Þjóðviljinn - 18.12.1986, Blaðsíða 13

Graham
Greene
of reyfarakenndur fyrir hákúltúr-1
inn og of djúpskyggn fyrir þann
lága. Setji maður hann í reyfara-'
samhengi minna sögur hans ein-
na helst á Simenon, báðir hafa lag
á að magna upp andrúmsloft og
mætur á öfugsnúnu sálarlífí, en
Simenon er meira bundinn afl
eigin formúlu um hinn fýlulegal
pípureykingamann sinn; f fagur-
bókmenntasamhengi er Greene
ævinlega að lýsa ráðvilltum nú-
tímamanninum, geðþekkum
jónijónssyni í gemingahríð, og
mætti svo sem heimfæra það upp
á völundarhús mannlegrar tilveru
- en: hann er alltaf bundinn af
sínum trúverðugu aðstæðum,
hann er alltaf að segja skemmti-
lega sögu sem „gæti gerst“ um|
leið og hann er upptekinn af al-
þjóðlegum stórtíðindum og setur
sögurnar í samhengi við hræring-
ar alþjóðapólitíkur og njósna-
refja hverju sinni.
Tíundi maðurinn er í rauninni
stofudrama með fáum persónum
og sálrænum átökum. Hún er
mjög bókmenntaleg eins og fyrr
segir, hugleiðing um tímann og
eðli hans; tíma hvers einstaklings
og hvernig hann getur rekist á
tíma annarra manna, hvernig
hann getur neytt menn tii að leika
mismunandi hlutverk. Allir eru í
sögunni sífellt að leika eitthvert
hlutverk. Petta tema kemur strax
fram í byrjun, þar sem tveir
klukkueigendur í fangabúðum
rífast stöðugt um það hvað tíman-
um líði, og í rauninni hefur hvor-
ugur rétt fyrir sér því hann er
kyrrstæður eins og kemur í ljós
þegar aðalpersónan sleppur úr
vistinni og sér á tískuvarningnum
í París að tíminn hefur staðið í
stað og er þar með liðinn. Og
gervin sem menn taka á sig er
hliðstæða þessa: þeir sjálfir
jafngilda þeim tíma sem hefur
staðið í stað, og er liðinn, gervin
jafngilda ruglingslegum nútíman-
um.
Greene er öndvegis sögumað-
ur. Tvenn drög að sögum fylgja í
bókinni, upp úr öðrum vann
hann Okkar mann í Havana, en
hin snúast um tvo menn með
sama útlit en ólíkt innræti. Allt
þetta hefur Árni Óskarsson þýtt
með sóma.
-gat
krökkunum
þótt stundum reyni hún of lengi
að gera sér mat úr vissum
„bernskum" misskilningi - eins
og þessum með hálfsysturina eða
að veggir hafi eyru. Aðrar hug-
myndir eru vel skondnar - eins og
til dæmis sú, sem ber uppi kafl-
ann um vandræðin: telpan hefur
lofað of mörgum að feta í þeirra
fótspor, gera sem þeir vilja, og
sér fram á að hún verður svikari
og lygalaupur: best að flýja þær
hremmingar sem fyrst. Eða þá at-
hugasemdir barnanna um
dauðann undir sögulok: þau ein
geta leyft sér að vera eins og óvart
fyndin á hans kostnað.
Herdís hefur sjálf teiknað
myndir í bókina - þær mega vel
duga til síns brúks, en hún er
vissulega mun betri höfundur en
teiknari. ÁB
N\l\NNFOU(lP 00 HIN DVKIN.
e(t\r Jón \s. (junrícirssoH
fíre^i lec| bolc uwt. SQtMSiap+i' \jicí
" MSMn\óltid oq UiVtdýnVi"
Bóttn er þrýdd j-jólda tvtyMdai.
BÓKAÚTGÁFAN
RAUDSKINNA
Obærilegur léttleiki
tilverunnar
Hvað gerir ungur læknir þegar fallega
þjónustustúlkan á hótelinu úti á landi stendur allt
í einu á tröppunum hjá honum í borginni með
hafurtask sitt og er bara komin...? Tómas
ákveður að hleypa hinni ástföngnu Teresu inn í
líf sitt, en framhaldið er ekki á hans valdi - þau
eru leiksoppar sögunnar, fómarlömb ytri afla eins
og heimaland þeirra, Tékkóslóvakía. Örlög þess í
greipum grannans í austri fléttast óviðráðanlega
saman við örlög persóna bókarinnar. Samt er
þetta engin harmsaga: Óbærilegur téttleiki
tilverunnar er full af óvæntri gamansemi og lýsir
Við bjóðum til
bókaveislu
um þessi jól
samhengi stjómmála, kynlífs og dauða með
grátbroslegum hætti. Léttleiki frásagnarinnar og
frelsi draumsins verður athvarf mannshugans
andspænis óbærilegum lögmálum sögunnar.
Milan Kundera er fæddur í Prag árið 1929. Hann
hefur fengist við tónlist og kvikmyndir auk
bókmennta, og hlotið fjölmargar viðurkenningar
fyrir skáldverk sín. Árið 1975 fluttist hann til
Frakklands, þar sem hann hefur búið síðan.
Óbærilegur léttleiki tilverunnar kom fyrst út 1984
og hefur síðan verið þýdd á fjölmörg tungumál.
Friðrik Rafnsson íslenskaði bókina sem er 347
bls.
Verð: 1590.-.
Mál og menning
ÞJÓÐVIUINN - SÍÐA 13