Þjóðviljinn - 09.09.1987, Blaðsíða 9

MENNING
Menningartengsl:
íslenskir
dagarí
Úkraínu
Þorsteinn Gauti Sigurðsson (píanó) og Guðni Franzson (kiarinett) leika verk eftir íslensk samtímatónskáld í Kiev 3. ágúst.
Viðamikil íslandskynning var
haldin í Úkraínu í byrjun ágúst
sl. Voru sýningar settar upp í
höfuðborginni, Kiev og víðar.
Það var MÍR (Menningar-
tengsl íslands og Ráðstjórn-
arríkjanna) sem gekkst fyrir
þessari íslandskynningu, í
samvinnu við úkraínska vin-
áttufélagiðog Samband
sovéskra vináttufélaga, og
með fjárstuðningi nokkurra ís-
lenskra iðnaðar- og verslun-
arfyrirtækja.
íslandsdagarnir voru af hag-
kvæmnisástæðum tengdir hóp-
ferð MÍR til Sovétríkjanna í
sumar. Var þetta þriggja vikna
ferð til nokkurra borga í Rúss-
landi, Eystrasaltslöndum og Úkr-
aínu. Þátttakendur voru hundr-
að, eða fleiri en nokkru sinni áðu-
ur, og þeirra á meðal voru 13 tón-
listarmenn, sem komu fram á ís-
lenskum tónleikum meðan á ís-
landsdögunum stóð - og reyndar
oftar.
Meðal tónlistarfólksins var tíu
manna sönghópur karla og undir
stjórn Helga R. Einarssonar,
Elín Sigurvinsdóttir óperusöng-
kona, Guðni Franzson klarin-
ettuleikari og Þorsteinn Gauti
Sigurðsson píanóleikari. Undir-
leikari með kór og einsöngvara
var Guðni Þ. Guðmundsson org-
anisti.
Fjölbreytt sýning
Sýningarefnið frá íslandi, sem
sett var upp í Kiev og verður
væntanlega einnig sýnt víðar í
Úkraínu, samanstóð af stórum
Ijósmyndum af Iandi og þjóð og
myndverkum (teikningum,
vatnslitamyndum og grafík) eftir
Ragnar Lárusson. Einnig voru til
sýnis bækur, m.a. bækur um ís-
lenska myndlistarmenn og þýdd-
ar bækur og fl., svo og myndir og
annað upplýsingarefni um þau ís-
lensku íyrirtæki sem veitt höfðu
MÍR fjárstuðning vegna ferðar-
innar. Islandsdagamir vom settir
í hátíðasal stórhýsis Sambands
úkraínskra myndlistarmanna í
Kiev mánudaginn 3. ágúst sl.
Umgjörð setningar var mjög há-
tíðleg.
Formaður úkraínska vináttufé-
lagsins, Vasflí Pavlovitsj Osn-
atsch, setti samkomuna, en að
ávarpi hans loknu lék lúðrasveit
þjóðsöngva íslands, Sovétríkj-
anna og úkraínska sovétlýðveld-
isins. Þá flutti A.I. Kholodenko,
ritari borgarstjómarinnar í Kiev,
ávarp. ívar H. Jónsson, formað-
ur MÍR flutti ræðu og fór þá m.a.
með þýðingar Guðmundar Daní-
elssonar rithöf. á frægu kvæði,
Brautryðjandanum, eftir eitt af
höfuðskáldum Úkraínumanna,
Ivan Franko. ívar las og upp
ávarp og kveðju sem Birgir Isl.
Gunnarsson menntamálaráð-
herra sendi samkomunni. Var
ávarpi ráðherra vel fagnað og
þótti Úkraínumönnum sér sómi
sýndur með því.
Sungið fyrir sjónvarp
og brúðkaup
Þá hófust íslenskir tónleikar,
þar sem söngfólkið og tónlistar-
mennirnir af íslandi komu fram
og fluttu rúmlega klukkustundar
langa fjölbreytta dagskrá.
Áheyrendur sem nær fylltu hátíð-
arsaíinn, um 500 manns, klöpp-
uðu listafólkinu lof í lófa og voru
aukalög flutt. Sergei Halipov,
háskólakennari í Leningrad sem
vel er mæltur á íslenska tungu
túlkaði ræður og kynningar lista-
fólksins á tónverkunum. Sjón-
varpið í Kiev tók upp svipmyndir
frá setningarfundinum og tón-
leikunum en hljóðvarpið tók upp
tónleikana í heild sinni.
íslenska tónlistarfólkið kom á
næstu ágústdögum fram á nokkr-
um tónleikum í Úkraínu og flutti
efnisskrá sína í heild sinni eða að
hluta til, allt eftir aðstæðum á
hverjum stað.
Þá kom allur hópurinn auk
þess fram á tónleikum í Vilnjus,
höfuðborg Litháens og á útisviði í
Gorkí-skemmtigarðinum í
Moskvu. Sönghópurinn lét oftar
heyra í sér, m.a. í Novgorod og
Tallinn, höfuðborg Eistlands, og
hann tók einnig lagið við fleiri
tækifæri í Jslta og Moskvu. í
Moskvu söng karlasveitin eitt lag
í sovéska sjónvarpinu laugardag-
inn 15. ágúst og um kvöldið
gengu kórmenn milli fimm brúð-
kaupsveislna í Hótel Rossía og
sungu fyrir brúðhjónin og gesti
þeirra við mikla hrifningu!
Sýningarefnið í Kiev, ljós-
myndirnar, verk Ragnars Lárus-
sonar, bækurnar o.fl. átti að vera
almenningi til sýnis í 10 daga, en
átti síðan að fara að hluta til víðar
um landið.
Tónlist
Madrigalar
Madrigalarnir munu halda söng-
tónleika í Hafnarfjarðarkirkju í
kvöld kl. 20.30. Á efnisskrá Ma-
drigala eru lög eftir m.a. Philippe
Verlot, Thomas Morley, Ivan
Ponce, John Farmer, Josquin
des Pres og Hans Leo Hassle.
Madrigalar er sérstök tegund
tónlistar, endurreisnartónlist frá
Mið- og Suður-Evrópu á 15. og
16. öld. Textamir em veraldlegir
og segja frá ástum og ástarsorg-
um, brauðstriti, drykkju- og tób-
aksvísur, en tónlistin sjálf er
kirkjuleg. Madrigalar var eins
konar popptónlist endurreisnar-
tímanna.
Madrigalarnir, einsog þeir
nefna sig eftir þessari tegund
tónlistar, er allt ungt fólk, sem
flest er við nám eða kennslu,
bæði hér á landi og erlendis.
Madrigalamir verða síðan með
aðra tónleika á sunnudagkvöld í
Nýlistasafninu kl. 20.30.
-ekj.
Madrigalamir: Standandi f.v. Sverrir Guðmundsson, Martial Narden, Sigurður
Halldórsson.fyrirframan f.v. em Marta Guðrún Halldórsdóttir og Hildigunnur
Halldórsdóttir.
Eg þakka augnablikið
Stefán Hörður Grfmsson.
Tengsl.
Mál og mennlng 1987.
Eftir nokkurt hlé gefur Stefán
Hörður út lítið ljóðakver og gætu
svosem fjögur ljóð verið þar frá
hverju ári: hann er ekki einn
þeirra manna sem hafa einhvers-
konar skáldlegt æðiber í rassinum
og spyr hver annan flaumósa: ert
þú ekki með bók í ár? Þar fyrir
utan bera ljóðin mörg hver merki
sterkrar viðleitni til að komast af
með sem fæst orð - eitt er fimm
orð, annað sex, hið þriðja níu.
Það er einhver kínversk ró yfir
þessari sparsemi og manni dettur
það í hug að kannski sé bók sem
Tengsl með sínum hætti andóf
gegn mælginni ósjálfráðu, stór-
yrðunum, gauraganginum.
Svo mikið er víst að fullyrðing-
um er mjög stillt í hóf í þessari
kyrrlátu bók, það er ekki veist að
lesandanum með fyrirgangi til að
snúa honum í hvelli:
Ýtnsir fullyrða
að tunglsljós
sé heillandi
og hér verður
engum hallmælt
fyrir þá skoðun
Aðferð skáldsins er einatt í ætt
við það sem Pastemak kallaði að
fara „ofar tálmunum" í þeim
stökkum, sem ekki lúta rökvísi en
raða heiminum og tímanum upp
á nýtt. Þannig getur bíll með
negldum hjólbörðum komist
fyrir í sama kvæði og „minningar-
hof austurlenska fuglsins". Og í
kvæði sem ber nafnið „Sólskin á
Austurvelli um hádegið" lesum
við fimm lína látlausa lýsingu á
bankastúlku á leið í vinnuna en
það sem öllu breytir er sjötta lín-
an, fólkið sér stúlkuna fjarlægjast
með hvítt Ijóð
upp úr hvirflinum svarta
Þessi lesandi hér finnur sér
kvæði sem láta hann ósnortinn
(„Hátíðleg tugga“), sum em hon-
um ráðgáta og veit hann þá ekki
hvort hann á að vera gramur
sjáifum sér eða skáldinu sem hef-
ur falið sig vel (það er stundum
frjó gremja eins og menn vita).
Altént verður lesandinn að játast
undir það, að aðferð Stefáns
Harðar er um margt þessleg að sá
verður hlægilegur sem reynir að
mæta kvæðunum með útskýring-
aráráttu. Betra að gefa sig á vald
hlédrægum og öguðum þokka
þeirra.
Sé horft út í geiminn
gegnum skýlausa nótt
sést að bilin milli stjarna
mynda stjörnur
og stjörnur bilin
Það er farið um kosmos, ástin
kemur við sögu, það kemur til
mála að maríutjásur á björtu
hvolfi veki óblandinn fögnuð:
Ég þakka augnablikið
og lofa þig sjón
En oftar er það að tíminn vill
ekki tengja sig við skáld, eins og
löngum hefur verið, dægrin koma
of seint eða of snemma, má vera
að flest það sem við lifum sé að- •
eins aðdragandi og endurskin.
Svo mikið er víst, að mannfólkið
mætti vel ganga fram af meiri
auðmýkt í heiminum, eins og
segir í ávarpi til lítils fugls:
En vel er mér Ijóst
að aldrei
þarfnast þú okkar
sem eigum þó allt
undir farnaði þínum og gleði
Það er einmitt þegar ort er um
manninn sem tortímarann og
blindingjann sem skilur eftir sig
blásna mela, hljóðnaðan fugla-
söng, liðinn ilm skógar sem féll,
að skáldið byrstir sig svo um
munar og slengir þá fram þessari
skorinorðu ádrepu hér:
Nú þekkjumst við bræðrungar
þeysandi á læmingjum
og hvorugur hefur
farið úr skónum
Hvasst fyrir tungl.
Stundum þegar þetta kver er
lesið koma upp í hugann orð
Eliasar Canettis. Nú orðið met ég
Stefán Hörður Grímsson
skáld mest fyrir það sem þau
þegja um fyrir stolts sakir. Þetta
er vitanlega rétt - meira en nóg er
af bruðlinu. Þó laumast syndugur
lesandinn til að óska þess, að í
Tengslum Stefáns Harðar hefði
oftar verið tekið svo í streng sem
gert var í því kvæði sem að ofan
var vitnað til og heitir Þögnuðu-
holt.
ÁB
Mlövlkudagur 9. september 1987 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 9