Dagblaðið Vísir - DV - 19.10.1995, Síða 13

FIMMTUDAGUR 19. OKTÓBER 1995
13
Niðurrifi í
áföngum hafnað
Mér er til efs að fólk hugsi oft út
í þær stórstígu breytingar í mann-
úðar- og samhjálparátt sem átt
hafa sér stað á þessari öld hér á
landi; svo sjálfsagðar þykja þær.
Þá skiptir það líka máli að þessi
framfarasókn hefur gerst í ótal
áföngum og ekki öllum stórum og
fyrir bragðið vill okkur yfirsjást
hve breytingin frá tímum niður-
setninganna, vinnuþrælkunarinn-
ar og hreppaflutninganna er í raun
og veru mikil.
íslenskt samfélag er í öllum
aðalatriðum gott og mannúðlegt og
samhjálp í heiðri höfð, eins og það
velferðarkerfi sem hér hefur verið
byggt upp ber vott um. En á sama
hátt og fólki kann á stundum að yf-
irsjást sú mannúðarstefna sem hér
hefur verið að dafna mestalla öld-
ina er það skoðun undirritaðrar að
ekki átti sig allir á því að nú á síð-
ustu árum hefur komið ákveðið
bakslag í þessa þróun og henni
jafnvel verið snúið við á ákveðn-
um sviðum. Þessi öfugþróun hefur
nefnilega líka verið að gerast
smátt og smátt, en ekki í neinum
sérstökum heljarstökkum.
BSRB vill snúa vörn í sókn
Fjárlagafrumvörp undanfarinna
ára og afgreiðsla þeirra á Alþingi
er gleggsti votturinn um þetta, en í
ályktun stjórnar og formannafund-
ar BSRB 6. október sl. er þeim
áformum ríkisstjórnarinnar mót-
mælt að láta launafólk, aldraða og
öryrkja bera þyngstu byrðarnar af
því að ná jafnvægi í ríkisbúskapn-
um. Á undanfórnum árum hafa
barnabætur verið skertar og hefur
sú ráðstöfun einkum komið lægri
millitekjuhópum afar illa; vaxta-
bætur hafa verið skertar árlega frá
því þær voru teknar upp árið 1990;
almenningur greiðir nú miklu
stærri hlut í lyfjum og læknis-’
kostnaði en áður; æ fleiri deildum
sjúkrahúsa er lokað árlega og í
lengri tíma, en það þýðir að
biðlistar lengjast með tilsvarandi
Þingmenn hafa uppgötvað að
þátttaka í félagsmálum kostar
töluvert. Þeim finnst eðlilegt að
ríkið greiði kostnaðinn af félags-
og stjórnmálastússi þeirra og að
þær greiðslur séu skattfrjálsar.
Ég skil þingmennina. Ég finn
nefnilega vel fyrir því sjálfur að
þátttöku í félagsmálum fylgja út-
gjöld þó ég sinni þeim aðeins í frí-
stundum. Ég hef flest undanfarin
ár tekið þátt í starfi nokkurra fé-
laga og sit nú í stjórn tveggja
áhugafélaga. Þetta kostar ferðir
milli Reykjavíkur og Keflavíkur,
ófá símtöl, töluvert af frímerkjum
og ritfongum og tekur pláss í frem-
ur þröngri íbúðinni. Bein útgjöld
mín vegna þessa eru 5-10.000 krón-
ur á mánuði. Því skil ég vel að
hliðstæð útgjöld þingmanns sem
hefur félagsstörf að fullri vinnu
séu talsverð.
Höfum sjálf valið
Við skulum ekki vorkenna sjálf-
um okkur þó að félagsmál kosti
okkur fé og erfiði. Þingmenn eiga
það sammerkt með áhugafélags-
mönnum eins og mér að enginn
hefur neytt okkur til þátttöku. Við
höfum sjálf valið að hafa áhrif á
gang mála og reyna að láta eitt-
hvað gott af okkur leiða.
Hugsandi fólk er okkur þakklátt
fyrir að leggja eitthvað á okkur til
að hér verði félagsleg gróska og
virkt lýðræði. Til að svo verði þarf
margt fólk úr sem flestum kimum
Kjallarinn
Guðrún Alda Harðardóttir
formaður Félags íslenskra leik-
skólakennara
óþægindum og þjáningum fyrir
sjúklinga. Þá má nefna að bætur í
tryggingakerfinu eiga ekki lengur
að vera það öryggisnet fyrir at-
vinnulausa, aldraða og öryrkja
sem þær hafa verið, þar sem til
stendur að kippa þeim úr sam-
bandi við launaþróunina í land-
inu. Dæmin eru miklu fleiri, en
þessi ættu að nægja til að árétta
hvert stefnir.
í þessu sambandi er mikilvægt
að falla ekki í þá gryfju að gengis-
fella orðin sem við notum. Stund-
um er talað um ,neyðarástand“ í
skólakerfinu og að svo mjög sé
búið að þrengja að heilbrigðiskerf-
inu að það sé komið „fram á ystu
nöf“ o.s.frv. Hætt er við að íbúar
þess hrjáða svæðis sem einu sinni
var kallað Júgóslavía vildu glaðir
skipta á sínu og okkar neyðará-
standi og að Afríkubúum á flótta
undan grimmilegum borgarastyrj-
öldum þætti sem við ættum þó
nokkur skref ófarin fram á ystu
nöf.
Kjallarinn
Þorvaldur Örn Árnason
iíffræðingur, formaður
Siðmenntar
þjóðfélagsins að taka þátt í félags-
og stjórnmálum, móta sér skoðan-
ir í samræðu við aðra, láta rödd
sína heyrast og vilja sinn koma
fram í verki.
Jafnvel þótt 60 þingmenn séu 16
tíma á sólarhring á kafi í félags- og
stjórnmálum er það ekki nóg. Ef
ekki myndu þúsundir annarra
verja svo sem þremur tímum á sól-
arhring af frítíma sínum til slíkra
mála væri hér ekkert lýðræði, að-
eins einræði með rúmlega 60
manna einangraðri valdaklíku á
toppnum. Við áhugamennirnir er-
Stöðvum nartið
í velferðarkerfið
Vitaskuld erum við miklu betur
sett en flestir íbúar heimsins og
velferðarkerfið okkar er í aðalatr-
iðum gott, þrátt fyrir bakslagið
síðustu árin. Það þýðir þó ekki að
við eigum að leggjast í sinnuleysi.
Við viljum geta haldið áfram að
vera stolt af þvi þjóðfélagi sam-
hjálpar sem hér hefur verið byggt
um samanlagt mikilvægari fyrir
lýðræðið í landinu og heiminum
öllum en þingmennirnir. Við erum
grunnurinn að lýðræðinu. Best
væri að allir landsmenn tækju
þátt í félags- og stjórnmálastarfi af
einhverju tagi. Þá fyrst yrði hér
gróska og landinu vel stjórnað.
Hógvær krafa
í umræðunni um skattfrjálsa fé-
lagsmálapeninga þingmanna hefur
gleymst að huga að því að við
áhugamenn njótum ekki slíkra
fríðinda. Við vinnum okkar mikil-
vægu félagsstörf launalaust og
greiðum sjálf síma- og ferðakostn-
aðinn af skattlögðum launatekj-
um. Það er ekki sanngjarnt. Það
hljóta okkar ágætu þingmenn að
sjá, sem við kusum til að stjórna
landinu með okkur og til að hafa
þar um forystu í þeirri trú að þeir
væru í meira lagi víðsýnir og rétt-
upp. En til þess að það megi verða
þurfum við líka að átta okkur á að
stjórnvöld eru smátt og smátt að
vinda ofan af velferðarkerfinu.
Látum pólitík hinna smáu 'skrefa
ekki villa um fyrir okkur. Við vilj-
um að þessu narti verði hætt. Við
viljum standa vörð um velferðar-
kerfið og snúa vörn i sókn.
Guðrún Alda Harðardóttir
látir.
Því ætla ég að setja hér fram
hógværa kröfu fyrir hönd okkar
sem sinna félags- og stjórnmálum
af áhuga á eigin kostnað. Við för-
um ekki fram á laun og ekki held-
ur að ríkið greiði útlagðan kostnað
okkar því okkur finnst sómi að því
að leggja það til sjálf. Ég fer ein-
ungis fram á að við þurfum ekki
að greiða skatt af útlögðum kostn-
aði vegna ferða, síma, fundarher-
bergja o.þ.h. Einfóld lausn væri að
hækka persónuafsláttinn sem því
nemur, um 5-10.000 kr. á mánuði.
Ég vona að þingmenn skilji þá
kröfu og verði við henni strax við
afgreiðslu fjárlagafrumvarpsins.
Þannig myndi draga úr misrétti
milli þingmanna og almennings.
Jafnframt myndi félags- og stjórn-
málalíf í landimt eflast til muna.
Þorvaldur Örn Árnason
1 Með o, á mót g j
Listræn flatneskja í Borgarleikhúsinu?
Dæmt af
verkunum
„Um listræna
flatneskju verð-
ur einvörðungu
dæmt af verk-
unum. Svo ég
nefni nokkur
verk af handa-
hófi sem ekki
náðu að rísa upp
úr flatlendinu: Á
köldum klaka, aagnrýnandi.
Blóðbræður,
Kabarett, Framtíðardraugar og
síðast en ekki síst Tvískinnungs-
óperan.
Maður hlýtur að spyrja hvað sé
að í listrænni stjórnun þegar verk
eins og það síðastnefnda nær að
komast alla leið á stóra sviðið með
þeim tilkostnaði sem því fylgir.
Hver er hin „dramatúrgíska"
vinna leikhússins?
Undanfarið hefur verkefnaval
virst fremur metnaðarlaust og
handahófskennt, eins og sjá má af
þeim dæmum sem ég nefni hér.
En þaö væri sök sér ef verkefni
væru þá valin meö tilliti til þeirra
listamanna sem við húsið starfa,
en svo virðist ekki vera. Hvað höf-
um við til dæmis fengið að sjá að
undanfornu til leikara eins og Sig-
urðar Karlssonar, Margrétar
Helgu, Þorsteins Gunnarssonar og
Hönnu Maríu Karlsdóttur, svo
nöfn nokkurra þeirra leikara, sem
til burðarása ættu að teljast, séu
nefnd. En meðan stjórnendur
Borgarleikhússins telja gagnrýnis-
raddir aöeins marklaust hjal, er
vandséð hvert þeir ætla að sækja
sér efnivið í úrbætur."
Hlátur er ekki
flatneskja
„Vitaskuld er
það miður þegar
gagnrýnendur
viðhafa gifur-
yrði um starf LR
í Borgarleikhús-
inu, en ég leyfi
mér að fullyrða
að svörin við
þeim séu þær
sýningar sem nú
eru í boði og við-
brögð áhorfenda
við þeim.
Um síðustu helgi komu fleiri
áhorfendur í húsið en nokkru
sinni fyrr frá því húsið var opnað.
Frá fimmtudegi til sunnudags
voru alls 9 leiksýningar í húsinu,
7 á stóra sviðinu og 2 á því litla —
allar smekkfullar. Það er fyrir
mér ótvíræður vitnisburður um
að vel sé gert. Flestar þær sýning-
ar sem nú eru í boði eru gaman-
sýningar — skemmtilegt leikhús.
Gott afþreyingarefni er mikilvæg-
ur hluti af starfi í leikhúsi. Listin
er fyrir fólkið í landinu. Hlátur er
ekki flatneskja.
Ég fullyrði að dagskráin i vetur
sé að sönnu óvenju spennandi og
glæsileg. Mjög góð aðsókn í haust
styður þá fullyrðingu. í boði eru
m.a. fjórar sýningar á nýjum ís-
lenskum verkum. Fram undan eru
leikrit eftir Einar Kárason og
Kjartan Ragnarsson, ný leikgerð
Bríetar Héðinsdóttur eftir íslands-
klukkunni og nýtt leikrit eftir
Jónas Árnason. Einnig samstarfs-
sýningar á 5—6 öðrum nýjum ís-
lenskum verkum og margháttaðar
spennandi nýjungar í öðru starfi.
Ég segi því hiklaust — metnaður,
framsýni og dirfska einkenna leik-
árið.“
-bjb
„Vitaskuld erum við miklu betur sett en
flestir íbúar heimsins og velferðarkerfið
okkar er í aðalatriðum gott, þrátt fyrir
bakslagið síðustu árin. Það þýðir þó ekki
að við eigum að leggjast í sinnuleysi.“
„Við viljum geta haldið áfram að vera stolt af því þjóðfélagi samhjálpar
sem hér hefur verið byggt upp,“ segir m.a. í greininni.
Hverjir eru í stjórnmálum?
„Við skulum ekki vorkenna sjálfum okk-
ur þó að félagsmál kosti okkur fé og erf-
iði. Þingmenn eiga það sammerkt með
áhugafélagsmönnum eins og mér að eng-
inn hefur neytt okkur til þátttöku.“
Sigurður Hróars-
son leikhússtjóri.