Þjóðviljinn - 06.03.1988, Qupperneq 4

Þjóðviljinn - 06.03.1988, Qupperneq 4
Hermor og aðrir Ijúflingar Um þessa helgi lýkur sýningu Sæmundar Valdimarssonar á tréskúlptúrum úr rekaviði í and- dyri Kjarvalsstaða. Sæmundur hóf ekki að stunda höggmynda- listfyrren upp úrfimmtugu og er sjálfmenntaðurífaginu. Þráttfyrir það, eða kannski einmitt þess vegna búa myndir hans yfir sjald- gæfri einlægni, sakleysi og fersk- leika sem minnir á leik barnsins. Sæmundur gerir eingöngu mannamyndir, þarsem sjálfur rekaviðardrumburinn myndar armalausan bolinn, oft með fag- urlega mótuðum kynfærum og höfði með máluðum augum og augnlokum og álímdum augnhárum. Stundum eru stytt- urnar prýddar viðskeyttu höfu- ðfati eða haddi úr límkvoðu eða tálguðum rótum og fjölbreytnin ( þessu persónugalleríi er eins mikil og breytileiki viðarbútanna sem Sæmundur hefur hirt á fjörumhérfyrirsunnanog vestan og eru komnir alla leið austan úr Síberíu eins og hann segir sjálfur. í myndunum er leikið á eiginleika viðarins þar sem holur mað- kanna leika stórt hlutverk ásamt með kvistum og viðaræðum og síðan eru sumar stytturnar klæddar með álímdu þangi, ýsur- oði og fleiru skrautlegu sem fellur fullkomlega að myndefninu í þeirri barnslegu einlægni sem Sæmundierlagin. Það erekki fjarri lagi að líkja myndum Sæmundar við herm- ana rómversku, sem voru guða- myndirgeröar úrsteini og áttu að veita mönnum og skepnum og gróðri blessaðafrjósemi í hinni heiðnutrú. Hermarnir voru að vísu úr steiniog ferstrendiren þeirvoru handalausir eins og myndir Sæ- mundar og skreyttir með lauf i að neðan og kynfærin sýnd sem snúinn hafursreður. Að ofan var hermurinn gjarnan með andliti fánsins eða Pans: igldar brýr og eyru sem skárust í odd. Rómverj- ar til forna báru styttur þessar út í víngarðana og höfðu þær með- fram vegum eða við dyrastafi auk þess sem stytturnar voru notaðar við þærdularfullu helgiathafnir semhelgaðarvoru Díonísíusiog viðhafðar við brúðarvígslu. Hermurinn átti aðfærabrúðinni jafnt og akrinum blessaða frjó- semi. Hermurinn bertrúlega upp- haflega nafn af Hermesi eða Merkúríusi, en tengdist síðan Fáninum og þeim félögum Pan og Príapusi sem báðir áttu að tryggja kyngetu karlmanna. Herminn sem slíkur er í rauninni reðurtákn íformi sínu, og þannig skil ég mynbdir Sæmundar: þær munu trúlega duga best á þeim mikilvægu stundum í lífinu þar sem kyngetan og frjósemin þurfa að haldastíhendur. ólg. Friðrik Þórðarson sextugur Eftir stétt milli húsa í háskóla- hverfinu á Blindern í Ósló, þeirri borg er svo heitir, kemur gangandi maður, í meðallagi hár, stuttstígur, jarpur á hár og skegg og hvorttveggja prútt en þó gráyrjótt orðið. Hann ber tösku í hendi og er álútur og svo sem eilítið annars hug- ar, en það hýrnar fljótt yfir honum þegar hann er ávarp- aður á íslensku. Þetta er Frið- rik Þórðarson. Hann verður sextugur7. mars. Friðrik óx upp í Reykjavík á árum kreppu og heimsstyrjaldar. Að loknu stúdentsprófi hóf hann nám í lögfræði, en hvarf brátt frá því og hélt til Óslóar. Þar tók hann að læra klassísk mál, grfsku og latínu. Síðan nam hann sans- krít hjá kunnum fræðaþul, Georg Morgenstierne, og eftir það dróst hugur hans æ meira að írönskum málum. Að loknu prófi réðst Friðrik sem bókavörður að Hásk- ólabókasafninu í Ósló og var jafnframt stundakennari í klass- ískum málum. Hann var skamma hríð lektor við Björgvinjarhá- skóla, en árið 1969 tók hann við stöðu sem kennari í klassískum málum við Óslóarháskóla og hef- ur gegnt henni síðan. Eiginkona hans er Kirsten Abrahamsen, dönsk að kyni. Á íslandi er Friðrik kunnastur af þýðingum sínum úr grísku. Árið 1962 komu út hjá Máli og menningu Grískar þjóðsögur og ævintýri og fjórum árum seinna Sagan af Dafnis og Klói. Með bókum þessum höfðu íslendingar fengið í hendur kjörgripi. Þær eru þannig úr garði gerðar af Friðriks hálfu að hiklaust verður að telja hann meðal öndvegisþýðenda óbundins máls á íslensku, og er óhætt að nefna hann þar viá hlið tveggja fornfræðinga á síðustu öld, þeirra Sveinbjarnar Egils- sonar og Steingríms Thorsteins- sonar. 1 tímaritum og blöðum hafa birst fáein smærri sýnishorn af stíl Friðriks. Mætti kalla það happ ef einhverjum ritstjóra eða bókaútgefanda tækist að sækja meira gull í greipar hans. Ritverk Friðriks á íslensku færa heim sanninn um að bók- menntamaður er hann ágætur, enda vita kunningjar hans að á því sviði er hann bæði fróður og smekkvís, og allra manna vand- látastur. Formáli hans að þýð- ingu Helga Hálfdanarsonar á Antígónu er góð vísbending um hve lagið honum er að fræða um bókmenntir og menningu fornra tíma án þess að draga nokkuð úr þeim vanda sem við er að etja. En flest fræðistörf Friðriks lúta að málvísindum. Torvelt er að geta sér til um fjölda þeirra tungumála sem hann hefur lagt einhverja stund á og tileinkað sér til meiri eða minni hlítar, og það því frem- ur sem enginn maður er ólíklegri tii að stæra sig af verkum sínum eða kunnáttu. Þótt kennsla Friðriks hafi eink- um verið í latínu og grísku, hafa rannsóknir hans beinst að írönsk- um málum öðrum framar, og ber þar hæst ossetísku, indóevrópskt mál sem talað er í Ossetíska sjálfstjórnarhéraðinu í Georgíu og sjálfstjórnarlýðveldinu Norð- ur-Ossetíu, í Kákasusfjöllum norðanverðum. AIls mun um hálf milljón manns mæla á ossetíska tungu, og eru þeir síðustu afkom- endur hinna voldugu frændþ- jóða, Skýþa, Sarmata og Alana, sem réðu víðlendum ríkjum á Suður-Rússlandi og víðar í grárri forneskju. Kákasus er nornake- till þjóða og tungna af ólíkum uppruna. Á þessum slóðum eru talaðar fjölmargar tungur: indó- evrópskar, tyrkverskar, einangr- uð mál svo sem armenska, georg- íska og önnur kartvelsk mál. Skipta mál þessi mörgum tugum. Auk ossetísku mun georgíska vera Friðrik þeirra hugstæðust. Norður til Kákasus teygist það landsvæði sem byggt er Kúrdum, ógæfusamri þjóð sem einatt er getið í fréttum, og hefur Friðrik lagt mikla rækt við tungu þeirra og menningu. í þessum Babel- sturni tungumála unir Friðrik sér vel og leggur þangað leið sína eins oft og færi gefst. Hann var um skeið forseti alþjóðasam- bands kákasusfræðinga og stýrði þingi þess í Ósló 1986. Friðrik Þórðarson kann manna best að segja frá, hvort sem er í góðra vina hópi eða í rituðu máli, og munu ýmsir bréfavinir hans á íslandi geta borið því vitni. Reykjavík æskuáranna verður ljóslifandi í frásögnum hans, gengnir þjóðmálaskörungar, og -skúmar, lifna við á vörum hans. Friðrik tvinnar manna best list- fengi og staðreyndir í frásögn og kryddar hlutlægt mat snöfurlegri glettni. Með þökk fyrir liðnar og ó- komnar ánægjustundir, Chrys- ostome! Helgi Haraldsson og Vésteinn Ólason 4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 6. mars 1986

x

Þjóðviljinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.