Þjóðviljinn - 28.02.1988, Blaðsíða 16

Norðurlandaráð auglýsir
lausa til umsóknar stöðu
ritara menningarmálanefndar
Noröurlandaráö er samstarfsvettvangur þjóö-
þinga og ríkisstjórna Norðurlanda. Á milli hinna
árlegu þinga Norðurlandaráðs leiöirog samræm-
ir forsætisnefnd ráösins þann hluta samstarfsins
sem varðar þjóöþingin og nýtur viö þaö atbeina
skrifstofu forsætisnefndar Norðurlandaráðs,
Tyrgatan 7, Stokkhólmi.
Menningarmálanefnd er ein sex fastanefnda
Noröurlandaráös, sem í eiga sæti norrænir þing-
menn. Hún fjallar um norrænt samstarf á sviöi
menntamála, rannsókna, fjölmiöla- og menning-
armála. Ritari nefndarinnarundirbýrfundi hennar
og semur og leggur fram drög aö ákvörðunum
hennar á grundvelli umræöna þar. Hann annast
og önnur störf er nefndin felur honum.
Ritarinn hefur starfsaöstööu á skrifstofu forsæt-
isnefndaríStokkhólmi. Ráöningartíminnerfjögur
ár, en mögulegt er að framlengja hann. Ríkis-
starfsmenn eiga rétt á leyfi frá störfum vegna
starfa hjá Norðurlandaráði. Starfinu fylgja feröa-
lög um Norðurlönd. Á skrifstofu Norðurlandaráðs
eru notaðar jöfnum höndum danska, norska og
sænska og krafist er góörar kunnáttu í einhverju
þessara mála.
Góö kjör eru í boði, en um þau gilda sérstakar
norrænar reglur.
Meiri hluti nefndarritara við skrifstofuna eru karl-
menn, en leitast er viö aö fjöldi karla og kvenna í
stöðum þessum verði sem jafnastur.
Nánari upplýsingar veita aöstoöarframkvæmda-
stjóri skrifstofunnar, Gustav Stjernberg, og Guy
Lindström núverandi ritari menningarmálanefnd-
arinnar í síma 9046 8 143420, og Norðurlanda-
ráös í síma 91/11560.
Formaður starfsmannafélagsins á forsætis-
nefndarskrifstofunni er Tómas H. Sveinsson.
Umsóknum skal beina til forsætisnefndar
Norðurlandaráös og skulu þær berast skrifstofu
forsætisnefndar (Nordiske rádets presidiesekr-
etariat, Box 19506, S-104 32 Stockholm) fyrir 16.
mars nk.

KENNARA-
HÁSKÓLI
ÍSLANDS
Nám
í uppeldisgreinum fyrir
verkmenntakennara
á framhaldsskólastigi
Nám í uppeldis- og kennslufræðum til kennslu-
réttinda fyrir verkmenntakennara á framhalds-
skólastigi hefst við Kennaraháskóla íslands
haustið 1988. Umsækjendur skulu hafa lokið til-
skildu námi í sérgrein sinni.
Námið fullnægir ákvæöum laga nr. 48/1986 um
embættisgengi kennara og skólastjóra og sam-
svarar eins árs námi eða 30 einingum.
Náminu verður skipt á tvö ár til að auðvelda þeim
sem starfa við kennslu að stunda það.
Inntaka miðast við 30 nemendur.
Námið hefst með námskeiði dagana 26. til 31.
ágúst 1988 að báðum dögum meðtöldum og lýk-
ur í júní 1990.
Umsóknareyðublöð liggja frammi á skrifstofu
Kennaraháskólans við Stakkahlíð.
Umsóknarfrestur er til 15. apríl 1988.
Rektor.
Malcolm Bilson. Mitsuko Uchida. Murray Perahia.
Sígildir hljómdiskar
Bilson, Perahia,
Uchida og Mozart
Prír píanóleikarar, þau Malcolm Bílson, Murray
Perahia og Mitsuko Uchida, hafa ó síðustu órum vakið
sérstaka athygli tyrirtúlkun sína ó tónlist Mozarfs
Perahia
Hljóðritun Murray Perahia og
Ensku kammersveitarinnar á
öllum píanókonsertum Mozarts
hefur vakið mikla og verðskuld-
aða athygli víða um heim, en líkt
og Mozart á sínum tíma, þá
stjórnar Perahia sjálfur hljóm-
sveitinni í öllum konsertunum.
Þessar upptökur, sem upphaflega
komu út á árunum 1976-85, eru
nú fáanlegar í öskju með þrettán
hljómdiskum (CBS M 13K
42055).
Sagt hefur verið um Murray
Perahia, að þegar hann leiki, þá
gleymi menn því að flyglar hafi
hamra. Víst er að fáir píanóleik-
arar hafa yfir jafnmikilli mýkt að
ráða og hann. En hann býr sömu-
leiðis yfir krafti, og umfram allt:
óvenjulegum næmleik. Fáir aðrir
píanóleikarar hafa vald á svo
eðlilegum, tilgerðarlausum en þó
hlýjum og rómantískum leik.
Stundum hefur Perahia verið
gagnrýndur fyrir að túlkun hans
sé full smá í sniðum, t.d. fyrir
konsertinn í d-moll, nr. 20, og
skal því ekki mótmælt hér, að
þann konsert má sannarlega
túlka á annan hátt. En í túlkun
Perahia sjá menn hlutina oft frá
nýju og einkar fersku sjónar-
horni. Sérstaklega skal nefnd hér
túlkun hans á konsertunum nr. 17
í G-dúr og 23 í A-dúr, sem er í
einu orði sagt ótrúleg; þær upp-
tökur verður hver Mozart-
unnandi að heyra, sama hversu
margar upptökur af viðkomandi
konsertum menn þekkja fyrir. f
þessum konsertum nýtur snilld
Perahia sín afar vel, samleikur
hans við blásarana í hljóm-
sveitinni er fágætur, og hægu
kaflarnir gætu brætt hjörtu úr
steini.
Bilson
Malcolm Bilson er á ýmsan
hátt andstæða Murray Perahia.
Hann nálgást konserta Mozarts á
fræðilegri hátt, og gengur beinna
til verks; túlkun hans er ekki eins
persónuleg. Bilson leikur ekki á
nútímaflygil heldur svonefnt
forté-píanó, eftirlíkingu af hljóð-
færi Mozarts, sem varðveitt er í
Salzburg. Forté-píanó hefur ekki
hljómstyrk eða fjölbreytni í tón-
blæ á við venjulegan flygil, en
vissa hlýju samt. Að sjálfsögðu
veldur þetta því að konsertarnir
hljóma nokkuð öðru vísi í túlkun
Bilsons, en flestir þekkja þá.
Bilson leikur með hljóm-
sveitinni English Barouqe So-
loists undir stjórn Johns Eliots
Gardiners, sem einnig leikur á
gömul hljóðfæri. Þessi hljómsveit
er frábær og í raun er stöðugt
undrunarefni hvernig liðsmenn
hennar geta leikið jafn hreint og
ferskt og með eins miklum krafti
og raun ber vitni á fiðlur með
slökum girnisstrengjum og
takkalaus blásturshljóðfæri.
Fyllsta ástæða er til að hvetja
menn til að heyra upptökur Bils-
ons og Gardiners. Þær veita nýja
og á ýmsan hátt skýrari innsýn í
tónlist Mozarts, þótt þær fullnægi
ef til vill ekki öllum kröfum
manna um hlýju og fjölbreytni í
tónblæ.
Uchida
Mitsuko Uchida á það sam-
merkt með Murray Perahia, að
leikur hennar býr yfir dæmafárri
mýkt. Hún hefur nánast lokið við
að hljóðrita alla tónlist Mozarts
fyrir einleikspíanó, og þykir sú
túlkun hafa sett nýja mælikvarða
í Mozartleik, sem líklegt er að
aðrar upptökur af sömu verkum
verði metnar eftir um langa fram-
tíð.
Uchida á það sömuleiðis sam-
merkt með Perahia að leikur
hennar er gjörsamlega laus við
alla tilgerð. í verkum eins og
fantasíu í c-moll, KV 397, tekst
henni að seiða ástríðufyllstu tóna
fram úr hljóðfæri sínu, gjörsam-
lega eðlilega og átakalaust.
Ferskleikinn í túlkun hennar er
ávallt aðdáanlegur, jafnvel í al-
þekktum, ef ekki fullþekktum
köflum eins og tyrkneska rondó-
inu úr sónötu í A-dúr KV 331.
Mitsuko Uchida hefur nú einn-
ig tekið til við að hljóðrita pían-
ókonserta Mozarts. ásamt Ensku
kammersveitinni. I þessum upp-
tökum stjórnar hún ekki hljóm-
sveitinni sjálf, líkt og hún hefur
gert á tónleikum víða um heim,
heldur aðalstjórnandi hennar
Jeffrey Tate, og virðast þau eiga
einkar vel saman sem Mozart-
túlkendur.
Á síðastliðnu ári kom einmitt
út diskur með tveimur af kunn-
ustu konsertum Mozarts, númer
22 í Es-dúr og 23 í A-dúr. Þessi
diskur er af gagnrýnendum al-
mennt talinn í hópi hinna albestu,
sem til eru af píanókonsertum
Mozarts. Hæpið er að tæknilega
hafi nokkurn tíma verið gerð
betri upptaka af nokkrum
Mozart-konsertum. Hún er fá-
dæma eðlileg, náttúrleg, og pían-
óið ekki dregið langt fram fyrir
hljómsveitina, eins og oftergertí
upptökum af konsertum. Jafnvel
enn frekar er Perahia, lítur Muts-
uko Uchida á sig sem „eina úr
hópnum", og hafnar allri sýndar-
mennsku, sem sumir „virtúósar"
hafa iðulega gert sig seka um.
Hún dregur sig til baka, þegar
blásararnir í hljómsveitinni hafa
laglínuna, eins og Mozart hugs-
aði sér eflaust að einleikarinn ætti
að gera. Útkoman verður afar
blæbrigðarík, litauðug túlkun,
sem sérhver Mozart-unnandi ætti
að heyra.
Samanburður
Samanburður á Uchida og Per-
ahia í þessum konsertum er mjög
athyglisverður, enda þykir
mönnum sem nú hafi loksins
komið fram upptökur, sem
standist samjöfnuð við upptökur
hans. Þrátt fyrir að menn eins og
Ashkenazy, Brendel og Serkin
hafi hljóðritað Mozart-konserta
á síðustu árum, standast þeir tæp-
ast samanburð við Perahia eða nú
Uchida, þegar á heildina er litið.
Þó er fyllilega hægt að mæla með
ýmsum af upptökum þeirra. Út-
gáfa Ashkenazys af konsertum
númer 12 í A-dúr og 13 í C-dúr er
mjög góð og fagurlega hljóðrituð
(Decca 410 214-2), Brendel er
sérstaklega ferskur í konsertum
númer 15 í B-dúr og 21 í C-dúr
(Philips 400 018-2) og Serkin hef-
ur fengið hvað besta dóma fyrir
númer 25 í C-dúr (Deutsche
Grammophon 410 989-2). Af
upptökum fyrri ára, sem nú bjóð-
ast á diskum, verða allir Mozart-
unnendur að heyra Clifford
Curzon (ásamt Britten) í númer
20 og 27 í B-dúr (Decca 417 288-
2) og Emil Gilels (ásamt Boehm)
í númer 27 og konsertinum fyrir
tvö píanó KV 365, sem hann
leikur ásamt dóttur sinni Elenu
(Deutsche Grammophon Galler-
ia 419 059-2).
En hafi menn hug á að eignast
alla konsertana með einum flytj-
anda, þá er útgáfa Murray Pera-
hia án nokkurs vafa rétti kostur-
inn fyrir flesta, og ólíklegt að
nokkurn tíma verði betur gert,
þótt vissulega verði athyglisvert
að fylgjast með því sem Mitsuko
Uchida færir Mozart-unnendum
á næstu missirum og árum.
Nokkrarframúrskar-
andiupptökurá
hljómdiskum.-
Murray Perahia:
Mozart: konsertar nr. 5 og 25
(CBS MK 37267); konsertar nr.
17 og 18 (CBS DC 36686); kons-
ertar nr. 19 og 23 (CBS MK
39064) og konsertar nr. 26, ásamt
rondóum nr. 1 og 2 (CBS MK
39224).
Ásamt Radu Lupu: Mozart:
Sónata fyrir tvö píanó, KV 448;
Schubert: Fjórhent fantasía í d-
moll, D.940 (CBS MK 39511).
Malcolm Bilson:
Mozart: konsertar nr. 9 og 11
(Archiv 410 905-2); konsertar nr.
12 og 14 (Archiv 413 463-2) og
konsertar nr. 13 og 15 (Archiv
413 464-2).
Mitsuko Uchida:
Mozart: konsertar nr. 22 og 23
(Philips 420 187-2); sónötur KV
330 og 333, Adagio KV 540 og
Litíl gíga KV 574 (Philips 412
616-2); sónötur KV 331 og 332,
fantasía KV 397 (Philips 412 123-
2); sónötur KV 545 og KV 553/
494 og rondó KV 511 (Philips 412
122-2).
16 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 28. febrúar 1988