Þjóðviljinn - 23.10.1987, Blaðsíða 6

AFMÆLI
ALÞJÓÐLEG UNGMENNASKIPTI
Aðalfundur
veröur haldinn laugardaginn 24. október að
Mjölnisholti 14, efstu hæö.
Á dagskrá eru venjuleg aöalfundarstörf.
Allir velkomnir.
Þjóðnefnd AUS
Framleiðsluráð land-
búnaðarins auglýsir
Með tilvísun til 10. greinar reglugerðar nr. 445/
1986 „um fullvirðisrétt til framleiðslu sauðfjáraf-
urða, verðlagsárið 1987/1988“ skulu þeir fram-
leiðendur sem ætla að geyma framleiðslurétt
vegna slátrunar á tímabilinu frá 10. nóvember til
maíloka 1988, tilkynna til Framleiðsluráðs fyrir
20. nóvember n.k. fyrirætlanir sínar um það efni.
Framleiðsluráð landbúnaðarins
ALÞYÐUBANDALAGIÐ
Alþýðubandalagið Kjósarsýslu
Aðalfundur
Aðalfundur Alþýðubandalagsins í Kjósarsýslu verður haldinn miðvikudag-
inn 28. október kl. 20.00 í Hlégarði.
Dagskrá:
1) Venjuleg aðalfundarstörf.
2) Önnur mál.
Sem sérstakir gestir á fundinn koma þeir: Svavar Gestsson form. Alþýðu-
bandalagsins, Geir Gunnarsson alþm., og Ólafur Ragnar Grímsson vara-
þingm. Munu þeir flytja stutt ávörp í tilefni Landsfundar og ræða flokksstarf-
ið, einnig munu þeir fjalla um það sem efst er á baugi í stjórnmálunum.
Félagar eru hvattir til að mæta og taka með sér gesti á fundinn. stjórnin
Alþýðubandalagið á Siglufirði
heldur félagsfund
þriðjudaginn 27. október, kl. 20.30 í Suðurgötu 10.
Dagskrá:
1. Landsfundur Alþýðubandalagsins.
2. Bæjarmál. Stjórnin
Alþýðubandalagsfélagar á Vesturlandi
Fundað með Sigríði 7
Hittið Sigríði Stefánsdóttur á fundi í Rein, laugardaginn
24. október kl. 14.00. Stjórn kjördæmisráðs Sigríður
Alþýðubandalagið á Akranesi
Bæjarmálaráðsfundur
Fundur í bæjarmálaráði mánudaginn 26. október kl. 20.30 í Rein.
Dagskrá: (þrótta- og æskulýðsmál.
Fundurinn er öllum opinn. Stjórnin
Alþýðubandalagið í Kóþavogi
Morgunkaffi ABK
Laugardaginn 24. október kl. 10-12 verður Heiðrún
Sverrisdóttir bæjarfulltrúi til viðtals á skrifstofu félagsins,
Þinghóli, Hamraborg 11.
Heitt á könnunni, allir velkomnir. Stjórnin
Heiðrún
Alþýðubandalagið á Reykjanesi
Aðalfundur kjördæmisráðs
Aðalfundur kjördæmisráðs verður haldinn laugardaginn
24. október kl. 14.00 í Þinghóli, Kópavogi.
Dagskrá:
1. Venjuleg aðalfundarstörf.
2. Margrét Frímannsdóttir alþm. ræðir um fjárlagafrum-
varpið.
3. Almennar umræður. Stjórnin
Alþýðubandalagið í Kópavogi
Aðalfundur bæjarmálaráðs
Aðalfundur bæjarmálaráðs ABK verður haldinn í Þinghóli, fimmtudaginn
29. október kl. 20.30.
Fundarefni: Venjuleg aðalfundarstörf. Önnur mál. Stjórnin
✓
Attrœður
Sveinn Bergsveinsson
Sveinn Lýður Marís Berg-
sveinsson er einn fimmtán
systkina frá Aratungu í Staðardal
í Steingrímsfirði. Eins og margir
efnalitlir sveitapiltar fyrr á öld-
inni komst hann ekki til fram-
haldsnáms fyrr en um tvítugt og
varð stúdent frá Menntaskólan-
um á Akureyri 1932, en lauk
cand. mag. prófi í íslenskum
fræðum frá Háskóla íslands 1936.
Þá fór hann sem skiptinemi til
náms í hljóðfræði við Berlínarhá-
skóla, og árið 1941 varð hann
doktor frá háskólanum í Kaup-
mannahöfn fyrir ritgerð sína um
íslenska setningahljóðfræði
(Grundfragen der islandischen
Satzphonetik). Það er fyrsta ef
ekki eina bók, sem fjallar um
hljóðritun íslenskra orða í sam-
hengi, enekki orðinein áber-
angri. Hún er því hið þartasta
brautryðjandaverk. Skrá um 23
ritgerðir hans í erlendum tímarit-
um á árunum 1940-1961 er í Ár-
bók Landsbókasafns 1959-61.
Sveinn starfaði við Deutsches
Spracharchiv f Braunschweig
1940-41 og síðan í Berlín 1941-44.
Þá veiktist hann af berklum, en
komst til Danmerkur þrátt fyrir
stríðið og heim til íslands á Víf-
ilsstaði ári síðar. Eftir það kenndi
hann þýsku við Menntaskólann í
Reykjavík og íslensku við Gagn-
fræðaskóla Vesturbæjar, gaf út
Egils sögu Skallagrímssonar 1950
og ljóðmæli sveitunga síns Stef-
áns frá Hvítadal 1952. Auk þess
starfaði hann við Orðabók Há-
skóla íslands og gaf út 1. hefti
Nýyrða 1953. Sama ár varð hann
gistiprófessor í norrænum fræð-
um við Humboldt-háskólann í A-
Berlín og fastur prófessor 1963.
Þar átti hann ýmsa fræga menn í
germönskum fræðum að forver-
um eins og Andreas Heusler,
Gustav Neckel og Hans Kuhn.
Þar samdi hann þýsk-íslenska
orðabók ásamt aðstoðarfólki,
sem kom út í Leipzig 1967. Nú er í
undirbúningi þar ytra afmælisrit
til heiðurs honum áttræðum.
Kynni okkar Sveins hófust
ekki fyrr en ég gerðist sendikenn-
ari við þýska háskóla 1961-65. f
hálft þriðja ár vorum við samtím-
is við háskóla hvor sínum megin
Berlínarmúrs, en þar var munur
á, því ég vara bara lektor en hann
prófessor. Ég hafði þó lengi
kannast við hann í sjón og af
orðspori. Kringum 1950 var hann
ekki síður þekktur sem skemmti-
legur penni en fræðimaður og
hefur jafnvel verið líkt við Bene-
dikt Gröndal. Það var á margra
vitorði að hann skrifaði suma
fyndnustu pistlana í gamla Speg-
ilinn svo sem „Faraldur" og orti í
hann grátbrosleg „Krunk", sem
sum komu út í kveri hans „Stutt-
ljóð, raunsæ lífspeki“ árið 1982
með teikningum eftir Halldór
Pétursson. Hann skrifaði líka
leikdóma og ritdóma á þessum
árum og mun hafa verið fyrstur til
að nota á prenti orðið atómskáld
sem samheiti. Nú fyrir jólin er
væntanlegt eftir hann safn smá-
sagna, sem að stofni til munu
flestar frá þessum Reykjavíkur-
árum hans. Bókin á að heita „Ey-
lönd“.
Meðan Sveinn gegndi embætti
í Berlín bjó hann lengst í Tré-
kirkjustræti í borgarhlutanum
Weissensee, sem merkir Ljósa-
vatn og mátti þvíkallast Ljós-
vetningagoði. Hirðmenn hans
voru einkum íslenskir námsmenn
og aðrir landar í A-Þýskalandi og
V-Berlín, og var oft glatt á hjalla í
Kirkjustræti. Þar kynntumst við
ýmsum hliðum á Sveini. Meðal
annars gat hann orðið harla
sjálfhverfur, og í þeim ham
komst ég fyrst í námunda við
hann á laugardagskvöldi haustið
1961.
Nú skulum við heimsækja
Prófessorinn, sagði Guðmundur
Ágústsson hagfræðistúdent. Haft
var símasamband og okkur leyft
að koma, þótt hjá honum væri
gestur. Það var ungverskur bók-
menntafræðingur Istvan Bern-
ath, sem síðar hefur þýtt bæði ís-
lendingasögur og Halldór Lax-
ness á móðurmál sitt. Á þessum
árum voru ferðakostir Ungverja
ekki jafngreiðir og nú, og Á-
Berlín var hið lengsta, sem Istvan
komst í vestur til að hitta íslensk-
an bókmenntamann.
Þegar við Guðmundur komum
að dyrum, heyrðist mikið mann-
amál fyrir innan. Okkur var vísað
til sætis, þar sem Sveinn svarfað-
ist um gólfið og lék öll hlutverk í
nýjasta leikriti sínu og flutti á
milli skýringar á ensku og þýsku,
en veslings Ungverjinn sat og
horfði á í kurteislegri forviðu.
Hann varð ekki margs annars
vísari um íslenskar nútímabók-
menntir í það sinnið.
Eftir góðan fagnað hurfu þeir
Stefán og Gág. á brott nálægt
miðr.ætti, en Sveinn vildi hafa
mig eftir til spjalls, þar sem ég
væri „úr faginu". Sátum við nú
lengi nætur, uns um mig var búið í
sófa. En ekki hafði ég lengi sofið,
þegar bústýra Sveins vakti mig
með andfælum og sagði Svein
hafa fengið hjartakast.
Þar gaf á að líta. Sveinn lá með
hljóðum og virtist berjast hetju-
lega við dauðann, og hef ég raun-
ar ekki séð fegurra dauðastríð.
Hildegard reyndi að ná í lækni,
en þess virtist lítill kostur á sunn-
udagsmorgni. Á meðan lét
Sveinn móðan mása með særing-
um, áköllum og tilvísunum í ýmis
rit eins og „Guð minn Guð ég
hrópa gegnum myrkrið svarta“,
„Ó hversu önd mín þreyrv..Best
mun að láta brekum af og bera
vel raunir harðarV „Ást hafðir þú
meyja, eitt sinn skal hver deyja“.
Þegar leið nær hádegi, tók hann
inn á milli að kalla á Hiídigerði og
spyrja, hvort ekki kæmi matur,
hvort ekki yrði gúllas. „Það er
ekki hægt að deyja, ef maður á
von á gúllas.“ Óg svo lauk, að
Sveinn afsannaði Stein Steinarr
og vann sitt dauðastríð.
Þannig upphófst góður kunn-
ingsskapur, sem síðan hefur enst
og sitthvað skondið mætti um
segja.
Sveinn er hættur störfum
vegna aldurs fyrir hálfum öðrum
áratug og býr nú við heimahjúkr-
un í Krautstrasse 25,1017 Berlín.
Því miður hefur enn ekki tekist
að koma því í kring, að yfirfæra
megi eftirlaun hans í íslenskan
gjaldeyri. Óskandi væri, að rétt
ráðuneyti íslensk og þýsk gætu •
komið því til leiðar, að Sveinn
mætti njóta síðasta æviskeiðs hér
heima, ef hann kysi það heldur.
Árni Björnsson
Sveinn vinur minn Bergsveins-
son frá Stað í Steingrímsfirði er
áttræður í dag. Fyrir þrem ára-
tugum hitti ég hann fyrst í
Austur-Berlín, umgekkst hann í
hálfan áratug og hef varla séð
hann síðan.
Ég var óvita unglingur með
glýju í augum þegar ég hitti
Svein, lífsreyndan mann og
þroskaðan. Hann hafði þá búið
nokkur ár þar í Austur-Berlín,
prófessor í norrænum fræðum við
Humboldt-háskóla og var það
síðan þar starfsævi sína alla. Við
vorum fáir íslendingar í þessari
borg á þessum árum, stundum
vorum við tveir einir, stundum
einn tveir- aðrir. Ég sótti mjög til
Sveins og hann tók mér hlýlega
og höfðinglega og þau Hildigerð-
ur bæði. Kynnin við Svein voru
ákaflega skemmtileg og reyndust
mér dýrmætari en ég gerði mér
grein fyrir þá. Þar var vin fyrir í
þeim yfirþyrmandi sósíalisma
sem ég var skyndilega Ientur í og
ætlaði mér að læra af. Þar í var
mörg lesningin og margt sagt, en
frjórri finnst mér í baksýn hafa
verið umræðan undir grátviðnum
í Stafkirkjustræti næturnar góðu.
Hver var vandi Gissurar Þor-
valdssonar og hversu mátti Jón
Arason? Hver skóp öðrum kosti
og hver örlög sjálfum sér? Þarna
kynntist ungur maður íslenskum
menningarheimi, íslenskri hugs-
un og umræðu, fram borið af
þeirri kímni sem vinir Sveins og
lesendur þekkja og kunna að
meta. Skáldmæltur hefur hann
jafnan verið á bundið og óbundið
mál, og gaf stundum að heyra.
Lifnaði þá Sturlunga þarna bak
við járntjaldið og gleymi ég því
aldrei þegar Kolla-Bárður stökk
inn í stofuna utan af svölum í
morgunsárið, löngu stökki fjað-
urmögnuðu og tvíkúpplaði í loft-
inu og fór atgeirinn fremstur.
Segir fátt af þeim er fyrir varð.
A þessum heiðursdegi sendi ég
Sveini hlýja þökk og hugheila
árnaðarósk.
Þór Vigfússon
WILLIAM
HEINESEN , 1
TÖFRALAMPINN
Nýjasta bók
Heinesens
Þýðingarútgáfan og Forlagið
hafa í sameiningu sent frá sér nýj-
ustu bók sagnameistarans Wil-
liams Heinesen. Á dönsku heitir
þessi bók Laterna Magica en hef-
ur fengið nafnið Töfralampinn á
íslensku.
í Töfralampanum eru 10 sjálf-
stæðar frásagnir sem þó eru
margvíslega tengdar innbyrðis
þannig að heild bókarinnar verð-
ur meiri en tíðkanlegt er í vana-
legum smásagnasöfnum.
Þýðandi er Þorgeir Þorgeirs-
son.
6 S(ÐA - ÞJÓÐVIUINN Föstudagur 23. október 1987