Þjóðviljinn - 21.10.1987, Blaðsíða 4

LEIÐARI
Vopnaskak magnast á Persaflóa
Herstjórar halda því jafnan fram aö öflugur
vígbúnaður sé besta trygging friöar. Söguleg
reynsla minnir hinsvegar á þaö.aö mikil upp-
söfnun vopna nálægt þeim skurðpunktum
hagsmuna sem gjarna kallast púðurtunnur
endar oftast á því að vopnin tala.
Þetta er nú staðfest í fregnum frá Persaflóa.
Bandaríkjamenn hafa stefnt þangað flota svo
miklum að annar eins hefur ekki sést síðan
innrásin var gerð í Normandie 1944. Þar eru nú
45 bandarísk herskip, um 30 herskip annarra
Natóríkja, sem eru þarað beiðni Bandaríkjanna,
og um tylft sovéskra herskipa. Öll eru þessi
herskip náttúrlega að gæta friðarins og tryggja
öryggi á siglingaleiðum. En eftir því sem her-
skipum fjölgar á þessum slóðum þeim mun
harðari verða átökin. Á undanförnum vikum
hefur mjög fjölgað dæmum um árásir á olíu-
flutningaskip. í september leið var ráðist á 31
þeirra skipa sem leið áttu um Persaflóa. En
áður en Bandaríkin ákváðu í lok júlí að senda
herskip til að fylgja olíuflutningaskipum til og frá
Kuwait, höfðu íranir og írakar að meðaltali ráð-
ist á sjö skip á mánuði.
Og nú er ekkert líklegra en að Bandaríkin séu
„milliliðalaust" komin í stríð við íran - með
ófyrirsjáanlegum afleiðingum. Á föstudag var
íranskri eldflaug skotið að olíuskipi frá Kuwait
sem siglir undir bandarískum fána. Reagan for-
seti sór strax að hefna þessa og lét verða af því í
fyrradag: bandarískir sjóliðar hafa eyðilagt
olíupall fyrir írönum. Og klerkastjórnin í Teheran
hótar grimmilegum hefndum.
Rétt eina ferðina enn virðast bandarískir
ráðamenn fara flatt á trú sinni á sannfæringar-
mátt vopnanna og á þörf fyrir að sýna og sanna
að Bandaríkin geti skakkað hvern þann leik sem
þau kæra sig um. í Persaflóa reyna Bandaríkin
að stunda hefðbundna fallbyssubátapólitík sem
gengur út frá þessu hér: einhver ólga ógnar
okkar hagsmunum og við sendum herskip á
vettvang. En í þessu dæmi verður uppi undar-
leg tímaskekkja sem blandast saman við van-
þekkingu á andstæðingnum.
Sjaldgæfir eru þeir sem hafa sérstaka samúð
með klerkaveldinu íranska, svo illræmt sem það
er fyrir mannréttindabrot heimafyrir og ævin-
týramennsku út á við. En viðbrögð Bandaríkja-
manna við tíðindum á Persaflóa verða ekki
gáfulegri fyrir það. Sem fyrr segir duga hefð-
bundnar aðferðir heimsveldis lítt til að berja þá
til hlýðni sem telja sig í beinu herstjórnarsam-
bandi við sjálfan Allan. Við þessar aðstæður
hafa allar ákvarðanir aðrar afleiðingar en til stóð.
Opinber stefna Bandaríkjamanna var eitthvað í
þá veru, að flpti þeirra ætti ekki síst að halda
stríði írans og íraks svo í skefjum að það flæddi
ekki yfir landamærin og til annarra landa. Sadd-
am Hussein, forseti íraks, vill náttúrlega ekki
sætta sig við slíka pattstöðu undir alþjóðlegri
herskipavernd. Helst hefur hann viljað að
Bandaríkjamenn yrðu fangar sinnar flotanær-
veru og gengju beinlínis til styrjaldarþáttöku -
við hans hlið náttúrlega.
Engu er líkara en þetta sé að gerast þessa
dagana. Með ófyrirsjáanlegum keðjuverkunum
sem gætu gert blossana við Persaflóa að
feiknarlegu báli. Og það má líka vera, að hér sé
um meira að ræða en að tregðulögmál skyndi-
legs vígbúnaðarkapphlaups á afmörkuðu
svæði taki um stjórntauma. Margir áhrifaaðilar í
Bandaríkjunum hafa lengi hugsað klerkaveld-
inu í Teheran þegjandi þörfina og eru meira en
fúsir til styrjaldar við það - eins þótt Reagan hafi
ekki alls fyrir löngu ruglað landa sína mjög í
ríminu þegar hann seldi þeim, sem niðurlægðu
Bandaríkin með illræmdri gíslatöku á sínum
tíma, á laun vopn, sem mjög hafa styrkt víg-
stöðu írans í Persaflóastríðinu.
áb.
KLIPPT OG SKORID
Getur nokkuð gott
komið f rá Húsavík?
Að undanförnu hefur staða
landsbyggðarinnar verið mikið til
umræðu, aðallega þó hjá lands-
byggðarmönnum sjálfum sem
þykir oft sem andlegur sjónhring-
ur hjá íbúum við innanverðan
Faxaflóa nái ekki nema upp á
Kjalarnes og suður að Straumi.
Það er svo sem ekki nýtt að íbúar
landsbyggðarinnar bendi á að
þeirra hlutur sé vanmetinn, eink-
um ef tillit er tekið til hversu hátt
hlutfall manna þar vinnur að
gjaldeyrisskapandi störfum.
Vfkurblaðið á Húsavík fjallaði
nýlega um stöðu Iandsbyggðar-
innar einkum frá því sjónarhorni,
sem því miður ber helsti mikið á í
fjölmiðlum, að fátt gerist þar frá-
sagnarvert. Fjölmiðlungar eru
oftar en ekki fyrirfram ákveðnir í
að ekkert gott geti komið frá út-
kjálkaþorpi á borð við Nasaret.
Grein Víkurblaðsins er merkt
stöfum ritstjórans Jóhannesar
Sigurjónssonar og við leyfum
okkur að klippa úr henni nokkra
búta.
Þegar stórt
er spurt...
„Þegar nafntogaðir erlendir
gestir sækja ísland heim, fá þeir
fyrsta smjörþefinn af landi og
þjóð yfirleitt á þann hátt að fjöl-
miðlamenn, stautfærir á ensku,
steypa sér yfir þá, er þeir stíga út
úr flugvélinni, og spyrja: „How
do you iike Iceland?" Hefðbund-
ið svar og höfligt við þessari
undarlegu fyrirspurn er venju-
lega eitthvað í þessum dúr:
„Landið er fagurt og frítt og fólk-
ið er fallega hvítt.“ Undatekning-
in frá þessu er auðvitað strákur-
inn ósvífni frá Liverpool, Ringó
Starr, sem varð hálf hvumsa við
en sagði síðan efnislega: Ertu
eitthvað bilaður manngarmur, ég
er rétt stiginn út úr flugvélinni.“
„Næsta spurning fréttamanna,
sem lögð er fyrir erlenda gesti,
snýst gjarnan um hvað þeir hafi
nú vitað um land og þjóð áður en
þeir komu hingað. Svörin eru
margvísleg, en flestir minnast á
leiðtogafundinn, þorsk, snjóhús,
Vigdísi, Jón Pál, Hófí og jafnvel
íslendingasögurnar, Geysi og
atvinnumenn í fótbolta.
Hinn almenni
utanbæjarmaður
Erlendir gestir vita flestir
næsta fátt um land og þjóð og
þykir oss súrt í broti en berum
harm vorn í hljóði þótt
hneykslaðir séum.“
„Og auðvitað þurfum við ekki
að hneykslast þótt þekking út-
lendinga á þessu litla eyríki
norður í Ballarhafi risti harla
grunnt. Eða hvað vitum við ís-
lendingar um lönd á borð við
Nýja Sjáland, annað en það að
þeir rækta sauðfé?
Og við skulum athuga annað.
Hvað veit „hinn almenni utan-
bæjarmaður“ á íslandi um önnur
sveitarfélög en það sem hann er
búsettur í? Hvað vita Reykvík-
ingar almennt um Raufarhöfn
eða Reykjadal og hvað vita
Reykdælir og Raufarhafnarbúar
um Grundarfjörð og Búðardal? f
mörgum tilfellum minna en út-
lendingar vita um ísland.“
„Hverju svara gestkomandi til
Húsavíkur spurningunni: Hvað
vissir þú um Húsavík áður en þú
komst hingað fyrst? Svörin velta
gjarnan á aldri viðkomandi. Þeir
elstu nefna gjaman K-in þrjú,
Kirkjuna, Kaupfélagið, og Kol-
beinsey. Þeir yngri nefna fremur
Greifana, Völsunga í 1. deild og
e.t.v. Landsmótið.“
Yfirgripsmikil
vanþekking
„Með öðrum orðum, þekking
hins „almenna utanbæjarmanns"
á Húsavík er yfirleitt jafnyfir-
borðskennd og þekking hins „al-
menna útlendings" á íslandi. Og
þetta á auðvitað við um flest
sveitarfélög á landinu, eða hvað
vita Húsvíkingar almennt um
staði á borð við Grundarfjörð og
Hvammstanga? Sennilega minna
en Grundfirðingar og Hvamms-
tenglar um Húsavík?"
„Vanþekking margra lands-
manna er býsna yfirgripsmikil og
nær vítt og breitt um landið.
Menn þekkja sitt nánasta um-
hverfi en eru býsna fáfróðir þegar
fjær dregur heimahögum, eink-
um innanlands. Því raunar er það
svo að ýmsir eru orðnir kunnugri
staðháttum í t.a.m. New York og
Miami en t.d. á Grundarfirði eða
Bakkafirði. Ef t.d. unglingar í
grunnskóla ættu að nefna ein-
hverjar götur eða torg og helsta
atvinnuveg á Húsavík og Bakka-
firði, yrði fátt um svör. En örugg-
lega ekki ef spurt væri um götur
og torg í London eða New York. “
Hin óþekktu
byggðu ból
„Og hvað sjónvarpið varðar.
Það fjallar töluvert um afskekkt
byggðarlög utan alfaraleiðar,
sbr. hina frábæru Stiklu-þætti
Ómars Ragnarssonar. En það er
e.t.v. ekki síður þörf á að stikla
um hin „óþekktu“ byggðu ból
landsins og gera kynningarþætti
um hin ýmsu sveitarfélög, þar
sem fjallað er um sögu, staðhætti
og mannlíf á viðkomandi stöð-
um.
Það mætti að sjálfsögðu sleppa
umfjöllun um Reykjavík í þeirri
yfirreið, sjónvarpsmenn eru
hvort eð er að þvæla í borginni á
hverju kvöldi og Reykjavík er
auðvitað eina sveitarfélagið sem
allir landsmenn eru gjörkunnugir
og ekkert nema gott um það að
segja.
En það væri ósköp mikil til-
breyting í því að fá að kynnast
staðháttum og viðhorfum fólks
t.a.m. á Bakkafirði, Siglufirði
eða Grundarfirði í gegnum sjón-
varpið sem upplýst hefur lands-
lýð um allt milli himins og jarðar í
Reykjavík suður.
Óg það yrði e.t.v. til þess að við
yrðum eitthvað fróðari um landið
okkar en þeir erlendu höfðingjar
sem stinga hér niður fæti annað
veifið.“ ÓP
þfónmiwN
■sæ
•Málgagn sósí
og verkalýöshreyflngar
ÚttlUMkmrar: Sasvar Guðbjömsson, Qarðar SigvaWason.
MamrtHlíagrtúsdónir
. mmm,,. Puwrtmranftdail|óri:Guörún Guðmundsdóttir.
BMamarm: Garðar Guðjónsson, Guðmurtdur Rúnar Heiðarsson. SkllWofuatjóri: Jðhannes Harðareon.
HrafnJókulsson.HjðrieifurSumnbjömsson, IngunnÁsdisardónír,. 9krMatefa:GuðainGuðvarðardðttir,KristinPólur»dóttir.
Knslin ÓtafsdóRv, KneWíar^vavarsson.Uogi BorgmannEiðasot: .Auglyaingaatjórl: Sinrióur Hanna SiguFtitornsdóttir.
(ipróttirj.Maflnús H. Gisiasóp.Mórður Arnason, ÓlafurGisjason, , /n<l»l*>ar: Unnuríflúsfsdðttir.Olga Ctautan, GuðmuadeKnsl-
Sagnar Karfsson, Sigurðut A.Pnðl^ðfaaon, Stefan AaoamaaoriÁúr iniaöfur
borgOaviðadótttr, VngviKiarianseen (AHureyri)
Handrita- Ofl prðfarkalaifur: Elíau Mar, Hildur Finnsdóttir. BimvaraU: HannaÓtafsdótttr, Sigrföur Kriatjínadðttir.
Mðamyndarar: Einar Ölaaon. Sigurður MarHaltdórsson •ilatjðrl: Jóna Sigurdðrsdótfir
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 21. október 1987