Þjóðviljinn - 15.05.1988, Síða 14

í
„Lostaheftir" kallast hinir nýju sjúklingar
menningarástandsins, þeir sem þjást af lystarleysi í bólinu
Furöulega margir, einnig þeir
sem eru tiltölulega ungir aö
árum, kvartayfirþvíásíðustu
misserum, aö löngun þeirratil
kynlífs sé í lágmarki. Svo
rammt kveður að þessu, að
farið er að tala um „losta-
hefta" sem þjáningarsystkini
nýs menningarsjúkdóms. Oft
lendir deyfð þessi á yngra
fólki sem er mjög meðvitað
um framsókn sína í þjóðfé-
laginu og haldið streitu yfir
henni, en margaraðrar
ástæður eru til færðar, sumar
næsta óvæntar.
Þýska vikuritið Stern fjallar
nýlega um hina „lostaheftu", þá
og þær sem segja furðu oft „ekki í
kvöld elskan“. Byrjað er á dæmi
af hjónum rúmlega þrítugum,
sem upplifðu kynlífsbyltingu með
fagnaðarerindi frjálsra ásta á gel-
gjuskeiði, tóku svo mark á kröf-
um um „hina nýju blíðu“ og
gengu í hjónaband, áttu prýðilegt
kynlíf um stund, en hafa varla
áhuga á slíku framar nema ann-
anhvern mánuð eða svo. Og eru
þó aðeins 33 ára að aldri og ekki
vantar að þeim komi ágætlega
saman í sambúð og vinskap. Hjú-
unum gengur líka vel í starfi, þau
eru bæði vel stæðir uppar - en þar
stendur og hnífurinn í kúnni:
Báðum þykir það líklegt að
streitan við að halda sér á floti og
vel það í harðri samkeppni sjúgi
svo úr þeim orku, að þau eigi
ekkert eftir á kvöldin þegar heim
kemur annað en glápa á sjón-
varp.
Miklar vœntingar
Vafalaust hefur streita og
þreyta sín áhrif. Stórborgir nú-
tímans eru ekki beinlínis hliðholl-
ar ástum góðum, það þykjast
menn vita vel. En þegar menn
hafa þær fregnir bæði úr Banda-
ríkjunum og Vestur-Evrópu, að
það sé ekki síst yngra fólk á upp-
leið sem kvartar um áhugaleysi í
rúminu, þá kemur og fleira til
sögu. Þetta fólk er vant því að
gera miklar kröfur, allt á að vera
flott og glæsilegt og fullkomið, og
ef að MITT kynlíf er ekki alltaf
ævintýri líkast, þá er eitthvað að
mér (eða bólfélaganum). Þetta
fólk, segja sumir kynlífsfræðing-
ar, skilur ekki að menn geta ekki
alltaf verið sólgnir í samfarir, að
það getur verið alveg eins sjálf-
sögð þörf að hvíla sig frá kynh'fi
og að lifa því á fullu eins og sagt
er.
Að borða saddur
Það skal tekið fram, að hér er
ekki verið að tala um kyndeyfð
vegna þess að „eitthvað hefur bil-
að“ - það er ekki verið að tala um
minnkandi getu vegna aldurs eða
áhugaleysi sem stafar af því að
fólk hefur orðið fyrir áföllum sem
taka hug þess allan. Nei - hér er
um fólk að ræða sem sagt er um
að allt sé í lagi hjá, og það getur
svosem brugðið á leik í rúmi ef
svo ber undir: Áhuginn er bar-
asta lítill og fullnægjan sjálf
ósköp vesældarleg. „Eins og
maður sé að borða án þess að
vera svangur,“ segir einn skjól-
stæðingur kynlífsfræðaranna.
Mörgum ber saman um að þau
vandræði, sem hér er á minnst,
stafi að verulegu leyti af því að
fólk sem býr saman og vegnar
takk bærilega í sambúð, ætlast til
of mikils. Meðal annars til þess,
að töfra tilhugalífsins megi fram-
lengja eins og fara gerir. Fólk vill
ekki sætta sig við þá einföldu
staðreynd, að sjálfur hvunndags-
leikinn með öllum sínum sjálf-
sögðu hlutum, hann dregur óum-
flýjanlega mjög úr líkum á því að
kynlíf verði jafn freistandi og
heillandi og áður. Fólk veit ekki
að það er fullkomlega eðlilegt að
hjón eða sambýlisfólk dragi úr
kynlífi um helming strax á öðru
ári samvista. Fólk veit ekki held-
ur, að 20-50 % allra einstaklinga
eiga sér að minnsta kosti drjúg
skeiö áhugaleysis á kynlífi.
Samviskubit hins daufa
Allt er nú í lagi ef hann og hún
eru nokkuð samstíga í áhuga-
leysinu. Öllu verra þegar annar
aðilinn er miklu daufari en hinn.
Blaðið Stern tekur dæmi af hjón-
um - bæði eru gift í annað sinn,
hann er 49 ára, hún 42. Þau
kunna mætavel hvort við annað.
En hún er hrædd um að hann fari
að leita á önnur mið í ástamálum.
Vegna þess að um þriggja ára
skeið hefur áhugi hennar verið í
lágmarki, hún hefur verið fegin
hverju kvöldi sem leið án þess að
karl hennar sendi frá sér kyn-
ferðísleg skilaboð. Hún hefur
líka reynt að snúa þau niður fyrir-
fram með tali um það, hve erfiður
dagurinn hafi verið, að kannski
fari hún bráðum á túr og þar fram
eftir götum. Eiginmaðurinn er
tillitssamur í rúmi og elskulegur í
hvunndagsleikanum - og einmitt
þess vegna hleðst upp mikil sekt-
arkennd gagnvart honum vegna
undanbragðanna: Æ, við skulum
bæta okkur þetta upp um næstu
helgi. Eða í fríinu. Bráðum.
Valdabarótta
og samrœmi
Streita eða of miklar væntingar
um kynlíf hafa semsagt mikið að
segja. En fleira kemur til. Einatt
telja menn sig verða vara við það,
að þegar annar aðilinn er áber-
andi daufari til kynlífs, þá sé
kannski um ómeðvitaða valda-
baráttu að ræða. Eitthvað hefur
gerst í sambúð karls og konu sem
truflar það sem var. Kannski er
hann eða hún of ráðrík - og þá
vaknar (án þess að viðkomandi
geri sér grein fyrir) einhver þörf
til að svara með því til dæmis að
taka af honum (eða henni) ráðin í
rúminu. Sérstæður angi af þessu
er svo það, að barnsfæðing getur
dregið mjög úr kynlífsáhuga, og
þá fyrst og fremst móðurinnar.
Stundum er vandi hinna „losta-
heftu“ rakinn til mjög merki-
legrar þverstæðu í mannlegu
sambýli. Það er furðu algengt að
skötuhjú sem kvarta um sitt
lystarleysi, taki það sérstaklega
fram, að þau skilji hvort annað
prýðilega, að sambúð þeirra sé
rík að samræmi og vinskap. Það
er ekki síst vegna þess að vandinn
þykir svo ömurlegur: hvers vegna
vantar einmitt fýsnina í þetta
indæla samræmi?
Og þá er svarið: Það er einmitt
samræmið sem drepur fýsnina.
Þegar skoðuð er forsaga sam-
bandsaðila sem leita ráða og að-
stoðar, þá kemur það í ljós, að
allskonar óstýrilátar hneigðir og
kannski árásargjarnar hafa verið
tamdar og bældar mjög rækilega
til að sambúðin verði árekstra-
laus og góð - en í leiðinni er
slökkt á lostanum. Aftur á móti
gerist það í hinum verstu hjóna-
böndum, þar sem hatur og
beiskja magna einatt upp þá
spennu að stutt er í ofbeldisverk -
að þar verða samfarir furðu áhrif-
asterkar. Á fræðimannagol-
frönsku heitir þetta, að með því
að skötuhjú hafa firrst hvort ann-
að í átökum gerist sú dapurlega
díalektík, að það sem er fram-
andlegt er kynferðislega spenn-
andi en ekki það sem er alltaf
innan þægilegrar seilingar.
Kynlíf á núlli
En ef talað er um hnignun kyn-
lífs sem einskonar menningar-
sjúkdóm, þá hefur hann reyndar
enn fleiri hliðar. Til dæmis þá, að
ótti þægindafreks fólks við inni-
legt tilfinningasamband hefur í
stórum stíl leitt til þess, að furðu
margt fólk á tiltölulega ungum
aldri forðast allt kynlíf. Allt sýn-
ist svo mikið og stórt vandamál:
karlmennskan og kvenleikinn,
rétt hlutföll og verkaskipting í
sambúð, barnauppeldi, sam-
eiginlegur fjárhagur og margt
fleira, að menn taka þá ákvörðun
að einir skuli þeir vera. Og venja
sig smám saman af því að hugsa
um kynlíf.
Klaustur eru líka vinsælli um
þessar mundir í okkar hluta
heims en þau hafa lengi verið...
ÁB tók saman

, eigum vid ekki að láta
sia í kvöld elskan?
14 SlÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 15. maí 1988