Þjóðviljinn - 21.10.1987, Blaðsíða 8

Bessi Bjarnason (Baddi) og Arnar Jónsson (Pétur) í hlutverkum sínum. Tekið á æfingu. Mynd - einaról.
Ástríður fortíðarinnar
Þjóðleikhúsið sýnir
BÍLA VERKSTÆÐI BADDA
Eftir Ólaf Hauk Simonarson
Leikstjóri: Þórhallur Sigurðsson
Leikmynd: Grétar Reynisson
Litla sviö Þjóðleikhússins
reyndist heldur óþægilegur
salur til að leika í þegar hann
var innréttaður upp á gamla
móðinn með svið fyrir enda.
Hann er nær óþekkjanlegur
og hefur öðlast nýtt líf eftir að
Grétar Reynisson hefurfarið
um hann höndum og sett mik-
inn pall á ská eftir honum
endilöngum og raðar áhorf-
endum sitt hvoru megin við
þennan pall. Með hjálpfárra
en vel valinna hluta tekst
Grétari að skapa sterkt and-
rúmsloft bílaverkstæðis á
sviðinu og með því að hafa
stóran, speglandi útvegg fyrir
enda gefur hann sterka tilfinn-
ingu fyrir innilokuðu rými. Og
þetta nýja leikrit Ólafs Hauks
fjallar einmitt um innilokun,
einangrun og bælingu tilfinn-
inga. Bílaverkstæði Baddaer
lokaður heimur, fjarri alfara-
leið. Baddi er einnig lokaður
heimur, hann hefurbælttil-
finningar sínar, barið niður
óþægilegar minningar og ein-
beitir sér að því að halda
friðinn og hafa alla góða. Áður
fyrr var bílaverkstæði hans í
þjóðbrautog umsvifin mikil,
nú er sveitin að fara í eyði.
Áður fyrr voru líka sterkar
ástríður á ferð á bílaverkstæð-
inu, nú eru þær bældar
Þar til óhamdar ástríður fortíð-
arinnar birtist skyndilega á ný í
líki Péturs sem hafði verið allt í
senn, elskhugi Badda og eljari,
bjargvættur og bölvaldur. Pétur
brýtur niður þá múra sem Baddi
hefur reist kringum lokaðan heim
sinn og hleypir draugum fortíðar-
innar inn. Skyndilega er allt kom-
ið í bál og brand. Og rétt eins og
hömlulausar ástríður ollu voveif-
legum hlutum í fortíðinni valda
hinar nývöktu ástríður aftur vo-
veiflegum endalokum. Og
Baddi, sem hafði reynt að flýja
fortíðina og veruleikann inn í
sinn lokaða heim, hann tekur í
lokin afleiðingum sinna gerða,
tekur loks á sig ábyrgð og sök.
Þess vegna hefur áður verið
getið hversu vel leikmynd Grét-
ars Reynissonar þjónar þessu
verki en áréttað skal að þetta er
einhver besta leikmynd sem hér
hefur sést. Leikstjórn Þórhalls
Sigurðssonar er einnig gegnum-
vandað og heiðarlegt verk. Þór-
hallur vinnur af alúð, nærfæmi og
nákvæmni og útkoman er eftir
því, framúrskarandi leikur og
heilsteypt sýning. Þórhallur hef-
ur haft gott lið leikara til að vinna
með og fengið það besta frá þeim
öllum, sannan, einlægan, tilgerð-
arlausan en tæknilega nákvæman
leik. Gaman er að sjá leikara sem
ofnotaðir hafa verið í grófu skopi
og ærslum, Bessa Bjarnason og
Sigurð Sigurjónsson, sýna hvað
þeir geta þegar þeir fá tækifæri til
að gera eitthvað annað - þessir
tveir hafa reyndar oft sýnt það
áður. Bessi átti mjög traustan
leik í hlutverki Badda, flóttalegur
og bældur, sífellt að streðast við
að gera gott úr öllu, en
kraumandi pottur undir niðri.
Raggi bifvélavirki í höndum Sig-
urðar er einhver heilsteyptasta
persónulýsing sem ég hef séð,
Sigurður lifði persónuna alveg
fram í olíublettaða fingurgóm-
ana, bifvélavirki frá hvirfli til ilja
og auk þess sannlega góð og ein-
föld sál. Þetta var falleg persónu-
sköpun, full af hlýju og góðri
kímni.
Hafi leikur þeirra Jóhanns Sig-
urðarsonar og Arnars Jónssonar
ekki verkað alveg eins sannfær-
andi hygg ég það stafi mest af því
að persónur þeirra eru ekki eins
vel gerðar af hendi höfundar.
Haffi, sonur Badda, er ungur
maður sem, dreymir um að verða
skáld, en umfram allt um annan
og betri heim en tilgangslausan,
innilokaðan heim bílaverkstæðis-
ins. Ólafur Haukur lætur þetta
birtast í ljóðrænum texta sem
liggur utan við eða til hliðar við
dramatíska textann. Þessi stflbrot
höfundar þykja mér mishepp-
nuð, þau rjúfa gang leiksins og
sterk tök hans á áhorfendum og
gera leikaranum erfitt fyrir að
halda utan um persónu sína. Arn-
ar Jónsson á í samskonar erfið-
leikum með Pétur, hinn hams-
lausa tilfinningamann. En
burtséð frá þessu er leikur beggja
traustur. Guðlaug María Bjarna-
dóttir leikur geðveila dóttur
Badda af sterkri innlifun og Árni
Tryggvason er fulkomlega réttur
og gamansamur á hófstilltan og
smekkvísan hátt í hlutverki
héraðsskólakennarans.
Eins og fram hefur komið er
þetta óvenjulega vönduð sýning.
Hún sýnir vel hvers kraftar Þjóð-
leikhússins eru megnugir sé þeim
beint í réttan farveg. Hún sýnir
einnig hversu mikilvægt það er að
ný íslens verk fái vandaða með-
ferð og umfram allt góðan
vinnslutíma. Fram hefur komið
að höfundur hafi gert umtals-
verðar breytingar á verkinu í
samráði við leikstjóra. Það er
einmitt þess háttar vinnubrögð
sem oft hefur skort á í leikhúsun-
um hér. Texti Ólafs Hauks er
dramatískur og lifandi, dugir vel
jafnt til gamansemi og alvöru.
Hann er víðast knappur og laus
við óþarfa og sýningin er reyndar
alveg mátulega löng. Hins vegar
finnst mér galli á textanum þeir
ljóðrænu útúrdúrar sem áður eru
nefndir. Þeir rjúfa gang leiksins,
brjóta hrynjandina, brjóta stflinn
og eru einfaldlega dálítið asna-
legir.
En það er full ástæða til að
fagna þegar svo vel er að verki
staðið sem hér. Og taka undir orð
Ólafs Hauks í blaðaviðtali þar
sem hann kvartar undan því fargi
meðalmennskunnar sem oft virð-
ist vera að sliga íslenskt leikhús,
en tekst það sem betur fer ekki
alltaf. Sverrir Hólmarsson

SVERRIR
HÓLMARSSON
Guðjón Sigvaldason og Stefán Sturla í hlutverkum sínum. Mynd - Sig.
Eih-leikhúslð sýnlr
SÖGU ÚR DYRAGARÐINUM
eftir Edvard Albee
Lelkstjórl: Hjálmar Hjálmarsson
Þýðing: Thor Vilhjálmsson
Ungirmenn, nýútskrifaðirúr
skóla, hafa tekið sig til og
stofnaðtil leikhúss. Þaðer
kannski tímanna tákn að nafn
þess er bæði óskiljanlegt og í
ósamræmi við íslenska staf-
setningu. En framtakiðerlofs-
vert og gagnlegt. Ungirmenn
þurfa tækifæri til að vaxa og
þroskast í list sinni. Þau tæki-
færi fá þeir oft seint og sjaldan
ístóru leikhúsunum. Þess
vegna hafa litlu leikhúsin ver-
ið ómetanleg sem uppeldis-
stöðvarfyrirleikara.
Þetta nýja leikhús hefur fengið
inni í Djúpinu. Þetta er ekta
kjallaraleikhús, tekur 28 manns í
sæti við borð með tígluðum dúk-
um. Og ungu mennimir bjóða
I Djúpinu
sem fyrsta rétt upp á Sögu úr dýr-
agarðinum, einþáttunginn sem
gerði höfund sinn heimsfrægan.
Þetta er afar vel skrifaður texti
þar sem margt býr undir ósagt.
Tveir menn hittast í garði í New
York, algerar andstæður, annar
utangarðsmaður lokaður frá
samskiptum við fólk, hinn dag-
farsprúður meðalborgari með
konu, böm, kött og páfagauka.
Þama verður árekstur milli stétta
og menningarheima, árekstur
sem endar með voveiflegum
hætti (hafa menn annars tekið
eftir því að menn eru stungnir
með hnífi í magann á þrem
leiksviðum borgarinnar um þess-
ar mundir?).
Þetta verk gerir miklar kröfur
til leikaranna vegna þess hve
undirtexti þess er margslunginn.
Þess er því tæplega að vænta að
óreyndir menn geti skilað því til
fulls, enda vantaði töluvert á að
svo væri. Utangarðsmaðurinn
Jerry er feiknalega erfitt hlut-
verk. Guðjón Sigvaldason hafði
ýmislegt til brunns að bera til að
skila því vel, útlit hans og gervi
var ágætt og innibyrgð túlkun
hans eflaust aiveg rétt leið. En
hann var mjög stífur og átti í erf-
iðleikum með framsögn og túlk-
un hans skorti dýpt og öryggi.
Stefán Sturla Sigurjónsson var
mun öruggari í hlutverki Péturs,
skilaði því af innlifun og ná-
kvæmni. Leikstjórinn Hjálmar
Hjálmarsson, er jafn ungur og
reynslulítill og hinir. Mér sýndust
áherslur hans í uppfærslunni á
réttri leið en gat ekki varist þeirri
hugsun að betra væri fyrir þetta
unga fólk að fá sér reyndari og
eldri leikstjóra.
Þýðing Thors Vilhjálmssonar
var gerð fyrir sýninguna í Iðnó
fyrir svo sem aldarfjórðungi.
Hún er dálítið misjöfn en þegar
Thor kemst á sprett, eins og í sög-
unni um Jerry og hundinn, er
málsnilld hans með afbrigðum.
Sverrir Hólmarsson
8 SlÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 21. október 1987