Þjóðviljinn - 13.09.1987, Blaðsíða 16

ísland -
Noregur
Af mörgum göfugum listgrein-
um mannsins er knattspyrna þó
sýnu skemmtilegust á að horfa og
glöggt sú þeirra sem hefur upp á
hvað mesta innri spennu að
bjóða. Samieikur skinfextra og
ný-granvaxinna drengja á græn-
um dalsbotni knattlagaðri leður-
húð hvítgljáandi fóta á milli hefur
löngum verið vanmetnum fag-
urkerum upphaf hamingju í þess-
um heimi og sá hugarins vafn-
ingsviður er bindur yndi og æði
saman á hve faglegastan hátt og
hefur valið mönnum margan
fund og stund í stæði. En eins og
margoft hefur komið fram hér í
dagblöðunum lifum við á undar-
legum tímum þegar efnið hefur
verið aðskilið andanum og bæk-
urnar frá boltanum. Þær fara ekki
lengur saman íþróttir hugar og
dugs. Hún er af sem áður var, tíð
fornra kappa og hregglaga hetju-
lundar, þegar saman fóru orð og
líkamlegt æði, þegar hamrammar
tungur eltu spjót af lofti og knatt-
liðugir og fótfráir vígamenn
stukku kaflaskilanna á milli. Nei,
aðgreining fjörs og fúa hefur náð
í gegnum skólakerfi líkamans og
hólfað í sálir okkar mennt eða
mátt, það veltur á áhugasviði við-
komandi. Þeir eru ekki lengur
sami maður, Jón Páll og Jón Ell.
En þátt fyrir þessa nútímalöngu
hefð á sporthatri andamanna og
gagnkvæmu menningarhatri
trimmfólksins eru nú farnar að
finnast stakar glufur í þessum ein-
hæfa áhugasviðs-múr. Einkum
eru menntamenn teknir að linast
mjög í andstöðu sinni gagnvart
knattspyrnunni, göfugustu grein-
inni á hinum kenjótta meiði
íþróttanna og hinna ýmissu sér-
sambanda innan ÍSÍ. Það er ekki
lengur óalgengt að sjá við velli
höfuðborgarinnar raðir háskóla-
manna og annarra gagngefinna
manna, tottandi pípur og höku-
toppa skimandi úr skeifugörn og
skildagatíð sinni út yfir valllendi
pottþéttrar rangstöðu og mis-
heppnaðra sendinga. Jafnvel
skapandi og iila túlkaðir lista-
menn láta nú sjá sig á stífum
stúkubekkjum og er t.d. að finna
í stuðningsmannahópi nýbakaðra
bikarmeistara nokkra af okkar
bestu rithöfundum, listmálurum
og kvikmyndaleikstjórum. Þessa
breytingu hugarfars slíkra manna
til brauðlegra leikja má etv. að
nokkru leyti rekja til þeirra tíð-
enda þegar fyrrverandi mark-
verði alsírska landsliðsins, Al-
berti Camus, voru veitt nóbels-
verðlaunin, og þá ekki síður til
þess þegar upp komst að Stefán
Hörður Grímsson hefur fylgst
með öllum undanförnum
ólympíuleikum af ljóðrænni at-
hygli og tölfræðilegu minni. Það
þarf því enginn að afneita volgum
skáldadraumum í óbreyttri röð
rafvirkja og rennismiða við miða-
söluskúra neðarlega í Laugar-
dalnum, nú þegar er að hefjast
sjötti leikur íslendinga í undan-
keppni evrópumeistaramótsins í
knattspyrnu.
Andstæðingarnir eru að vísu
ekki þeir skáldlegustu að þessu
sinni, nefnilega sjálfir norðmenn
í öllu sína sígræna barrnálaveldi.
En landsleikur er landsleikur og
landsleikur er toppur í mörgu til-
liti. Einkum þó í því þjóðveldis-
lega, því nú er rétti tíminn að
ausa úr skálum þjóðarstoltsins og
útlendingahatursins. Og maður
reynir að þreifa fyrir sér í sjálfu
nafni andstæðinganna, NORGE,
er til nokkuð aumara þjóðarheiti
en þetta?: Nor, ge, ekki hljómar
það burðulega, ge? Nei þá er ÍS-
Land eitthvað annað og ólíkt
kröftuglegra. Þetta verður bust.
Staðfastur í þeirri skoðun sinni
stendur maður svo í stæðinu og
biður þess að liðin hlaupi inná
völlinn þegar við manni er stugg-
að af pappírsþunnum þjóðfána
þessara sömu manna sem stendur
væminn uppúr rauðum bakpoka
sem aftur á stendur Arbeiderbla-
det. Arbejderbladet? Er það nú
ekki síðasta sortin af öllum
heimsins bakpokum? En fyrir
þessu stendur rauð- og langnefj-
aður norðmaður sem umlar
sönglandi tungu í átt að hornfán-
anum: „Eia Norge“. Maður bíð-
ur spenntur eftir bra og prati. En
allt þetta tal víkur fyrir herópum
samlanda minna þegar ellefu
þjóðhestar brokka gljáfextir inn
á völlinn við undirleik vind-
lausrar lúðrasveitar. Þvílíkir gæð-
ingar, þvflíkir kassar, þvflíkar
brúnir! En svo koma norsararnir
spönn á eftir og skörinni lægri.
Maður rifjar á svipstundu upp
kenningu Barða Guðmunds-
sonar um uppruna íslendinga um
leið og maður rennir augum yfir
þetta beinabera lið. Tuttugu kíl-
óa kettlingar og sjampósvartir
gæludýradrengir, ekki er þetta
gamla konungakynið þó hárfag-
urt sé? í stæðunum fyrir neðan
heyrir maður imprað á innflytj-
endavandamálum norðmanna.
„Kellingar,“ segir einn óm-
enntaður fyrir aftan okkur, mað-
ur sem enn hefur ekki heyrt getið
um bókmenntir vanfærra blökku-
kvenna. Þá er annað að sjá til
okkar manna, hér eru hvítflygs-
andi skagamenn og brjóstvarðir
og vals-legir menn úr Hlíðarenda
í Fljótshlíð. Núverandi, fyrrver-
andi og tilvonandi atvinnuvíking-
ar á landsliðsbúningnum: hvít
læri, loðin bringa og góður skalli.
Og frændur vorir fyrrverandi á
sínum: lítill tilli, fallin bringa,
loðinn dúskur. Þetta verður bust.
Leikurinn hefst hinsvegar á
yfirburða nettu og áferðarfallegu
spili hinna smáu norðmanna sem
líkist þó einna helst saklausum
bróderingum eða útsaumi kant-
anna á milli, inn á miðjuna og út
aftur. íslendingarnir koma helst
ekki við knöttinn þar til að
leikstjórnandi þeirra skallar lag-
lega fyrir fætur eins af „sókn-
ar“-mönnum „andstæðinganna"
sem þakkar fyrir sig með gjaf-
mildu marki, markvörður okkar
þykist missa boltann til annars
óvaldaðs sem rennir honum síðan
máttlausum í netið. 1-0. Og þar
með hafa Norðmenn fengið sinn
skammt af fögnuði hér í úthafinu
og þar með eitthvað fyrir ferðina.
í algerlega andstæðum stfl er
hinsvegar jöfnunarmark okkar
útskagamanna. Að loknu nokkru
dóli og dralli á eigin helmingi
taka menn á sig snögglega rögg
og frumleg, hugsuð og kröftuleg
sending verður skyndilega að
djúpristum og einföldum út-
skurði upp hægri brík vallarins
sem endar eins og nýskutlaður
hvalur í hinu þéttriðna friðunar-
neti norsku landhelginnar. Ekki
séns. 1-1. Og þá er í lagi fyrir
okkar skorpumenn að taka sér
dálanga pásu og leyfa hinum að
leika lausum hala framí seinni
hálfleik í sínu fínofna dúkkuspili
inn og útúr teignum. Þó er rétt að
ranka við sér áður en áhorfendur
sofna alveg og reka smiðshöggið
á öruggan sigur, drífa sig fram í
sóknina þegar vel gefur á hann.
Það skeður hinsvegar þannig að
norski markvörðurinn spyrnir
sjálfviljugur útaf til að stumrandi
læknishjálp fáist sem fyrst handa
einu af fórnarlömbum víkinga-
sveitarinnar íslensku. Og þegar
upp er staðið halda norðmenn að
íslendingar gefi þeim boltann að
kurteislegum sið menntaðra
þjóða en átta sig ekki á meðfæ-
ddri ósvífni landans, sem þakkar
fyrir sig með miskunnarlausu
sundurspili. Pétur um Pétur frá
Pétri til Péturs og bomm! 2-1.
Leikurinn búinn. En þó ekki því
enn er eftir hálftími af auglýstum
tíma og enginn fær að fara heim
fyrr en hann er liðinn. Skottís-
drengir rælþjóðarinnar handan
hafsins fá því að stíga nokkur
þaulæfð spor í viðbót og njóta til
þess dyggilegrar aðstoðar ís-
lensku leikmannanna sem felst
einkum í því hve lúnknir þeir eru U
því að aðstoða norðmenn í sínum
veikburða sóknaraðgerðum með
því að gefa boltann sífellt til
baka, enda ekki fáir gjaldkerarn-
ir í íslenska liðinu. Svo þannig
gengur þetta allt til loka leiksins
og áhorfendur hafa lítið annað
við að vera en að skemmta sér
yfir heimskupörum hins írska
þræls í dómarabúningnum og
velta því alvarlega fyrir sér hvern-
ig á því standi að við íslendingar
séum afkomendur þessara
tveggja þjóða, norðmanna og íra.
Laugardalsvelli,
9. september, 1987
Hallgrímur Helgason
Hvað elskarsér
Staður er nefndur Hard Rock
Cafe og er í einum enda Kringl-
unnar, hinu mikla musteri hinnar
íslensku verslunar, örskammt frá
Húsi verslunarinnar sem gnæfir
við himin þarna í Kringlumýr-
inni. í Hard Rock Cafe er verslað
með dýra hamborgara o.fl. undir
dúndrandi rokkmúsik úr fjöl-
mörgum hátölurum. Fyrst í stað
hélt ég mig staddan óvenjulega
nærri hátalara en sá svo að allt í
kring bjó fólk við svipaðar að-
stæður og virtist ekki kippa sér
upp við hávaðann. Kunni ég því
ekki við að kvarta enda hundruð
manna samankomin að snæðingi
kvöldmáltíðar. Fróður kunningi
minn tjáði mér síðar að hávaðinn
ykist sjálfkrafa eftir því sem fleiri
viðskiptavinir kæmu saman og
lægi að baki þeirri ráðstöfun hin
dýpsta sölusálfræði. Ekki trúi ég
þessari kenningu og held að hún
hefði lítt söluhvetjandi áhrif til
langframa þó notuð væri.
Upp um alla veggi staðarins
ber að líta ýmsar gersemar úr
stórbrotinni sögu rokksins. Auk
fjölda ljósmynda eru raunveruleg
hljóðfæri ýmissa stórmenna
rokksins til sýnis og gítaramir að
sjálfsögðu flestir. Þá skarta vegg-
irnir tonnum af gullplötum, verð-
launum útgefenda til umbjóð-
enda sinna, listamannanna, fyrir
duglega sölumennsku og mikla
verslun. Þegar upp er gengið á
aðra hæð hamborgarastaðarins
blasa við augum firn mikil í gler-
skáp. Eru þar komin silkináttföt
sællar Marlínar Monroe, og hélt
ég nú alltaf að hún hefði verið
stærri um sig, blessunin, en fötin
þessi gefa til kynna. Næst inn-
gangi frá hinni miklu verslunar-
miðstöð, sem gárungar nefna
stundum „stóru hryllingsbúð-
ina“, er staðsettur þessi líka fíni
áfengisbar með nokkram spila-
kössum, sem reyndust þó ekki
allir í Iagi eftir könnun rannsókn-
arblaðamanns á vettvangi að
dæma. Barborðið er mikið
augnayndi, en það er einmitt í
laginu eins og Fender Sratocaster
gítar, módel 1956, stækkaður níu
sinnum og er synd að ekki skuli
vera hægt að spila á borðið.
Á leiðinni út greip ég með mér
tímarit staðarins sem að vísu er
útgefið á ensku af systurstað í
Dallas í Texas á tveggja mánaða
fresti en í nafni allrar hamborgar-
astaðakeðjunnar, sem nú nær um
London, New York, Stokkhólm,
Tokyo, Dallas og Reykjavík. í
blaði þessu eru myndir, viðtöl,
greinar og slúður um hetjur
rokksins og nokkrar kvikmynda-
stjörnur auk lítils kynningarpist-
ils um ísland á bls. 7. Þar segir
sem dæmi um friðsemi landans að
íslendingar hafi jafnvel öðlast
sjálfstæði árið 1944 án þess að út-
hella dropa af blóði. Greinarhöf-
undur sleppir þeim sjálfsögðu
upplýsingum til vina okkar í
roíckinu um allan heim að Danir
hafi um þetta leyti verið hern-
umdir af Þjóðverjum og því „lítt í
stakk búnir“, eins og tískuorð-
takið hljóðar, til þess að úthella
blóðdropum hérlendis.
Áður segir í greininni að ísland
hafi hvorki háð stríð né haft her.
Um her og herleysu má alltaf
deila, en þorskastríðin era kölluð
„angry exchanges with the Brit-
ish over fishing rights“ sem út-
leggst reiðiþrangin viðskipti.
Ekki minnist greinarhöfundur á
Sturlungaöld í friðsemishjali
sínu, þegar allt logaði hér í ófriði
og stórorustur voru háðar með
miklu mannfalli og íslendingar
líkt
glötuðu sjálfstæði sínu til Noregs
vegna innri sundrangar og lítillar
friðsemi. Þetta hefur greinarhöf-
undi greinilega ekki fundist nógu
trekkjandi og lýkur hann grein
sinni á eftirfarandi hátt: „Allir
sem ekki hafa heimsótt Island
þurfa að drífa í því að minnsta
kosti einu sinni á ævinni, því geri
þeir það einu sinni munu þeir
gera það aftur. Ef þig vantar ást-
æðu geturðu alltaf sagt: „mig
iangar að heimsækja Hard Rock
Cafe-ið í Reykjavík.““
Þetta er góð landkynning og
vonandi þyrpist fólk hingað úr
öllum heimshornum til þess að fá
sér ljúffenga hamborgara sem
eru svo gómsætir að vel mætti
auglýsa þá úr fjallanautum, -kálf-
um eða -kúm.
Mottó hamborgarastaðakeðj-
unnar hangir víða um veggi bæði
á hinni sjálfsögðu ensku: Love all
- serve all og á íslensku: Elskið
alla - þjónið öllum. Þetta er í
anda hinnar miklu lífsspeki: Það
er sama hvaðan gott kemur. Bara
það sé nógu gott fyrir mig.
Guðm.
Guðmundur
Þorsteinsson
skrifar
16 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 13. september 1987