Þjóðviljinn - 09.09.1987, Blaðsíða 4

LEIÐARI
- lag fyrir sókn
Herinn
Samband Bandaríkjanna við okkur smáa
eyþjóð hefur í vaxandi mæli borið keim af
tengslum herrans við hinn auðsveipa þjón.
Hershöfðingjarnir í Washington fara sínu
fram. Þeir telja sig ekki einu sinni þurfa að taka
tillit til skoðana okkar, fremur en annarra fá-
mennra þjóða.
í fjölmörgum efnum erum við ekki einu sinni
spurð um skoðun.
íslenska þjóðin var þannig ekki spurð, hvort
hún vildi, að hér yrðu staðsettar flugvélar sem
eru hannaðar til að bera kjarnavopn.
íslenska þjóðin var ekki spurð, þegar hér var
reist stjórnstöð, sem getur þolað tímabundið
kjarnorkustríð.
íslenska þjóðin var ekki heldur spurð, þegar
Keflavík var ofin inn í hernaðaráætlanir, þar
sem árás innyfir landamæri Sovétríkjanna er á
dagskrá sem varnaraðgerð af hálfu Nató.
Þannig er landið sífellt dregið lengra og
lengra inn í hernaðarnet Bandaríkjamanna. Hin
rökrétta niðurstaða er sú, að átök millum stór-
velda kynnu að leiða til þess að fyrsta fórnar-
lambið í kjarnorkustyrjöld yrði ísland, - land án
herafla.
Bandaríkjamenn gera sjálfir ráð fyrir þessum
möguleika. Myndu þeir annars leggja geysilegt
fjármagn í niðurgrafna stjórnstöð, sem á að þola
tímabundið kjarnorkustríð?
Vitanlega ekki.
Á þessu ári sáum við svo enn á ný ótrúlegt
dæmi um yfirganginn og tillitsleysið af hálfu
Bandaríkjamanna. Á fundi varnarmálaráðherra
Nató*ríkja í Stavanger setti Caspar Weinberger
fram þá hugmynd, að yrði meðaldrægum og
skammdrægum kjarnaflaugum fækkað eða út-
rýmt í Mið-Evrópu gætu menn sem hægast
bætt sér það upp með því að auka kjarnorku-
flota ofansjávar og neðan- í Norðurhöfum.
Þessa hugmynd höfðu Bandaríkjamenn þó
ekki einu sinni reifað við svokallaða banda-
menn sína í Nató. Þeir töldu vitaskuld sjálfsagt
að á allar þeirra óskir yrði fallist.
Það er nefnilega ekki þeirra vandi, ef slys um
borð í kjarnorkuvæddu herskipi mengarfiskimið
íslendinga og grannþjóða.
Þeim er sama þó með kjarnorkuvæðingu
Norðurhafa vaxi stórkostlega hættan á að Is-
land dragist inn í styrjaldarátök.
Þeir höfðu ekki einu sinni fyrir því að spyrja
um álit okkar eða annarra þjóða!
Það var svo hörð andstaða Norðmanna en
ekki okkar eigin ráðamanna, sem eyddi hug-
myndunum um flutninga flauganna norður í höf-
in. Okkar eigin ríkisstjórn er vanari því að hlýða
möglunarlaust.
Nú eru íslendingar hins vegar búnir að fá nóg
af yfirgangi Bandaríkjamanna. Það eru skila-
boðin, sem ráðamenn landsins fá frá fólkinu í
skoðanakönnun sem Háskóli íslands gerði og
birtist í tímaritinu Þjóðlífi.
Þar kom ótvírætt fram að þróunin hefur verið
hernum og fylgismönnum hans mjög í óhag.
Þetta sést vel þegar niðurstöðurnar nú eru
bornar saman við niðurstöður sambærilegrar
könnunar frá 1983.
Ef einungis er miðað við þá sem tóku afstöðu
voru 64 prósent svarenda fylgjandi hernum árið
1983. I hinni nýbirtu könnun eru hlutfall stuðn-
ingsmanna hersins fallið niður í 55 prósent.
Andstæðingum hersins hefur fjölgað að
sama skapi. Þeir voru 36 prósent þeirra sem
tóku afstöðu 1983, en voru í nýju könnuninni
komnir upp í 45 prósent.
Fylgismenn hersins eru þannig í naumum
meirihluta á meðal þjóðarinnar, og fer hríðfækk-
andi.
Andstæðingum hinna óboðnu gesta í Mið-
nesheiðinni fjölgar hins vegar í réttu hlutfalli við
vaxandi linku íslenskra ráðamanna gagnvart
Bandaríkjunum. Þetta eru góð tíðindi, og sýna,
að fyrir þá sem vilja herinn burt er nú lag fyrir
nýja sókn.
Við erum ekki á móti Bandaríkjamönnum
sem þjóð. En við viljum ekkert með þá víga-
menn hafa, sem skirrast ekki við að nota ísland
á ósvífinn hátt sér til framdráttar í grimmúðlegu
valdatafli stórveldanna.
Gleymum ekki, að herstöð er skotmark.
-ÖS
KLIPPT OG SKORIÐ
Ólík viðbrögð
Stundum í sumar hefur verið
. vakin athygli á því hér í Þjóðvilj-
anum hve ólík viðbrögðin hafa
verið hjá þeim tveimur
stjórnmálaflokkum sem versta
útreið fengu í kosningunum í vor.
Alþýðubandalagið fór strax af
stað með viðamikla umræðu um
ástæður úrslitanna, og hefur
haldið öllum sínum málum opn-
um fyrir alþjóð. Menn vita að til
skamms tíma kunna stuðnings-
menn flokksins og viðmælendur
meðal kjósenda að undrast og
skelfast óvægna innri greiningu,
að þau hvössu orð sem óhjá-
kvæmilega falla í slíku uppgjöri
eru ekki líkleg til að skila mörg-
um prósentum í næstu skoðana-
könnun.
Menn telja hinsvegar flestir að
til lengdar styrkist flokkurinn við
að taka rækilega í lurginn á sjálf-
um sér, og treysta því að einmitt
vegna hreinskilinnar sjálfs-
gagnrýni eflist trúnaður kjósenda
við endumýjaðan flokk.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur
haft annan hátt á. Þar hefur verið
leitast við að sópa vandamáiun-
um undir teppið eða niðrí skrif-
borðsskúffur í þeirri frómu ósk
að Eyjólfur hressist af sjálfu sér,
og forystumennirnir hafa flúið frá
ábyrgð sinni gagnvart flokks-
mönnum í skjól bakvið ráðherra-
sætin.
Fjármunur
Þessi ólíku viðbrögð sýna í
rauninni vel grundvallarmuninn
á stjómmálaflokkunum tveimur.
Valhallarflokkurinn er í eðli
sínu fyrst og fremst hagsmuna-
bandalag þarsem helstu forkólfar
auðstéttarinnar ráða ráðum sín-
um og skipuleggja samfélagið sér
í hag.
Þetta grunneðli flokksins hefur
eftilvill aldrei komið betur í ljós
en í Hafskips- og Útvegsbanka-
sögunni gjörvallri. Þau hneyksli
og þeir hagsmunaárekstrar eru
kveikjan að klofningi Sjálfstæðis-
flokksins og lykillinn að fylgis-
hmni hans í apríl, þótt vissulega
falli fleiri vötn í þann Dýrafjörð.
Hugmyndafræði eða hugsjónir
innan Sjálfstæðisflokksins eru
fyrst og fremst eftirátilbúningur
til að réttlæta hagsmunavörn fyrir
auðstéttina, umbúðir utanum
samtök sem í raun em hinn pólit-
íski armur stórfyrirtækjanna.
Alþýðubandalagið ver líka
hagsmuni, -þó að nú væri-, en
þeir hagsmunir eru hagsmunir al-
mennings, verkalýðs, miðstétta,
menningarfólks. Þær hugsjónir
flokksins að stefna að betra
þjóðfélagi og réttlátara með ís-
lenskum sósíalisma eru í sam-
ræmi við þessa hagsmuni,
sprottnar af þeim.
Þessvegna er eðlilegt að fram-
tíðarstefna og hugmyndafræði
séu sífellt í deiglunni innan
flokksins, - í umræðum um vanda
Alþýðubandalagsins í sumar hef-
ur margoft komið fram að ein
helsta ástæðan fyrir áfallinu í vor
sé einmitt sú að flokksmenn hafa
ekki verið nógu iðnir við þetta
verk. Hinn daglegi þæfingur og
ótti við hörð málefnaátök hafa
slæft eggjamar, og salt jarðar
þannig dofnað í flokknum. Þaraf-
íeiðir að leiðin að endurnýjun
flokksins er vörðuð opinni og
hreinskilinni umræðu um mistök
í fortíð og stefnu í framtíð.
Hin ólíku viðbrögð frammifyr-
ir svipuðu áfalli sýna einmitt að á
flokkunum tveimur er fjármun-
ur, ekki bita.
Gagnrýni
ungliða
Ungt fólk sumt í Sjálfstæðis-
flokknum hefur enn ekki skilið
sjálfan grundvöll samtaka sinna.
Þannig var lögð fram á SUS-þingi
síðustu helgi skýrsla þarsem
flokkurinn er tekinn í gegn sem
venjulegur stjórnmálaflokkur,
en ekki metinn á grunni valda-
hlutfalla innan auðstéttarinnar.
Allt um það er skýrslan
skemmtileg lesning, og víða örlar
á sannleikanum þótt ekki sé lagst
ýkja djúpt.
Til dæmis segja Heimdelling-
arnir, -alveg steinhissa-, að
Sjálfstæðisflokkurinn þeirra sé
„flokkur stórfyrirtæk j anna en
ekki neytendaflokkur“, og þeir
kvarta yfir gömlum og stöðnuð-
um framboðslistum: „Halda
mætti að eingöngu ákveðnar týp-
ur þrifust innan Sjálfstæðis-
flokksins - menn klæða sig eins -
tala eins.“ Og flokkurinn er tal-
inn svifaseinn, -fyrsti flokksfund-
urinn eftir kosningaáfallið var
haldinn þegar sex vikur voru frá
kjördegi.
„Flokkur fortíðar en ekki
framtíðar" segja skýrslugerðar-
menn, og fremst í fylkingu er
„skrifstofumannaforysta - allir
nettir og penir.“ Allir ráðamenn
„úr sömu kreðsunni", „Þorsteinn
orðinn annar Geir“.
Og Valhöll sjálf er óaðiaðandi,
með reyklituð gler á neðstu hæð
og flokksskrifstofu sem „líkist
meir skrifstofu bankastjóra en
stj órnmálaflokks".
Á varamanna-
bekknum
Heimdallarhópurinn glaðbeitti
sem smíðaði þessar athugasemdir
mátti fljótt reyna að laun
heimsins eru vanþakklæti, og á
þá lexíu er einmitt minnst í for-
mála skýrslunnar: „Það vakti
furðu manna að þegar valdir voru
fulltrúar frá Reykjavík á SUS-
þing þá taldi stjórn Heimdallar
ekki nauðsynlegt að þeir sem
höfðu haft það hlutverk að
gagnrýna flokkinn og benda á á
nýjar leiðir færu á SUS-þing sem
aðalfulltrúar. Þannig voru þnr úr
hópnum settir á varamannabekk
og einn svo neðarlega á vara-
mannalistann að útilokað var
fyrir hann að reikna með því að
komast inn.“
Og ekki voru viðtökurnar betri
þegar hinir gagnrýnu varamenn
komu uppí Borgarfjörð með
skýrsluna sína. I lokaályktun
þingsins er úr henni orðinn örlítill
kafli þarsem þau tíðindi eru sögð
að tap flokksins megi að mestu
leyti rekja til Borgaraflokksins,
Sjálfstæðisflokkurinn hafi ekki
„það samband við kjósendur"
sem nauðsynlegt er talið, og þurfi
nú að leggja áherslu á hvernig
„útbreiðslumálum“ flokksins
verði best háttað.
Það líður ár og dagur þangaðtil
skýrsluhöfundunum verður fyrir-
gefin ókurteisin og hleypt af vara-
mannabekknum. Þeir verða
nefnilega fyrst að skilja Sjálf-
stæðisflokkinn sinn. -m
þJÓÐVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufólag Þjóðviljans.
Rltatjórar: Ámi Bergmann, Þráinn Bertelsson, össur
Skarphéöinsson.
Fréttastjóri: Lúövík Geirsson.
Ðla&amenn: Garöar Guöjónsson, Guömundur Rúnar Heiðarsson,
Hrafn Jökulsson, HjörleifurSveinbjörnsson, IngunnÁsdísardóttir,
Kristín Ólafsdóttir, Kristófer Svavarsson, Logi Bergmann Eiðsson
(íþróttir), Magnús H. Gíslason, Mörður Ámason, ólafurGíslason,
Ragnar Karlsson, Siguröur Á. Friðþjófsson, Stefán Ásgrimsson, Vil-
borg Davíðsdóttir, Yngvi Kjartansson (Akureyri).
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, HildurFinnsdóttir.
Ljósmyndarar: Einar Ólason, Siguröur Mar Halldórsson.
Útlftatelknarar: Sœvar Guðbjömsson, Garöar Sigvaldason.
Framkvœmdaatjórl: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrlfstofuatjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýsingaatjórl: Siaríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Unnur Ágústsdóttir, Olga Clausen, Guðmunda Krist-
insdóttir.
Simvarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Utbreiðslu- og afgrelðslustjóri: Hörður Oddfríðarson.
AfgreIÖ8la: Bára Sigurðardóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Ipnheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Olafur Ðjörnsson.
Utkeyrsla, afgreiðsla, rltstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, simi 681333.
Auglýsingar: Sfðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmlðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð f lausasölu: 55 kr.
Helgarblöð: 65 kr.
Áakrtftarverö á mánuði: 600 kr.
4 SfÐA — ÞJÓÐVILJINN Mlðvikudagur 9. september 1987