Þjóðviljinn - 01.02.1991, Blaðsíða 20

1 z 3 V-— 5“ z T— & V 1 1— u 3 ii
z s? 1* ti 7T~ V T~ H- S Jft S? lt> JÝ U
V- /iT 1 ? V u /f if 2 l<1 V 13 8 9?
3 zo u is y 5/ 1<Í JS II 3 V z V~
Z3 /1 5" ÍLZ. % 7.3 zz r~ é V f 3 Zv S
* s? ;sr I/ T| J$ ZH' ST S Zlft IS ii
r m S? Ib 11 íT 3 f (, 2s" /<7 u /f JT IS
Vfe 35 t 3 Z 10 TíT II Hr H l ll
y K zo u S? JS 21 (o 8 29- 9?
Zt <^T) )f 3 9? b 2Z 22 3 Ju 2.2 92 ~r~
Zc7 /3 T 3 ZO °) Ib y )b 'ÍÐ f V zs 3/
2 3 Ý S2 /3 IS S? 13 S 21 8 y Vt-
7 Vþ sr y iV II 1*7 JS /3 y
AÁBDÐEÉFGHIÍJKLMNOÓPRSTUÚVXYÝÞÆÖ.
Krossgáta nr. 132
Setjið rétta stafi í reitina hér fyrir neðan. Þeir mynda þá karlmannsnafn.
Sendið þetta nafn sem lausn á krossgátunni til Þjóðviljans, Slðumúla 37,
108 Reykjavík, merkt „Krossgáta nr. 132“. Skilafrestur er þrjár vikur.
Verðlaunin veröa send til vinningshafa.
H !5 0 /9 28 )2 25 H S 1S

Lausnarorð á krossgátu nr. 128 var Sveinlaug. Dregið var úr réttum Verðlaun fyrir krossgátu nr. 132 eru
lausnum og upp kom nafn Maríu Margeirsdóttur, til heimilis að Barma- „Flladans og framandi fólk. Á ferð og
hlíð 38, Reykjavík. Hún fær senda bókina „Minnisstæðar myndir. ís- Augi með augnablikinu um fjarlæg
landssaga áranna 1901-1980“, sem Mál og menning gaf út 1990. !°n,d", ,e!*ir Jóhönnu Kristjónsdóttur.
Vaka-Helgafell gaf ut 1988.
16. janúar 1991
Mannkynið hefur
löngum í ströngu staðið
og stuggað burt
öllu, sem ógnaðiþví...
en, enn hafa hertól
og hörmungar vaðið
heiminn yfir
og friðinum spillt á ný.
Og við
sem að heima sitjum
og horfum á...
hryllingurinn sem að
yfir saklausa dynur
getum hreinlega ekki
afborið þjáningu þá,
það er eitthvað...
inn í okkur sem stynur
eitthvað sem kemur
og kallar og kallar
komum öllsaman...
og höldumst í hönd
burt með öll stríð
og styrjaldir allar
stöndum fast saman...
treystum og styrkjum
kœrleik og vináttubönd.
Jónas Friðgeir
Pétur
Tyrfingsson
skrífar um blús
Ég vaknaði mæddur í morgun...
Charley Patton:
Lærifaðir Delta-
söngvaranna
Ég hef á tilfinningunni að
blús sem á rætur í héruðum Miss-
issippi- fylkis sé upprunalegri en
annar blús. Þegar reynt er að
finna frumkvöðla beinist athyglin
ætíð að Charley Patton. Hann er
elsti blúsmaðurinn sem við vitum
eitthvað um og hefur örugglega
átt drjúgan þátt í að skapa þetta
músíkform og breiða það út um
Mississippi.
Charley Patton mun vera
fæddur á níunda áratug síðustu
aldar milli áranna 1881 og -87 ná-
lægt Edwards í Mississippi. Hann
var ungur þegar fjölskylda hans
fluttist til plantekru Wills Doc-
kerys í Sunflower County nálægt
Cleveland þar i fylkinu, mitt á
Delta- svæðinu. Patton hafði áður
spilað dans- og skemmtimúsík á
gítarinn sinn með strengjaflokk.
A Dockery- plantekrunni kynntist
hann Henry Sloan, sem lék og
söng hijúfa, riþmiska tónlist.
Charley Patton hreifst mjög af
þessari tónlist og fylgdi Sloan um
allt. Fáir skildu áituga Pattons á
að syngja og spila þessa villi-
manna músík og lifa með vesæl-
asta undirmálsfólkinu. Þetta var
þeirra tónlist. I örvæntingu reyndi
sanntrúaður faðir Charleys að
flengja í hann vitið.
Músík Henrys Sloans varblús
á einhverri mynd. Þegar Sloan
flutti til Chicago 1918 var Charl-
ey Patton einn vinsælasti blús-
maðurinn á svæðinu í grennd
Dockery-plantekrunnar með læri-
sveina á eftir sér. Það er mikið
sagt, því menn um allt Miss-
issippi-fylki fóru til Dockery-
plantekrunnar og nágrannabæj-
anna, Cleveland, Drew og Rule-
ville til að læra blús.
Lærisveinar Charley Pattons
voru fjölmargir og sumir þeirra
býsna áhrifamiklir. Einn þeirra
var Willie Brown, - sá hinn sami
og Robert Johnson sendir skila-
boð í „Crossroads Blues“. Aðrir
og ffægari lærisveinar Pattons
voru Son House (1905-1988),
Tommy Johnson (1896-1956) og
Howlin Wolf (1910-1976). Ro-
bert Johnson sniglaðist í kringum
Patton-gengið á unglingsárum.
Allir þessir menn tileinkuðu sér
tónlist Pattons og ummynduðu
hana eftir eigin tjáningarmáta
eins og Patton sjálfúr hafði farið
með músík Sloans. Því meir sem
ég hlusta á gamla Mississippi-
blúsinn og Charley Patton sé ég
oftar fyrir mér sprotana hans
springa út og blómgast í meðfor-
um þeirra sem á eftir komu.
Charley Patton lék á gítar og
notaði oft sleða (slide), þ.e.a.s.
flöskustút eða hníf sem hann
renndi upp og niður eftir strengj-
unum um leið og þeir voru slegn-
ir. Gítarleikurinn er afar riþmísk-
ur og sú list leikin að banka
stundum í hljómkassann. Patton
hafði afskaplega hrjúfa rödd og
spann með henni Iaglínu í tónstig-
um ættuðum frá Afríku. Yrkis-
efnin voru persónuleg upplifun
hans sjálfs og skírskotaði til
þeirra sem hann söng fyrir. Riþ-
minn og hvemig Patton syngur
ofan á honum þykir mjög athygl-
isvert fyrirbæri og hefur fengið
músíkólóga til að velta vöngum
yfir bergmáli Afríku.
Charley Patton hélt sig á litlu
svæði í nágrenni Docker- plan-
tekrunnar allt þar til 1929. Það ár
hefúr hann þó farið alla leið til
Jackson-borgar, því þar var hann
„uppgötvaður“ af umba Paramo-
unt-fyrirtækisins og fór í hljóðver
í fyrsta sinn. Patton hljóðritaði
um fjóra tugi laga fyrir Paramo-
unt. Innanum blúsinn voru trúar-
söngvar, ragtime-lög og ballöður.
Þessar hljómplötur Charley Pat-
tons seldust sæmileg vel. í það
minnsta þrír blúsar urðu smellir:
„Pony Blues“, sem Patton hafði
þá sungið í 20 ár, „Pea, Wine Blu-
es“ og „High Water Everywhere".
Á einu ári (1930) voru gefnar út
þrettán plötur með honum, - fleiri
en ein í mánuði! Svo mörg lög
voru ekki gefin út með neinum
blúsmanni það ár. Patton átti
skammt ólifað þegar hann söng
sinn fyrsta blús á plötu; hann lést
28. apríl 1934.
Rjómann af lögum Charley
Pattons er að finna á tveimur plöt-
um í umslagi sem heitir „Charley
Patton: Founder of the Delta Blu-
es“ (Yazoo L-1020). Hljómgæðin
eru ekki góð, en þau venjast eftir
u.þ.b. klukkutíma samfellda
hlustun; þá hættir maður að taka
eftir suðinu. Það er þess virði fyr-
ir blúsáhugamenn að nöldra í
búðum vegna þessarar plötusam-
ioku.
20 SÍÐA — NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 1. febrúar 1991