Þjóðviljinn - 23.10.1987, Blaðsíða 4

LEIÐARI
Hvers vegna stjómarsamstarf?
Ráöherrar leggja nú fram hvert frumvarpið á
fætur ööru sem ekki er öruggur meirihluti fyrir á
þingi. í sjálfu sér er ekkert athugavert viö aö
ráöherrar komi ekki fram vilja sínum á öllum
sviöum lagasetningar og reyndar eiga skilin
milli framkvæmdavaldsins í ríkisstjórn og lög-
gjafarvaldsins á alþingi aö vera einn af horn-
steinum íslenskrar stjórnskipunar. En engu aö
síður hljóta menn aö undrast þau vinnubrögö
stjórnarflokkanna aö koma sér ekki saman um
meginlínur áöur en fram eru lögö lagafrumvörp
er snerta mikilvæga málaflokka.
Fram til þessa hafa menn gert skýran
greinarmun á stjórnarfrumvörpum annars veg-
ar og hins vegar frumvörpum einstakra þing-
manna. Sitji þingmenn í ríkisstjórn, líkt og nú
og oftast endranær, geta ráöherrar sem hæg-
ast lagt fram lagafrumvörp án þess aö hafa
nokkurt samráö viö samráöherra sína. Litið er á
slík mál sem venjuleg þingmannafrumvörp og
er ekki talið varöa stjórnarslitum þótt þau fái
ekki brautargengi í þinginu. En ráöherrafrum-
vörp, sem snerta hin stærri mál, svo sem ríkis-
fjármál og húsnæðislánakerfið, hafa hingað til
veriö talin stjórnarfrumvörp og hefur veriö
reiknaö meö að í þeim komi fram málamiðlun
milli stjórnarflokkanna og aö sú málamiðlun
tryggi frumvörpunum greiða leiö gegnum þing-
iö.
Það hefur veriö taliö fullvíst aö stjórnarflokkar
hafi komiö sér saman um meginlínur í flestum
stærstu málum áöur en ríkisstjórn er mynduð.
Megintilgangur stjórnarmyndunarviöræöna
hlýtur einmitt að snúast um sameiginlega
stefnumörkun en ekki þaö eitt hvaöa menn eigi
aö vera ráðherrar. Sá flokkur sem tekur upp
stjórnarsamstarf viö aöila sem hafa gjörólíka
lífssýn og pólitíska stefnu, veröur að geta bent á
einhverja þætti í sameiginlegri málamiðlun og
taliö þásína. „Þessu komum viöfram,“ segja þá
flokksmenn, og finna meö réttlætingu fyrir nánu
samstarfi viö pólitíska andstæöinga. Þaö nægir
ekki aö flokksmenn geti bent á sína menn í
ráðherrastólum. Þyngra vegur hvernig er stjórn-
aö en hverjir stjórna.
Fjármálaráöherra hefur lagt fram frumvarp til
fjárlaga fyrir árið 1988. Nú þegar hafa sumir
samráöherrar og óbreyttir þingmenn í stjórnar-
flokkunum lýst því yfir að þeir samþykki ekki
frumvarpið nema aö á því veröi gagngerar
breytingar. Þaö er alls ekki fátítt að fjárlagafrum-
varp breytist nokkuð í meðförum þingsins en
þær breytingar snerta oftast nær minniháttar
atriði og breyta ekki meginlínum.
Almenningur hlýtur að velta því fyrir sér hvort
stjórnarflokkarnir séu þess ekki umkomnir aö
ná samkomulagi um grundvallaratriði á borö viö
það hvaöa stefnu skuli fylgt í ríkisfjármálum. Er
fjárlagafrumvarpið kannski bara persónulegt
mál Jóns Baldvins Hanníbalssonar?
Félagsmálaráöherra hefur lagt fram frum-
varp um viðamiklar breytingar á húsnæðislán-
akerfinu. Fyrir kosningar lagði Alþýðuflokkurinn
með Jóhönnu Siguröardóttur á þaö mikla
áherslu aö þar þyrfti aö stokka spilin upp á nýtt.
Frumvarpið kemur því engum á óvart. Satt aö
segja hefur veriö reiknaö meö því að endur-
skoðun á þessu sviöi hafi verið ein aöalkrafa
Alþýðuflokksins þegar ríkisstjórnin var mynduð.
En félagsmálaráöherra er ekki fyrr búin aö
kynna frumvarpið en þingmenn í stjórnarflokk-
unum reka upp Ramakvein og lýsa því yfir aö
þeir séu andvígir grundvallaratriöum frum-
varpsins. Ráöherra talar um alvarlega þver-
bresti í stjórnarsamstarfinu. Von er að spurt sé
hvort húsnæðismálafrumvarpið sé bara per-
sónulegt mál Jóhönnu Siguröardóttur.
Veröa ráöherrar Alþýöuflokksins aö reiða sig
á stuöning frá stjórnarandstöðunni til að geta
komið málum sínum fram? Kom Alþýðuflokk-
urinn virkilega engu af sínum málum í gegn
þegar ríkisstjórnin var mynduö? Var kannski
megináherslan á það lögö aö að forystumenn
Alþýöuflokksins, þau Jón Baldvin, Jón Sigurös-
son og Jóhanna, kæmust í ráöherastólana en
ekkert um það hirt aö koma baráttumálum í
höfn? ÓP
KLIPPT
Bíldudalsfár
Jamm. Söluskatturá nauðsynj-
avöru, niðurskurður í fjárlögum,
húsnæðiskerfið í rúst, fiskveiði-
stefna í tímahraki, styrjaldar-
hætta á Persaflóa, og yfir tuttugu
þingmál á fyrstu vikum fyrsta
þings. Og lcggjafarsamkoman
stendur á öndinni útaf sláturhúsi
á Bíldudal!
Hér skal ekki gert lítið úr þeim
vanda sem skapast í fámennu
byggðarlagi þegar eitt atvinnu-
fyrirtækjanna er dæmt úr leik,
þeim tekjumissi sem þorpsbúar
verða fyrir, eða þeim tilflutningi
auðs og valds sem hlotist getur af
ákvörðun um það í hvern stað
bændur reka fé sitt að hausti.
Hinsvegar horfir þjóðin aldeil-
is hlessa á fyrirganginn í þinginu
útaf sláturmálum vestra. Þing-
fundir í tvo heila daga fjalla ekki
um annað, hver hæstvirtur eftir
annan ryðst í ræðustól og stór orð
eru látin falla: mafíur og kerfis-
karlar, heiðarleiki og lygar.
Þjóðlegur
titringur
Þegar að er gáð er uppákoman
kringum slagteríið á Bíldudal sos-
um ekki nema eðlileg og skiljan-
leg. Þjóðlífið hefur snúist um
sauðkindina seint og snemma, og
útaf henni hafa orst flest ljóð ís-
lensk í pólitík og atvinnulífi, frá
íslendingasögudeilum gegnum
útilegumenn ogfjárkláða til land-
eyðingarvanda og niðurgreiðslu-
styrjaldar.
Meiraðsegja sú göfuga skepna
saltfiskurinn kemst ekki nema í
hálfkvisti við sauðkindina í sam-
keppni um æðsta sess í hugum
þjóðarinnar. Þessi þjóðlega hefð
er sumsé enn við lýði á okkar tím-
um tölvu og gervitungla, - mun-
urinn á fyrri öld og þessari kann-
ski einkum sá að áður höfðu
menn af sauðkindinni mestar
áhyggjur lífs, en núna valda þær
helstu hugarangri dauðar.
Vönkun á þingi
Það verður hinsvegar að segj-
ast einsog er að forystusauðir
sláturfrumvarpsins um hraðar
hendur á þingi virðast heldur
vankaðir, einsog reyndar virðist
títt um pólitíska forystusauði nú
um stundir. Fimm þingmenn úr
ýmsum flokkum og kjördæmum
rjúka upp og ætla að láta þingið
skjóta fyrsta skotinu á Bildudal
með sérstökum lögum, - og ráð-
herra landbúnaðarmála skríður
undir stól með hljóðum: ef þingið
vill þá já, ef þingið ekki vill þá
nei. Hver er eiginlega hvað og
hvað er hvurs í þessum sirkus?
Það getur vel verið að settur
yfirdýralæknir og aðrir aðfarar-
menn að sláturglöðum Arnfirð-
ingum séu hrein illmenni eða
skuggalegir kerfiskarlar á snær-
um Stéttarsambandsins og mafí-
unnar á Patró. Hvernig á þá að
bregðast við? Það stendur uppá
landbúnaðarráðherra. Hann get-
ur notað víðtækt vald sitt til að
ógilda gerðir þessara vondu
kalla, og jafnvel rekið þá. Hann
getur líka staðfest ákvarðanir
heiðarlegra embættismanna ef
honum líst svo á málavöxtu, - og
það er í hans valdi að bæta bænd-
um og sláturfólki í Arnarfirði
skaðann. Hafi yfirdýralæknir í
umboði ráðherra brotið af sér
geta Arnfirðingar að auki leitað
til dómsvaldsins um réttlæti og
bætur.
Ráðherra, sem fer með fram-
kvæmdavald, er ábyrgur gagn-
vart alþingi, sem fer með löggjaf-
arvald. Líki alþingismönnum
ekki gerðir ráðherrans eða emb-
ættismanna hans eiga þeir eitt
gott ráð. Þeir geta lýst yfir van-
trausti á ráðherrann, sem þá yrði
að segja af sér.
Bíldótt
fyrirgreiðsla
Með frumvarpi sínu um að slát-
urhúsið á Bfldudal sé undanþegið
lögum kringum sláturhús eru
flytjendurnir hinsvegar að gera
tillögu um að alþingi taki að sér
framkvæmdavaldið með því að
grípa á afar sérkennilegan hátt
frammí gerðir embættismanna,
sem ekki verður fundinn á neinn
formlegur ljóður, hverjar hvatir
sem kunna að stjórna þeirra
gerðum.
Eitt af opinberu leyndarmál-
unum í þessari slátursögu er
nefnilega að harkalegur dómur
dýralæknis um rolludráp Arn-
firðinga stafar ekki síst af nýyfir-
lýstum vilja í landbúnaðarráðu-
neytinu til að fækka sláturhúsum.
Sem landbúnaðarráðherra ætti
að standa við fyrir sitt leyti.
Annað opinbert leyndarmál er
svo að þingmenn Vestfjarða og
raunar fleiri kjördæma eru að
nota tækifærið til að setja upp
leikrit fyrir kjósendur: hér förum
við, hetjurnar knáu, sem ykkar
vegna vöðum möppueld og
klífum kerfisfjöll. Fyrirgreiðslan
á fullu, étur alla drullu.
Þess má geta að fyrsti flutn-
OG SKORIÐ
ingsmaður frumvarpsins um taf-
arlausa slátrun á Bfldudal á glæsi-
legt sumarhús í Trostansfirði.
Þess má líka geta að lýsingar-
orðið „bíldóttur" hefur tvær
merkingar, er annars vegar notað
um ákveðinn sauðalit, og þýðir
hinsvegar „blendinn, mislyndur,
fúll“. Þess má ennfremur geta að
orðatiltækið að reka bíldinn ofan
á baldinn merkir að lækka rost-
ann í einhverjum.
Snarorðir
snillingar
Þingmenn fárast reglulega yfir
þeirri þróun að virðing alþingis sé
ónóg í augum almennings, - og
kenna fjölmiðlunum oftar en
ekki um alltsaman. Þessar
áhyggjur eru eðlilegar. Minnki
virðing þingsins eykst vegur
miklu vafasamari apparata í
stjórnkerfinu: ráðuneytanna,
stofnananna, fjármálabesefanna,
klíknanna.
En uppákomur einsog Bíldu-
dalsfárið eru ekki fjölmiðiunum
að kenna heldur þingmönnun-
um.
Þeim sem Jónas orti einusinni
um í bjartsýniskasti:
Ríða skulu rekkar
ráðum land byggja
fólkdjarfir fyrðar
til fundar sœkja
snarorðir snillingar
að stefnu sitja
þjóðkjörin prúðmenni
þingsteinum á.
Nokkru síðar orti Jónas aðra
drápu um þingmenn, með við-
kvæðinu: „Naha, naha, naha.“
-m
þJÓÐVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóöfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufólag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Þráinn Bertelsson, össur
Skarphéöinsson.
Fróttastjóri: Lúövík Geirsson.
Blaöamenn: GaröarGuöjónsson, Guðmundur RúnarHeiðarsson,
Hrafn Jökulsson, HjörleifurSveinbjörnsson, IngunnÁsdísardóttir,
Kristín Ólafsdóttir, Kristófer Svavarsson, Logi Bergmann Eiðsson
(íþróttir), Magnús H. Gíslason, MörðurÁrnason, ólafurGíslason,
Ragnar Karlsson, SigurðurÁ. Friðþjófsson, StefánÁsgrímsson, Vil-
borg Davíðsdóttir, Yngvi Kjartansson (Akureyri).
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, HildurFinnsdóttir.
Ljósmyndarar: Einar ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Utlitstoiknarar: Sævar Guðbjörnsson, Garðar Sigvaldason.
Margrót Magnúsdóttir
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrlfstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pótursdóttir.
Auglýsingastjóri: Siaríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglysingar: Unnur Ágústsdóttir, Olga Clausen, Guðmunda Krist-
insdóttir.
Símvarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
útbreiöslu-og afgreiöslustjórl: HörðurOddfríðarson.
Afgreiösla: Bára Sigurðardóttir, HrefnaMaanúsdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ÓlafurBjörnsson.
Utkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símor 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóövlljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 55 kr.
Helgarblöð: 65 kr.
Áskrlftarverð á mónuði: 600 kr.
4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 23. október 1987