Þjóðviljinn - 08.11.1987, Page 5

Það eru svo fáir sem ennþá dvelja í sjálfum sér. Allur þessi
hraði í nútímaþjóðfélagi gerir okkur það nánast ókleift. “ Myndir
Sig.
komst ekki undan spumingunni,
þá sagði hann: Þér ráðið því sjálf-
ur hvað þér gerið við Amald í
Ameríku. - Eg tek undir þessi
orð Laxness en samt sem áður lifa
allar persónumar áfram í mér á
einhvem hátt.
- En hvernig tíður þér þegor þú
ert að skrifa?
- Ég er mjög erfið í umgengni.
Ég hef vinnuherbergi úti í bæ og
hef vit á því að koma mér í burtu.
Ég er það heppin að geta það, því
það er mikil samheldni heima
fyrir. Svo hef ég aðgang að
klaustri í Danmörku. En eftir að
ég hafði skrifað fyrstu opnu ást-
arlífslýsinguna í bókinni - stund-
um er einsog ég skrifi ósjálfrátt -
þá varð ég skelfingu lostin á eftir.
Las þetta yfir og hugsaði með
mér: Hvað hef ég gert. Ég fór
heim og hellti mér yfir einn af
sonum mínum, sem flúði niður í
herbergi til sín, en ég varð auðvit-
að að elta hann þangað og hélt
áfram að skammast. Svo þegar
maðurinn minn kom heim, reifst
ég í honum, sagði þetta væri nú
meiri lognmollan á þessu heimili;
manni væri ekki einusinni boðið í
bíó. - Og af því að ég á mjög
elskulegan mann, þá flýtti hann
sér að bjóða mér í bíó. Við kom-
um svo fyrst uppi í vinnuherbergi
og ég las þetta fyrir hann - og
hann varð mjög hrifinn...
- Gagnrýni...? Hvað um
gagnrýni?
- Við verðum að hafa aðgang
að góðri gagnrýni. Ef
gagnrýnandi er menntaður og
skilningsríkur og hefur sköpunar-
glóð, getur hann gert góða hluti.
Gagnrýni getur verið listaverk,
einsog Hermann Hesse lýsir í
grein sem hann skrifaði. Dæmi
um vel unna krítik sem ég hef
fengið var frá Helgu Kress, þar
sem hún bæði hældi og setti útá.
Þetta var greinilega mjög vel
unnið hjá henni. Ég var líka svo
heppin að kynnast Jóhannesi úr
Kötlum og Sigurði Nordal. Það
var mikil reynsla; þeir voru svo
miklir brunnar. Sigurður Nordal
sló alltaf taktinn þegar hann fór
yfir hjá mér. Eins og hann væri að
hlusta á tónlist. Ef hann hætti að
slá, vissi ég að einhversstaðar var
fölsk nóta í ljóðinu.
- Hvað erþað sem helst inspírar
þig?
- Það er voða margt. Ég get
þess vegna fengið hugmyndir
þegar ég skræli kartöflur, og líka í
sundi. Mér finnst mjög gott að
fara í leikhús til að fá hugmyndir.
Þær geta þá verið alls óskyldar
því sem leikritið gefur til kynna.
Og í messum öðlast ég ró og ein-
beitingu sem er gott fyrir hug-
myndir. Svo eru líka vissir höf-
undar sem inspíra mig, Halldór
Laxness og Guðbergur Bergsson.
Þeir eru svo miklir orðsins menn.
Og William Heinesen.
- En skóldsagan þín. Ertu að
fóst við svipaða hluti og í leikritum
þínum og Ijóðum?
- Skáldsagan er skyldari
leikritunum mínum, ljóðin eru
svo mörg og ólík. En ég er, held
ég, að fjalla um misskiptingu
milli fólks. Og ástina. Það að vera
ástfanginn. Að þora að fórna sér
og tíma því. Okkur hættir svo til
að vera eigingjörn og nísk. Sem
sprettur auðvitað af hræðsiu og
óöryggi, vegna þess hvernig
heimurinn er orðinn. Þar sem allt
snýst um kapphlaup um eignir og
peninga.
- Ein ,Jreudísk“ að lokum. Er
öðruvísi Jyrir listakonur að vera
mœður?
- Ég get bara svarað fyrir sjálfa
mig. En ég held að listamenn,
t.d. leikarar sem æfa frá 10-2 hafi
meiri tíma fyrir böm sín, en þeir
sem vinna frá 9-5. Ef manni tekst
að koma því þannig fýrir að mað-
ur getur unnið sjálfstætt, þá getur
maður betur skipulagt tímann
með bömum sínum. Börn gefa
manni svo mikið. En á okkar tím-
um, þá er það nánast óþekkt að
móðir fómi sér fyrir barn sitt og
það er skammarlegt að foreldrum
skuli ekki vera gert kleift að vera
meira með bömum sínum. Það
hefur enginn tíma. Við eigum
ekki tíma okkar lengur. Það em
svo fáir sem dvelja í sjálfum sér.
En bamið er sköpunarverk guðs
- eins og listaverkið. Manneskjur
em bara miðlar. _ekj
Kafli úr bókinni Móðir Kona Meyja
Næsta kvöld fór ég í bíó.
Ég fór í sama bíóið og við Villý
höfðum farið í en það var önnur
mynd og ég skildi hana ekki og ég
sá hana varla - fólkið bara leið
um tjaldið og mér fannst fólkið í
bíóinu allt rekast á mig í hléinu og
ég hafði mig ekki í að fara að
sælgætisborðinu og kaupa mér
eitthvað að drekka þó ég væri
þyrst. Ég fór á kósettið og mér
fannst erfitt að komast þangað -
mér fannst allir ýta mér og ganga
á mig og ég gekk út í hléinu.
Og þegar ég kom út á götuna
gekk ég að pylsuskúrnum og fann
lyktina af pylsunum og langaði að
fara inn en það vom svo margir
þar inni að ég hætti við og þegar
ég stóð þar og horfði inn um gler-
hurðina heyrðist mikill mót-
orhjólagnýr og allt í einu var
komið upp að mér og tekið laust í
öxl mér.
Það var strákurinn sem hafði
beðið eftir Villý þegar við
höfðum komið út úr bíóinu áður
- sá sem hafði sent Villý tóninn.
- Sestu aftan á, sagði hann og
þeir voru fjórir saman á mótor-
hjólum og einn var á mótorhjó-
linu sem Villý hafði haft um
kvöldið.
- Nei, sagði ég, - alls ekki, og
mér fannst tröllkonan reka höfuð
sitt út úr klettinum og tala fyrir
mig. - Alls ekki, sagði ég aftur
reiðilega og hélt af stað fyrir
hornið og þeir eltu mig og ég herti
gönguna og þeir biðu og hjóluðu
svo með miklum gný upp að mér
og það var ekki langt heim til
mín, bara tvær beinar, breiðar
götur og ég var ekki hrædd en
flýtti mér þó og einn sagði: - Og
indíáninn kominn bak við lás og
slá - þú ættir að setjast upp á hjá
strákum sem eiga sínar nöðrur
sjálfir, litla mín.
- Látið þið mig í friði, asnarnir
ykkar, sagði ég.
- Bara með frekjulæti, svona
lítil og góð seitastelpa, sagði hann
og ég gekk áfram og þeir eltu og
þeir biðu alltaf á milli og létu mig
ganga spöl og spýttu svo í og
stoppuðu hjá mér og tröllkonan
æddi um inni í klettinum og
kreppti hnefana.
Og þeir stönsuðu og einn
þeirra sagði: - Fórstu svo með
indíánanum heim í kanamellu-
bælið - plataði hann litlu sveita-
stelpuna inn í subbustíuna sína?
Nú liggur hann á brekáni í stein-
inum, greyið Villý, og enginn
hann svæfir, hvorki subbuker-
lingar í bragganum né litlar
seitastelpur með sakleysi í
augum.
Og ég stóð grafkyrr og sneri
baki í hann og mér fannst ég
stækka og stækka og tröllkonan
vera ég og ég sneri mér hægt við
og gekk að honum og barði
krepptum hnefanum fjórum
sinnum í andlit hans og öskraði
að honum: - Hafðu þetta, svíð-
ingur, og komið ykkur burt á
ykkar helvítis nöðrum og kúrið
þið bara í ykkar mjúku fletum,
aumingjar, - og ég sá blóðið spýt-
ast úr nösum hans og ég öskraði
hátt: - Burt með ykkur eða ég
lem ykkur alla, og svo hló ég
heiftarlega og þeir störðu á mig
allir og ég starði heiftúðug á móti
og við vorum fjórum húsum frá
húsinu þar sem ég bjó og sá sem
ég hafði barið þurrkaði sér með
handarbakinu en blóðið rann og
rann og ég sneri mér hægt við og
gekk löngum skrefum áfram og
þeir biðu stund og sneru svo við á
hjólunum og keyrðu burt og ég
var alveg róleg og ég var ánægð
og það hvarflaði ekki að mér á
meðan ég gekk heim að húsinu að
þeir gætu gert mér neitt - ég var
sterk og stór og þeir fóru og ég
heyrði þá renna niður götuna á
skellinöðrunum og nú hafði
tröllkonan komið út úr klettin-
um. En hún átti eftir að taka
klettinn og bera hann burt - taka
hann út úr brjósti mínu og bera
hann til fjalls. Það gerði hún þeg-
ar Sína hafði sagt mér sögu sína.
Þá nótt tók hún klettinn úr
brjósti mér og bar hann burt - bar
hann til fjalls og þá nótt grét ég og
ísinn bráðnaði en eftir varð sárið.