yfir stofnunina og þessar fimmtán
rannsóknarstöður ákveðnar. Eftir því sem starf-
semi stofnunarinnar hefur orðið margþættari
hefur henni stöðugt gengið verr að fá fjár-
veitingar til að endast.
Treysti yfirvöld sér ekki til þess að styðja
þannig við bakið á Árnastofnun að hún geti
sinnt því hlutverki sem henni er ætlað, þá hefðu
handritin kannski betur verið geymd í Dan-
mörku á systurstofnun Árnasafns. Með því að
taka við handritunum tökum við á okkur
ákveðnar skuldbindingar og þær verður að
standa við.
-Sáf
Sunnudagur 10. ágúst 1986 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 17