Þjóðviljinn - 23.06.1989, Síða 6

Menntasetur í 100 ár
Afmælishátið á Jónsmessu. Fjöldi gamalla nemenda
Hvanneyri og forseti íslands verður heiðursgestur
Á morgun, Jónsmessunni heldur Bændaskólinn á
Hvanneyri upp á aldarafmæli skólans. Hátíðarhöld í til-
efni dagsins munu standa yfir allan daginn og von er á
fjölda gesta til Hvanneyrar. Dagskráin hefst klukkan
13.30 með hátíðarsamkomu þar sem afmælisins verður
minnst og fluttar kveðjur. Forseti íslands, Vigdís Finn-
bogadóttir verður heiðursgestur samkomunnar
Eftir hátíðarsamkomuna verður opið hús í skólanum
og gestum verður boðið upp á kaffiveitingar. Um kvöldið
verður haldin kvöldvaka þar sem eldri og yngri Hvann-
eyringar sjá um skemmtidagskrá og harmonikkan verður
dregin fram þegar líða tekur á kvöldið.
Margir árgangar búfræðinga hafa boðað komu sína að
Hvanneyri um helgina og er bæði boðið upp á gistingu í
húsnæði Bændaskólans auk þess sem næg tjaldstæði eru
til reiðu. Gamlir nemendur færa skólanum veglega af-
mælisgjöf, plastsundlaug sem afhent verður fullfrágengin
mun koma á
á afmælinu
á morgun. Auk þess stendur til að gróðursetja tré í
sérstökum afmælislundi skólans og árgangar búfræðinga
eiga kost á afmörkuðum teigum til gróðursetningar.
í tengslum við afmæli skólans kemur út afmælisrit
Hvanneyrarskólans þar sem stiklað er á skólasögunni og
greint frá skólastarfinu eins og það er í dag. Auk þess
hefur póst og símamálastofnunin ákveðið að gefa út frí-
merki í tilefni afmælisins sem kemur út síðar í sumar.
•Þ
Búvélasafn
Það hefur verið gamall
draumur Hvanneyringa að koma
upp safni gamalla búvéla. Frá
1930 hefur verið reynt að halda til
haga tækjum og verkfærum sem
hafa smá saman verið að úreldast
og vikið fyrir nýjum og endur-
bættum verkfærum.
Árið 1987 var byrjað að gera
upp gömul tæki og nokkur þeirra
sýnd á sýningunni BÚ 87 og síðan
hefur þessu starfi verið haldið
áfram. Nú er líklegt að safnið fái
hentugt húsnæði undir tækin og
þegar fram líða stundir getur
safnið orðið miklsverður minnis-
varði um sögu og þróun landbún-
aðar á íslandi. Búvélasafnið er
samvinnuverkefni Bændaskólans
og Bútæknideildar Rann-
sóknarstofnunar landbúnaðar-
ins. Gísli Sverrisson rannsóknar-
maður hjá RALA á Hvanneyri
tók þessar myndir af nokkrum
þeirratækjasemtileruá búvéla-
safninu.
Á búvélasafninu á Hvanneyri eru nokkrar gamlar dráttarvélar sem
sýna ágætlega þróun í dráttarvélanotkun bænda í landinu. Á myndinni
eru, talið frá hægri: International W4 árgerð 1947, International 10-20
árgerð 1927 og International W4 frá árinu 1943. Fjærst má sjá í
Fordson vél frá 1918 sem er fyrsta fjórhjóladráttarvélin sem flutt var til
landsins.
Þá var fframtío í landbúnaðinum
Gunnar Guðbjartsson útskrifaðist fyrir 50 árum frá Hvanneyri:
Hesturinn í stað véla og skurðir grafnir með skóflu
Á þessu ári eru 50 ár liðin frá
því að Gunnar Guðbjartsson
fyrrverandi framkvæmdastjóri
Framleiðsluráðs landbúnaðarins
útskrifaðist frá Bændaskólanum
á Hvanneyri. Hann hóf búskap
strax að námi loknu og bjó á
Hjarðarfelli á Snæfellsnesi í 42 ár
auk þess sem hann var hann for-
maður Stéttarsambands bænda í
18 ár, frá 1963 til 1981.
í tilefni af afmæli bænda-
skólans á Hvanneyri ákváðu
gamlir nemendur að færa skólan-
um nýja plastsundlaug að gjöf en
hingað til hefur engin sundlaug
verið á staðnum. Gunnar er einn
af þeim sem hefur haft forgöngu
um fjáröflun til afmælisgjafa -
kaupanna.
- Söfnunin hefur gengið ákaf,-
iega vel og þegar hafa yfir 1000
manns lagt fram fé og enn á eftir
að bætast við. Þaö eru svo margir
nemendur velviljaðir í garð
gamla skólans síns, sagði Gunn-
ar.
En hvað var gert á afmœli
skólans fyrir 50 árum?
- Það var auðvitað haldið upp á
daginn með viðhöfn og ýmsir
gestir mættu á staðinn. Meðal
annarra kom Hermann Jónasson
þáverandi landbúnaðarráðherra í
heimsókn. Hann kom með flug-
vél sem lenti á sjávarbakkanum
sem kallaður er Fitin og vakti það
mikla athygli því flugvélar voru
ekki algeng samgöngutæki á
þeim tíma og var lendingunni lýst
beint í útvarpinu af Helga Hjörv-
ar útvarpsmanni.
Minnismerki um Halldór Vil-
hjálmsson, fyrrverandi skóla-
stjóra var afhjúpað á afmælisdag-
inn og svo gróðursettum við tré í
reit sem kallaður er Skrúðgarður-
inn. Því starfi höldum við áfram
núna á 100 ára afmælinu.
Hvernig var námið í bœnda-
skólanum fyrir 50 árum?
- Námið í bændaskólanum
miðaðist fyrst og fremst við að
gera okkur að betri bændum.
Helstu kennslugreinar voru bók-
legt nám á sviði búfjárræktar og
jarðræktar, verkleg kennsla og
svo auðvitað kennsla í haldi á bú-
reikningum.
Á þessum árum var Runólfur
Sveinsson skólastjóri og aðal-
kennarar þeir Guðmundur Jóns-
son og Hjörtur Jónsson og
Haukur Jörundarson. Ingimar
Guðmundsson kenndi okkur
Gunnar Guðbjartsson: Ótrúlega
margir gamlir nemendur frá
Hvanneyri eru velviljaðir i garð
gamla skólans síns. Skólanum
verður afhent sundlaug í af-
mælisgjöf frá gömlum nemend-
um á morgun. Mynd-þóm.
söng en söngurinn var stór þáttur
í félagslífi skólans.
Árið 1939 voru nemendur í
kringum 36 og auðvitað allt karl-
menn. Kvenmannsleysið kom þó
ekki að sök nema þegar kom að
því að halda samkomur í skóla-
num. Þá var brugðið á það ráð að
kalla til konur frá Borgarnesi og
gengu þær undir nafninu Vetrar-
hjálpin.
Á þessum tíma var vélvæðing
ekki hafin í íslenskum landbún-
aði og hestar voru notaðir við öll
störf og skurðir voru grafnir með
skóflum því gröfur voru nær
óþekkt fyrirbrigði. Það er gott
dæmi til marks um breytingarnar
í landbúnaði að upp úr 1950 var
farið að kenna hrossarækt á
Hvanneyri, einkum tamningu
reiðhrossa og þessi grein laðaði
til skólans marga nemendur úr
þéttbýlinu. Þá höfðu vélamar
tekið við hlutverki hestsins í
sveitum en þegar ég var að læra
var litið á hrossin fyrst og fremst
sem dráttardýr.
Hvernig líst þér svo á ástandið í
landbúnaðarmálum í dag?
- Framfarir í tækni og búskap-
arháttum hafa auðvitað verið
stórstígar og menn eru farnir að
leggja stund á ýmsar nýjar bú-
greinar. Þetta er allt af hinu góða
en það er dapurlegt að sjá þá
breytingu sem orðið hefur á
stöðu landbúnaðarins í þjóðfé-
laginu og þeirri viðhorfs-
breytingu til verri vegar sem orð-
ið hefur. Þegar ég útskrifaðist
voru menn almennt miklu já-
kvæðari í garð landbúnaðarins og
það Ieit út fyrir að vera mikil
framtíð í þessari atvinnugrein.
Það voru margir ungir menn sem
lögðu allan sinn metnað í að
verða góðir bændur. Eftir stríðið
komu líka mörg tækifæri fyrir
bændur, með auknum vélabún-
aði urðu atvinnuskilyrðin betri og
framleiðslan jókst. Þá var ekki
offramleiðsla á landbúnaðaraf-
urðum eins og núna heldur
skortur, það vantaði bæði kjöt og
mjólk.
En þrátt fyrir að aðstæður séu
með allt öðrum hætti í dag er
hlutverk Bændaskólans ekkert
minna mikilvægt nú en áður Það
er grundvallaratriði í landbúnaði
sem og öðrum atvinnugreinum
að menn séu vel menntaðir til
starfans og til að mæta tímum
samdráttar í neyslu hefðbund-
inna landbúnaðarafurða þarf að
leggja rækt við rannsóknir og
kennslu í nýjum atvinnugreinum,
sagði Gunnar að lokum. iþ
6 SÍÐA - NÝTT HELGARBLAÐ jFöstudagur 23. júní 1989