Þjóðviljinn - 21.12.1990, Blaðsíða 12

Kristián Jóh. Jónsson
Dreymir þig um Ameríku?
Til Ameríku,
skáldsaga, 303 bts.
höf. Antti Tuuri
þýð. Njörður P. Njarðvík
útg. Setberg.
Aflan á bókarkápu er þess
getið
að þetta sé þriðja sjálfstæða
skáldsaga Antti Tuuris um fjöl-
skyldu í Austurbotni og örlög
hennar. Vegna fyrri reynslu af
káputextum var ég viss um að
þetta þýddi í reynd að ómögulegt
væri að lesa þessa bók án þess að
hafa jesið hinar en það var ekki
rétt. Eg hef ekki lesið fyrri bæk-
umar en það olli mér engum
vandræðum við lestur þessarar.
Eftir hana er ég hins vegar ákveð-
TILVALIN
JÓLAGJÖF
Handunnar rauðviðar-
klukkur frá Kaliforníu.
Margar gerðir.
Verð kr. 5.500 til 10.500
Mjög sérstök sófaborð úr
eikarrót og rauðviðarrót.
Gler- eða viðarplötur.
mSP1 E
BiBB
Yaliiúsgogn
Ármúla 8, símar 8-22-75 og 68-53-75
inn í að lesa líka þær tvær sem á
undan eru komnar.
Það er auðvitað fyrst og síðast
vegna þess að þetta er skemmti-
leg bók en hún er líka umhugsun-
arefhi eins og allt sem er
skemmtilegt i alvöm.
Örlítiö um bók-
menntamat og
forsendur
Á þeim áratug sem er að líða
hefúr islensk bókmenntaumræða
öðm fremur einkennst af dýrkun
á tilgerð. Vanmenntaðir, illa skrif-
andi og stundum að því er virðist
torlæsir bókmennta- ffæðingar
hafa fyllt siður dagblaða og tíma-
rita með aðdáunarremsum um stil
og orðalag bókmennta á þeim for-
sendum einum að það sé nýtt, að
þeir hafi ekki séð það áður. Oft er
þá um að ræða „stílbrögð“ sem
enginn hefúr viljað láta sjá til sín
áður af góðum og gildum ástæð-
um.
Samhliða þessu mati á texta
er svo krafan um að bókmenntim-
ar eigi að vera „háleitar“ til þess
að hæfa andans mönnum.
Móthverfúnnar hefur að sjálf-
sögðu orðið vart. Þeir sem ekki
fella sig við þetta halda því nánast
ffam að skáldsögur eigi að fjalla
um skemmtilega atburði og ljúfa
bemsku og vera í ffamsöguhætti.
Veruleiki eða Am-
eríka
Sögumaður okkar í „Til Am-
eríku“, Erkki Hakala, flýr fóstur-
jörð sína vegna skattsvika og sest
að í landi möguleikanna, Amer-
íku. Ameríka er hér eins og svo
off áður draumalandið sem breyt-
ist í andhverfú sína þegar þangað
er komið. Á núllpunktinum sest
Erkki niður og skrifar sögu til
þess að höndla merkingu þess
sem gerst hefur. Hann er kaldur
og rólegur, tilgerðarlaus með öllu
og þar af leiðandi áhrifamikill.
Hann reynir ekki að vera „háleit-
ur“ og sér þar af leiðandi margt
sem mönnum er hulið ef nefið á
þeim snýr beint upp i loftið.
Að loknum lestri þessarar
sögu velti ég því fyrir mér hvers
vegna hún er spennandi aflestrar.
Höfundurinn notar ekki ódýrar
brellur til að skapa spennu, en
hún er þama engu að síður.
Ástæðan fyrir því held ég að
liggi í „siðleysi" sögumannsins.
Hann segir ffá fáránlegri og
ómögulegri hegðun persóna af
hlutlausri eftirtekt sem læðir aftur
og aftur þeim grun að lesanda að
eitt sé víst: Sagan muni að
minnsta kosti ekki fara eins og
sögupersónur búast við eða ætlast
til. Það boðar vá þegar söguper-
sónur haga sér eins og svín og
hlæja dátt að eða kæra sig kollótta
á eftir. Til dæmis um þetta mætti
nefna skófluna sem Taisto kaupir
sérstaklega til að slasa kommún-
istann Rinne eða svínið sem er
hálshöggvið í rukkunarleiðan-
grinum. Þetta kemur ffam á marg-
an hátt en kannski best í því sem
sagt er af drykkjuskap.
Finnsk fyllirí eru
stórmannleg
Það hefúr löngum verið sagt
að Finnar drekki brennivín
hraustlegar en aðrar þjóðir. Antti
Tuuri tekur undir það í sögunni
„Til Ameriku“. Fylliriissagan er
eins og stef í aðalsögunni. Hún er
oft Qörug og hlægileg en snýst
svo fyrr en varir og verður aumk-
unarverð, rétt eins og sagan um
draumalandið Ameríku. Löngun-
f\J
RAFMAGNSVEITA
REYKJAVÍKUR
Rafmagnsveita Reykjavíkur óskar eftir verkfræð-
ingi eða tæknifræðingi til starfa við verkáætlanir.
Leitað er að rafmasgnsverkfræðingi eða tækni-
fræðingi af sterkstraumssviði.
Rafmagnsveitan býður upp á góða vinnuaðstöðu
og m.a. aðgang að fullkomnu tölvukerfi.
Upplýsingar gefur starfsmannastjóri eða deildar-
stjori verkáætlana í síma 604600. Umsóknum
skal skila til starfsmannahalds Rafmagnsveitunn-
ar, Suðurlandsbraut 34, 5. hæð fyrir 10. janúar
n.k.
in í brennivín og þráin eftir Amer-
íku eru von um einhvers konar al-
gleymi og raunar hliðstæðar þeim
draumi sem er upphaf sögunnar;
semsé þeim að skattinum mistak-
ist að innheimta gjöld Erkki Hak-
ala. Skattayfirvöldum bregst að
vísu bogalistin en það verður eng-
um til hagsbóta.
Þessi saga fjallar að vissu
leyti um bamslega trú á algleymi,
von um algildar lausnir sem skili
árangri strax og án áreynslu. Að
því leyti er hún í skemmtilegu
samhengi við þá „Ameríku“ sem
hefúr einkennt íslenskan bóka-
markað síðustu árin. Þeir sem
áhuga hafa geta svo auðvitað fært
út kvíamar og velt því fyrir sér
hvaða sess Ameríka skipar í vit-
und íslensku þjóðarinnar á því
herrans ári 1990.
Kariar og konur
Það skemmti mér líka hvemig
sagt er frá samskiptum kynjanna í
þessari bók. Eftir alla þá umræðu
sem fram hefúr farið um þau mál
er verulega hressandi að lesa um
karla og konur sem umgangast
hvert annað eins og stórveldi, þ.e.
eiga ein allan rétt en geta ekki
slegið striki hvert yfir annað þótt
þau fegin vildu.
Þýðandinn hefúr unnið ákaf-
lega gott verk. Texti bókarinnar
er vandvirknislegur, stílhreirn og
lumar víða á sér.
... alla daga
■^f^ARNARFLUG
m
INNANLANDS hf.
Reykjavíkurflugvelli - sími 29577
KAUPFELAG
ARNESINGA
óskar síarfsfólki og viðskiptavinum
gleðilegrajóla og þakkar viðskiptin
á liðnum árum
Forval G-listans í Reykjavík
Forval G-listans í Reykjavík verður haldið laugardaginn 19. janúar. Rétt til þátttöku
hafa allir flokksbundnir Alþýðubandalagsmenn, sem eiga lögheimili í Reykjavík og
eru á skrá Alþýðubandalagsins.
Þeim stuðningsmönnum Alþýðubandalagsins sem vilja ganga formlega í flokkinn
til að öðlast þátttökurétt, er bent á að skriflegar inntökubeiðnir þurfa að berast skrif-
stofu Alþýðubandalagsins fyrir kl. 17 þann 9. janúar, en þá verður kjörskrá lokað.
Frestur til að skila tilnefningum í forvalið rennur út föstudaginn 4. janúar kl. 17.
Tilnefningum skal skila til kjömefndarmanna eða á skrifstofu Alþýðubandalagsins,
Laugavegi 3.
Kjömefnd.
Til sölu einbýlishús í
Andakílshreppi, Borgarfirði
Bær III
Kauptilboð óskast í húseignina, Bær III, Andakílshreppi, Borg-
arfirði, samtals 789 rúmm að stærð. Brunabótamat er kr.
15.837.000,-. Húsið verður til sýnis í samráði við Auði Þor-
björnsdóttur, Bæ, Andakílshreppi (sími 93-51232.
Tilboðseyðublöð verða afhent hjá ofangreindum aðila og á
skrifstofu vorri að Borgartúni 7, Reykjavík.
Skrifleg tilboð óskast send skrifstofu vorri að Borgartúni 7,
Reykjavík, fyrir kl. 11:00 þann 1. janúar 1991.
INNKAUPASTOFNUN RIKISINS
Borgartuni 7, sími 26844
12 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 21. desember 1990