Þjóðviljinn - 26.10.1990, Blaðsíða 26

Ásdísardóttir
Spaug
Það hrýtur margt spaugilegt af
borðum fjölmiðlanna inn í stofur til
okkar jónanna og gunnanna okkur til
gagns og skemmtunar, og sem við get-
um omað okkur við svona í vetrar-
bytjun. Varla að við þurfum að leita
neitt út fyrir hcimilisveggina fjóra ef
við erum svo heppin að fá bæði sjón-
vörpin og dagblöðin inn á gafl. Þá get-
um við bara setið heima í mestu mak-
indum og velst um af hlátri og skemmt
okkur, í stað þess að eyða orku og
fjármunum í að fara og sjá gullin lið
allra ómara og ladda landsins. Enda er
kostnaður eins slíks ferðalags með
öllu, sennilega á við margar áskriftir
að öllum Qölmiðlunum ef allt er talið
og ekki fyrir neina fátæklinga að venja
sig á slíkt. Nei, þá er bctra að láta fjöl-
miðladjókinn duga.
Ég hafði til dasmis ómælda
skemmtan af því þegar ég, eitt kvöldið
fyrir nokkm, ætlaði í sakleysi mínu að
fylgjast með heimsókn Vigdísar for-
seta til Lúxembúrgar. Sjónvarpið (cg
er ennþá svo gamaldags að cg kalla
sjónvarpið Sjónvarp og hitt sjónvarpið
Stöð 2) hafði sent sérstakan ffétta-
mann á svæðið til að fylgjast með
heimsókninni og segja okkur frá öllu
saman svo við misstum ekki af ncinu,
og oklcur þætti við allt að því vera á
staðnum með Vigdísi, cnda cr það
einn af tilgöngum slíks myndfjölmið-
ils að áhorfandinn geti betur lifað sig
inn í atburðina og séð þá í réttu ljósi,
heldur en ef hann bara heyrir eða les
um þá. Hvað um það, umræddur
fréttamaður stendur við flugvélina til-
búinn að láta okkur finnast við bara
komin til Lúx mcð fána í hönd og bíð-
ur komu forseta. Og hvað hcyrum við,
saklausir aðdáendur ástkæra ylhýra
málsins, rétt um það bil sem Vigdís,
fln og glæsilcg og Fróni til sóma eins
og alltaf, stígur niður úr loftfarinu. Jú,
fféttamaðurinn tilkynnir okkur að hún
sé í rauðri dragt mcð hattkúf á höfði!
Hattkúf! Ég tók bakföll. Ég saup
hveljur af einhverju sem líktist hlátri
og gráti samtímis og hugsaði með
mér: Guð hvað ég vona að voða fáir
hafi heyrt þetta! Er fféttamaðurinn að
gera grín að forsetanum? Eða er hún
(því fféttamaðurinn var kona) bara
svona vitlaus? Ég komst að þeirri nið-
urstöðu effir að hafa legið undir fcldi
nokkra stund og hugleitt þetta mál, að
það væri scnnilcga tilfellið, a.m.k.
hcföi hún ekki haft rænu á því að fletta
orðinu ,hattkúfúr‘ upp í orðabók áður
en hún ákvað að vera svona ffumleg í
orðanotkun. Mér finnst svona nokkuð
allt að því brottrckstrarsök úr starfl.
Annað tilfelli þótti mér líka næsta
skcmmtilegt. Það var þegar annar
fféttamaður Sjónvarpsins, sem rcynd-
ar er líka kona, var að segja okkur með
smámæltum, óskýrmæltum tilþrifum
ffá morðunum á Musterishæð og eftir-
málum þeirra og tilkynnti okkur að
konur, böm og gamalmenni heföu
hlaupið um undan hermönnum eða
lögreglu flcmtri skefld! Þá hugsaði
ég: I þetta eina skipti er það mikil
guðsblcssun hvc margir af eldrí kyn-
slóðinni, scm famir em að tapa hcym,
skilja ekki orð af því sem þessi fal-
lega, smámælta og óskýrmælta frétta-
kona segir. Eldri kynslóðin kann
nefnilega að tala, sem er mcira cn
margur af vclhcppnaða yngra
(gullna?) liðinu gcrir.
En þótt ég geti romsað upp úr mér
ótal slíkum dæmum mér og íesendum
til gagns og skemmtunar, þá era þau
ckki nema ómerkilegur sparðatíningur
hjá ýmsum öðram skemmtiatriðum
fjölmiðlanna. Og þá kcm ég að
blcssuðu Morgunblaðinu sem ég er
nýfarin að kaupa. Mér fannst ég nú
vera komin á þann aldur að það væri
bráðnauðsynlegt að kaupa Morgun-
blaðið svo ég væri bctui viðræðuhæf
um þjóðmálin og svo væri krossgátan
þar svo ansi burðug um hclgar. En
krossgátan er alltaf eins þannig lagað,
alltaf sömu uppfyllingarorðin, mynda-
textamir skítauðveldir og engin veru-
lcga skemmtileg crfið orð. Svo ég fór
að lcsa Morgunblaðið spjaldanna á
milli. Og þá fékk ég bata skemmtana-
skammtinn fyrir árið í einu sunnu-
dags- eða laugardagsblaðinu.
Fyrst las ég það sem Súsanna
skrifaði. Og næstum rann út af stóln-
um. Og svo las ég það sem Jóhanna
skrifaði. Og þegar ég var búin að því
var heldur lítið eftir af mér. (Til upp-
lýsingar fyrir þá lesendur Þjóðviljans
sem ekki vita hveijar þær Súsanna og
Jóhanna era, þá upplýsist hér með að
önnur er fyirverandi leiklistargagn-
rýnandi blaðs allra landsmanna cn hin
nýorðin núverandi dittó.) Súsanna
skrifaði um sýningu Þjóðleikhússins
og spé
þar sem aldrei era nema örfá sæti laus.
Núna þessa dagana cru þau Magnús
og Ólína að skemmta okkur hér í Þjóð-
viljanum og í fyrradag sagði Magnús
okkur frá vini sínum scm haföi það
fyrir sið að hugsa i tíu mínútur og
skrifa svo I fimm. Þetta heföi Súsanna
þurft að vita áður en hún jós af brand-
arabrunni sinum um nefnda lciksýn-
ingu. „Lcikhúsgagnrýni" af þessu tagi
getur ncfnilega enginn tekið alvarlega
og það cina scm hægt er að gera er að
flissa léttilega að henni. Nú tek ég það
fram að ég er ekki búin að sjá ncfnda
leiksýningu, enda ckki heiglum hcnt
að fá sæti, og veit því ekkert um hvort
hún er góð eða vond. En Súsanna
kemur því miður með fyndni sinni
ekki til mcð að hafa ncin áhrif á það
hvort ég fer cða ekki, og hvað mér
kcmur til mcð að fmnast um hana þeg-
ar þar að kemur, hvaða væntingar ég
fer með o. s. frv., en skrif á borð við
þau sem úr tölvu hennar rannu, hljóta
að hafa cinmitt cinhver slík áhrif að
markmiði. Annars heföi hún reynt að
skrifa svolítið vitrænni pistil og segja
okkur hvers vegna henni fannst sýn-
ingin svona afspymu vond. Það sem er
þó allra skemmtilegast í þcssu máli er,
að þcgar einhver tekur sig til eftir tutt-
ugu ár og gerir úttekt eða útvarpsþátt á
borð við þann sem Viðar Eggertsson
gerði um daginn á Rás eitt um Rósin-
krans og Símonar, um þessi fáu lausu
sæti, þá verður „leikdómur" Súsönnu
ein aðalheimildin. Og þá verður nú
gaman að lifa.
Eins og áður sagði fletti ég lengra
í Morgunblaðinu þennan hclgardag og
lenti þá á Jóhönnu, sem haföi ritað yf-
irlit um leiksýningar þær sem hún
haföi skrifað um í gegnum tíðina.
Þctta yfirlit skrifaði hún í kvcðjuskyni
til dyggra Iesenda sinna og tilkynnti
okkur að hún hefði skrifað um hvorki
fleiri né færri cn hundrað og níutíu
leiksýningar. Ég skemmti mér meir og
meir eftir því sem lengra leið á lestur-
inn. Jóhanna sagði okkur til dæmis að
Þórann Sigurðardóttir heföi bæði
skrifað og leikstýrt leikritinu I smásjá í
Þjóðleikhúsinu. En í leikskránni minni
stóð að Þórhallur Sigurðsson heföi
leikstýrt vcrki Þórannar. Jóhanna
haföi líka séð tvær sýningar, aðra hjá
Eggleikhúsinu sem hét A sama tíma
og hina hjá Alþýðuleikhúsinu og hét
Alaska og Eins konar kvcðjuskál. Þeg-
ar ég sá þessar sýningar þá hét önnur
Á sama stað! og hin Eins konar
Alaska og Kveðjuskál! Og þctta var
svo sem ckki það eina sem hún tíndi
til, þcssi clska, scm haföi misfaríst i
kollinum á hcnni þótt ég ætli ckki að
tíunda meira af því.
En svo kom undirfyrirsögn um ís-
lensk verk hjá áhugaleikhópum. Og
þá fyrst fór nú að vcrða gaman. Hún
taldi upp hina ýmsu leikhópa scm sett
hcföu upp íslensk vcrk og ferðaðist
um allt Jand i upptalningunni. En svo
allt I cinu blandaðist Nemendaleik-
húsið (lcikhús menntaðra Icikara á út-
skriftarári) inn í hópinn! Og Egg-leik-
húsið! Og Alþýðuleikhúsið! Og Ás-
Ieikhúsið! Og Leikhúsið í kirkjunni!
(Og þótti mér nú bleik bragðið þegar
farið var að tclja þær Ásdisi Skúladótt-
ur og Guðrúnu Ásmundsdóttur, for-
svarsmenn þessara tveggja leikhúsa,
til áhugamanna í Iciklist). Nokkrum
flciri atvinnuleikhópum - lesist at-
vinnuleikhópum - blandaði hún holt
og bolt inn í þessa upptalningu sína
undir undirfyrirsögninni „áhugaleik-
hópar og skólar“ ef ég man rétt.
Mér þykir gaman að vita til þess
að leiklistargagnrýnandi stærsta blaðs
landsins, sem stasrir sig af því að hafa
skrifað um tæplcga tvöhundrað leik-
sýningar I íslenskum atvinnu- og
áhugaleikhúsum (takið cftir að ég
skrifa ckki bara ,leikhúsum‘) veit
ekki muninn á þessum tveim tegund-
um leikhúsa, en hann er sá að í at-
vinnulcikhúsum cr fólk búið að
mennta sig í mörg ár til starfans, en I
áhugalcikhúsum vinnur fólk, sem hef-
ur gaman af leikhúsi, en hcfúr ekki
menntað sig til jjess. Skyldi Jóhanna
virkilcga hafa ætlast til þess i allan
þennan tíma að vera tekin alvarlcga?
Mér finnst það dásamlcg tilhugs-
un að Súsanna skuli ætla að halda
áfram á svipaðri braut og Jóhanna, fyr-
irrcnnari hcnnar, hvað skcmmtana-
gildi leikhúsgagnrýni Morgunblaðsins
varðar. Og það er mín helsta von að
hún taki nú ekki upp á þcirri nýbreytni
að skrifa leikhúsgagnrýni á þeim for-
sendum að vera tckin alvarlcga. Ef
henni tekst að forðast þá gtyfju þá
liggur bcinast við að spytja í bams-
legri tilhlökkun: Á hvctju megum við
ekki eiga von?
Ég einskis
barn er
Það er staðreynd að engin
ein stétt manna hefur verið sam-
hentari um að gefa vinnu sína og
list til góðgerðarstarfsemi af
ýmsu tagi en dægurtónlistarfólk,
hvort sem það er á þess heima-
velli, í öðrum löndum eða í al-
þjóðlegu samhengi. Og auðvitað
er það gert í þeim anda að öli
eymd, innan hvaða landamæra
sem hún er, komi okkur öllum
mannsins bömum við og sé því
alþjóðleg.
Ég er hér t.d. með tvo góð-
gerðardiska undir eyrum, annan
alþjóðlegri en hinn, en sá stað-
bundnari styrkir úrbætur á
hörmungum sem ganga manni
enn nær hjarta en þær sem.hinn
berst gegn. Hér er annars vegar
um að ræða diskinn Red hot and
blue, sem er alveg nýkominn út,
og er geftnn út til að styrkja
rannsóknir á eyðni og cfla
fræðslu á sjúkdómnum meðal
almennings um allan heim, bæði
til að hefta útbreiðslu sjúkdóms-
ins og til að eyða fordómum
gegn fólki sem hefur sýkst af
honum. Hins vegar er það disk-
urinn Nobody's child sem var
gefinn út í júlí til styrktar for-
eldralausum og yflrgefnum
bömum í rúmeníu.
Sú sem stóð fyrir útgáfu síð-
amefnda disksins er Olivia
Harrison, eiginkona Georgs
Hamsonar Bítils. Vegna frétta
um hræðilegt ástand bamaheim-
ila í Rúmeníu fékk hún hinar
Bítlakonumar, þær Barböm
Bach, Lindu McCartney og
Yoko Ono, til að standa með sér
að löglegum styrktarsjóði, og
fór síðan til Rúmeníu í apríl á
þessu ári til að sannreyna frétt-
imar. Eins og fólk hefur séð á
fféttamyndum er „líf‘ og um-
hverfí þessara bama hræðilegra
en nokkur orð fá lýst, og þegar
Olivia sá að hryllingurinn var
enn verri en hún hafði getað
ímyndað sér þrátt fyrir ófagrar
lýsingar hringdi hún í mann sinn
frá Búkarest og sagði honum að
það yrði að gera eitthvað róttækt
til auglýsingar fyrir styrktarsjóð-
inn, og það strax.
Það fyrsta sem Georg datt í
hug í sambandi við munaðarlaus
böm var lagið Nobody's child,
sem skoski söngvarinn Lonnie
Donegan, einn af fyrstu táninga-
stjömum Bretlands, hafði verið
með á prógrammi sínu, á sokka-
bandsámm Georgs. Bítlamir
höfðu líka spilað undir í þessu
lagi inn á plötu með söngvaran-
um Tony Sheridan í Þýskalandi
1961. Goggi hóaði því Wilburg-
ættinni saman, og hún gerði sér
lítið fyrir og smellti laginu á
band. En þar með var ekki allt
búið - Goggi lá nú í símanum og
hringdi í ýmsa tónlistarvini, sem
hann vissi að væm að taka upp
plötur eða nýbúnir, til að athuga
hvort þeir ættu ekki í fómm sín-
um afgangslög eða óútgefnar út-
gáfur af gömlum lögum, sem
þeir gætu sent sér um hæl.
Georg fékk góð viðbrögð, og
útkoman er 15 laga diskur sem
heitir fullu nafni: Nobody's
Child - Romanian Angel Appe-
al ...kannske svolítið sundurlaus
vegna flýtisins, en engu að síður
er margt gott á honum. Titillagið
er náttúrlega ómissandi og Tra-
veling Wilburys fara hæfilega
dapurlega í gegnum það. Van
Morrison setur sig og sitt yn-
dæla gamla lag Wonderful re-
mark í hendur Robbies Robert-
sonar með flnum árangri, Dave
Stewart úr Eurythmics jaðrar við
að vera Lennon-legur á köflum,
Paul Simon og George Harrison
tvímenna huggulega í Home-
ward botnid, Stevie Wonder fer
á gamalkunnum fallegum kost-
um í laginu Feeding off the love
of the land, Guns n' roses eru
með gott lag, Civil War, og fín-
an flutning á því, Eric Clapton
með ágætt lag eftir Gogga, That
kind of woman, og Ric Ocasek
með mjög gott lag, Goodnight
little one.
Gamli gítarkappinn Duane
Eddy teygir strengina óspart á
sinn sérstaka hátt í The Trem-
bler, og svo er þama Elton John,
bara góður, líka Edie Brickell og
New Bohemians, Mike and the
Machanics, Billy Idol, Bee Gees
með hljómleikaútgáfu af How
can you mend a broken heart, og
sjálfitr Ringo Starr með sitt
söngnef „and his all Star band“ -
With að little help frorn my fri-
ends er þeirra framlag, hljóðrit-
að í Grikklandi.
Nobody's child er sem sagt
svona samtíningur og sitthvað
eins og þið sjáið, en bara
skemmtilegt og líka fallegt á
köflum - og hver getur annað en
styrkt það að bamaheimili í
Rúmeníu verði betur búin tækj-
um og fólki - t.d. að hitadunkum
verði komið þar fyrir til að hægt
verði að setja bömin í sæmilega
volgt steypibað í stað kalds, og
að starfsfólk verði nógu margt
til að það geti rabbað örlítið við
bömin svo að þau hafí meiri
möguleika á að verða talandi -
að maður nú ekki tali um aukna
læknishjálp, en það sem hrjáir
þessi böm er allt frá næringar-
sjúkdómum til eyðni. Og það er
einmitt síðar nefndi vandinn
sem tengir Einskis manns bamið
í Rúmeníu alþjóðlega disknum
Red hot and blue.
Sá diskur er allur betur út
hugsaður, enda ekki gerður úr
garði sem skyndihjálp - heldur
þáttur í langtímaprógrammi til
að upplýsa fólk um eyðni eins
og áður er sagt, og að afla fjár til
rannsókna á því.
Öll lögin á Red hot and blue
em eftir Bandaríkjamanninn
Cole Porter, sem samdi ógrynni
heimsþekktra laga og söngleikja
ffá því um 1930 til 1958. Cole
Porter var samkynhneigður og
ungur á þeim ámm er það fyrr
nefnda var ekki fólki til fram-
dráttar fremur en að vera komm-
únistar, og er skrýtlan um Reag-
an og eyðnina því ekki svo ótrú-
leg - Reagan á að hafa sagt þeg-
ar hann heyrði um þessa plágu,
sem einkum legðist á homma,
eins og fólki var í fyrstu talin trú
um: Does it kill commies too...
(Leggst hún líka á komma)?
Cole Porter fæddist árið
1891 og lést 1964, og ef við eig-
um að nefna eitthvað eftir hann
má nefha söngleiki eins og Kiss
me Kate, Can Can og High soci-
ety, og lögin Let's do it, Night
and day og I've got you under
my skin. A síðast nefnda laginu
hefst einmitt diskurinn Red hot
and blue, í afskaplega fijálslegri
útgáfu rapp-dans-söngkonunnar
Neneh Cherry. Þetta fallega lag
er hér næsta óþekkjanlegt, en
vinnur mjög vel á i þessari sér-
stöku mynd.
Enda þótt aðrir flytjendur
haldi sig við uppmnalegar lag-
línur Coles Porter má segja um
yfirbragð disksins að hann sé
bæði ffumlegur og sérstakur -
enda hér menn við söng eins og
Tom Waits (It's all right with
me), Debby Harry og Iggy Popp
í skondnum dúett (Well did you
evah), Salif Keita (Begin the
beguin), Les negresses vertes (I
love Paris - auðvitað...),
Thompson twins (Who wants to
be a millionare?), Kirsty McColl
og Pogues (Miss Otis re-
grets/Just one of these things),
David Byme (Don't fence me
in), Jungle brothers (I get a
kick), Erasure (Too dam hot),
Jimmy Sommerville (From this
moment on), Fine Young canni-
bals (Love for sale)...
Frekar hefðbundnar útgáfur
em hjá Neville brothers (In the
still of the night), Sinead
O'Connor (You do something to
me), Annie Lennox (Everytime
we say goodbye), U2 (Night and
day), k.d.lang (So in love), Lisu
Stansfield (Down in the depths),
Aztec camera (Do I love you),
og ekki síst Jody Watley (After
you who)... en virkilega fínar,
og em þar U2 jafhvel fremst í
flokki.
Tveir myndarlegir bækling-
ar fylgja hveijum diski, og með
stóm letri aldrei þessu vant. Er
saga Irvings Berlins og tónlistar
hans og texta í grófum dráttum í
öðmm þeirra, en í hinum stutt en
skilmerkileg svör við: Hvað
eyðni er og hvað hún er ekki; og:
Hvað við getum gert við henni;
auk þess em þar allir textamir
prentaðir og hvetjir flytja hvaða
lag.
Red hot and blue er reglu-
lega glæsileg útgáfa, fyrir nú ut-
an það mikilvægi sem hún ætti
að geta orðið í baráttunni gegn
þessum ógnvekjandi sjúkdómi,
sem enginn er óhultur gegn - og
engum er að kenna, eins og að-
standendur disksins vilja undir-
strika. Tónlistarmennimir sem
hér koma við sögu hafa allir gef-
ið sína vinnu, eins og reyndar
allir aðrir sem lagt hafa minnsta
putta á plóg. Myndbönd hafa
verið gerð við öll lögin og fær-
ustu kvikmyndagerðarmenn
gefið sína vinnu til þess. Mynd-
bönd þessi munu verða sýnd
eins og þau leggja sig víða um
heim á alþjóðlegum eyðnidegi,
1. des. n.k.
Sem sagt góðir hálsar, tón-
listarmennimir hafa einu sinni
enn lagt sitt af mörkum - fyrir
einskis manns böm í Rúmeníu
og allra manna böm í heiminum.
Nú er komið að okkur - ætli við
eigum ekki flest fyrir plötuvirði
í hvom sjóð?
A
26 SÍÐA — NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 26. október 1990