Dagblaðið Vísir - DV - 27.10.1995, Qupperneq 15

FÖSTUDAGUR 27. OKTÓBER 1995
15
Fórnarlömb fjallalambsins
Nokkrar hetjur íslenskar sem
áttu nýlega mjög áríöandi erindi
uppá sjötta hæsta fjall heims,
vöktu athygli fjölmiöla og eflaust
einhverra anncirra fyrir hagsýni
sína þegar þær ákváðu aö fara
þetta fótgangandi í stað þess að
taka þyrlu einsog venjulegir
menn. Hefðu þær hinsvegar átt
jafn brýnt erindi uppá heimsins
hæsta flall, - íslenska kjötfjallið, og
komist þangað á guðsdekkjunum
einum saman, þá hefði það óvið-
jafnanlega afrek án efa vakið
heimsathygli í erlendum fjölmiðl-
um einnig.
Fleiri grænir en
framsóknarmenn
Þegar lambbúnaðarráðherra tal-
aði á dögunum um nauðsyn niður-
- skurðar á ýmsum „sviðum", hélt
ég í einfeldni minni að hann ætti
við minnkun sauðfjárstofnsins, en
auðvitað var það alger misskiln-
ingur. Það eru greinilega fleiri
grænir en framsóknarmenn. Skil
ekki hvernig ég gat látið mér detta
í hug að hann hefði slíkan stór-
glæp i huga. Ég misskildi hann aft-
ur þegar hann sagði að vandi þjóð-
arinnar væri ærinn. Hélt hann
meinti að vandi þjóðarinnar væri
„ærin“. Þessi skepna, rollan (ekki
lambbúnaðarráðherrann), virðist
eiga einkennilega stórt rúm í
hjörtum okkar íslendinga. Skipar
þar í rauninni öndvegissess, ásamt
skattsvikum og Kristi. Kannski
finnum við til skyldleikans.
Kannski er það útlitið. Hugsana-
hátturinn. Eðlið. Sauðareðlið. Veit
það ekki. Það að fækka þessum
heilögu „kúm“ niður í það sem
eðlilegt gæti talist, væri í hugum
okkar íslendinga á við einskonar
þjóðarhreinsun, - það væri glæpur
gegn mannkyninu. Við myndum
líklegast senda kæru til Amnesty
International og Mannréttinda-
dómstóls Evrópu, - fara framá
N”rnberg- réttarhöld, part II. Við
viljum af einhverjum ástæðum
endilega gefa þetta dýr út í stærra
upplagi en plötur Michaels
Jacksons jafnvel þó markaðurinn
torgi aðeins broti af því. Þegar guð
talaði hér forðum um að við ætt-
um að uppfylla jörðina þá held ég
að hann hafi ekki átt yið að við
ættum að fylla hana af rollum og
að við íslendingar ættum einir að
sjá um þá hlið mála. Þessi dýra-
Einu sinni komu kommar með
línuna að austan: Sovétríkin eru
nú fyrst farin að geta framleitt vél-
ar, sem framleiða vélar, sem fram-
leiða neysluvarning. Þessa áróö-
urslygi er réttast að skoða í ljósi
upphafí tæknibyltingar. En hún
fór fram á þann hátt að aðferð við
að kveikja eld, búa til boga og örv-
ar, frumstæðan rennibekk og bor-
vél kom á sama tíma. Til að
kveikja eldinn, þá sneru menn
spýtu undir þrýstingi. Til að
minnka viðnám var notaður
steinn til að halda ofan á endann.
Til að einn gæti verið að, þá var
snúinn hárstrengur og settur á
bogna spýtu, lykkja sett um spýt-
una og dregið fram og aftur svo
spýtan snerist.
Með þessu varð bæi til vinnuað-
ferð og verkfæri. Lendi fólk í
hrakningum, þá er ótrúlegt hvað
er hægt að bjarga sér með þennan
búnað. Neysluvarningur er upp-
haflega orðinn til við handavinnu,
og má nefna Hong Kong í því sam-
bandi.
Samsvarandi lygi
Hérlendis hefur gengið um tíma
svipuð lýgi. Hún felst í því, að hér
verði fyrirtæki að verða stór til
þess að vera snúningafær á við er-
lend stórfyrirtæki. Nú nú, til þess
Kjallarinn
Sverrir Stormsker
tónlistarmaður og rithöfundur
tegund, sem fráleitt hefúr óbeit á
ofbeit, er svo gott sem búin að rýja
landið innað skinni og landann
sömuleiðis í fjárhagslegu tilliti ef
djúpt skal í árinni tekið.
Ærgildi ofar manngildi
Hlutverkin hafa snúist við. Nú
er náttúrulega ekki við „blessaða
sauðkindina“ að sakast, heldur
vitaskuld sauðina sem setið hafa á
Alþingi í gegnum tíðina og þá sof-
andi sauði sem hafa veitt þeim um-
boð til athæfisins. Islenskt land-
búnaðarkerfi, þetta áttunda undur
veraldar, er einhverskonar Fran-
Kjallarinn
Þorsteinn Hákonarson
framkvæmdastjóri
að gera þetta, þá þarf náttúrulega
að búa til Hörmangararétt handa
réttum ættum, því ekki er hægt að
ætlast til að ættleramir séu gjald-
gengir á vinnumarkaði.
Þetta er gömul saga. Myndun
þéttbýlis var heft með því að vista
fólk á bæi, einmitt sakir þess að
landeigendur hefðu annars orðið
að vinna með höndunum. Síðan
eru búnir til kvótar, tollmúrar,
einkaleyfi og sérstakur aðgangur
kenstein sem verður að halda líf-
inu í, jafnvel þó það kosti þjóðina
sjálfa lífið. Við erum til fyrir það,
ekki það fyrir okkur. Ærgildi ofar
manngildi. Þó allt fari hér í rauð-
glóandi hurðarlaust helvíti og jafn-
vel sjálf hungurlúsin þurfi að
girða sultarólina, þá skal engu að
síður mestum peningum ausið í þá
„atvinnugrein" sem skilar minnst-
um arði og ekkert múður með það.
Fyrr líður sólkerfið undir lok en
íslenska landbúnaðarkerfið. Það er
stundum einsog sljómmálamenn
hafi ekki rænu á að vera með réttu
ráði. Sagt er að trúin flytji fjöll, en
trúin flytur ekki kjötfjöll. Það gera
stjórnmálamenn hinsvegar. Þeir
flytja þau á haugana. En það ein-
kennilega er, að þegar slíkt á sér
stað, þá rís kindarleg þjóðin uppá
afturlappimar í heilagri bræði og
vandlætingu og á bara ekki til orð.
Ætlar þjóðin aldrei að skilja að
sauðfjárurðun er hluti af landbún-
aðarkerfinu sem hún er svo ham-
ingjusöm með einsog allt annað.
að fjármagni í gegnum pólitíska
stýringu á lánsfé, til þess að bæta
upp vangetu ættleranna á vinnu-
markaði.
Hagfræðilega gerist það, að
frumkvæði, er drepið, til þess að
ættlerarnir komist að. Afleiðingin
verður afstæður samdráttur í lífs-
kjörum, miðað við aðrar þjóðir.
Fjárfest er upp í þol kvótanna til
að bera fjárfestinguna. Það er til
þess að þykjast vera með stórfyrir-
tæki, en er í reynd óþarfa ávöxtun
á erlendu lánsfé með fiskimiðin að
veði.
Almenningur skattlagður
En svo þarf líka að vera með al-
vörupeninga, og reka hér harða
peningapólitík. Það gengur hag-
fræðilega ekki upp, vegna þess að
Stjórnmálamenn era menn sem
lifa eftir þeirri heimspeki að útlit-
ið verði ekki eins svart ef þeir
bæta gráu ofaná það. Stjórnar-
flokkarnir, sem sameiginlega eru
með fylgi sem slagar uppí hreinan
spíra í prósentum talið, eru ein-
göngu að láta draum kjósenda
sinna rætast. Urðun sauðfjár og
urðun fjár svo milljörðum skiptir
er íslensk landbúnaðarstefna í
hnotskurn. Svo „don’t worry, be
happy.“ Lambbúnaðarráðherra
kom fyrir skemmstu með ansi
skemmtilega hugmynd; að salla 3ja
flokks rolludruslur niður i strimla
og nota þær þannig sem áburð til
landgræðslustarfa. Flott. Stunda
semsé offramleiðslu með tilheyr-
andi ofbeit og landeyöingu, og nota
svo líkin til landgræðslustarfa.
Snjallt. Ég er líka með hugmynd:
Afhverju eru rollumar ekki látnar
éta umframbirgðirnar af kinda-
hörð peningapólitík virkar ekki
nema allir sæti markaðsverði, en
það gera kvótaeigendur og einka-
leyfishafar ekki. í staðinn sætir al-
menningur markaðsverði og at-
vinnuleysi brestur á.
Almenningur er skattlagður til
þess að borga tapið á einokunar-
fyrirtækjum, bæði með óeölilegum
verðum og beinni skattlagningu.
Þessi lygahagfræði er hvað yfir-
gengilegust í hatri yfirvaldanna á
smábátaeigendum. Þeir fremja
þann glæp að vera gjaldgengir á
vinnumarkaði. Og sýna arðsemi.
Það má ekki sjást, því ættlerarnir
þola ekki að slíkt viðgangist, þeir
ættu ekki annað eftir en þurfa að
sýna arðsemi!
Þorsteinn Hákonarson
1 Með og á móti
Ráðherra haldi sig til hlés í álversmálum
Reynslan
hefur kennt
okkur
„Reynslan
hefur kennt
okkur að þaö
þarf að fara
mjög varlega í
samningum í
stóriðjumálum.
Þaö hafa verið
skipaðar samn-
inganefndir til
að vinna að son alþingis-
þessum málum, maður.
sem ég tel eðli-
legt að eigi að
gerast á vett-
vangi Landsvirkjunar og iðnaöar-
ráðuneytisins sem standa fyrir
sérstakri markaðsskrifstofu.
Skrifstofan hefur unnið að frumat-
hugunum þessara mála. Síðan
hafa verið skipaðar viðræðunefnd-
ir. Það tel ég eðlilegan framgangs-
máta auk þess sem það er eðlilegt
að samningar gangi á vegum stór-
iðjufyrirtækjanna, s.s. eins og
Jámblendiverksmiðjunnar sem er
að kanna möguleika á stækkun,
þannig að hin faglegu sjónarmið
komist rækilega að.
Hins vegar er þaö Ijóst að iðnað-
arráðherra á hverjum tíma ber
ábyrgð á meginstefnumótuninni
og updirbúningi lagasetningar
sem fylgir stóriðjusamningum.
Þar eiga ráðherrar að koma að
málinu en eiga ekki að halda sér í
framlínunni og láta líta út sem
þeir standi sjálflr í samningavið-
ræðum."
Ekkert
leynimakk
„Allir samn-
ingar við er-
lenda aðila um
stóriðjufram-
kvæmdir eiga
sér stað í við-
ræðunefndum.
Að þeim koma
fulltrúar ráð-
herra og Lands-
virkjunar. Stað-
reyndin er hins
vegar sú að í
flestum tilfellum, þegar samning-
ar takast, þá er ekki bara spum-
ing um hvort samið sé í skatta-
málum, umhverfismálum eða raf-
orkumálum. Þetta verður að vera
einn heildstæður samningur sem
tekur til allra þessara þátta. Þegar
um slíkt er að ræða þá verður nið-
urstaðan sú að margir þurfa að
koma að málinu. Til að samninga-
nefndir geti samið um heildar-
lausnir þá þurfa þeir að hafa
stuðning viðkomandi ráöherra.
Þess vegna þarf viðkomandi ráð-
herra að fylgjast mjög náið með
öllu því sem gerist.
Þetta fer allt saman fram i gegn-
um samninganefndirnar. Þegar
samningur hefur siðan komist á
þá fer hann fyrir Alþingi og ráð-
herra fylgir honum þar eftir.
Samninganefndir geta aldrei náð
heildarsamningi, málið þarf heild-
armeðferö. Nefndirnar þurfa
stuðning ráðherra til þess aö geta
lokiö málinu.
Ég tek hins vegar undir það að
ráðherrar eiga ekki að taka bein-
an þátt í samningaviðræðunum.
Það hef ég líka ekki gert.
Þegar upp er staðið er það auð-
vitað þjóðin sem þarf að vita hvað
er að gerast. Þarna er ekki um
neitt leynimakk að ræða.“
-bjb
kjötinu?
Sverrir Stormsker
Ætlar þjóðin aldrei að skilja að sauðfjárurðun er hluti af landbúnaðarkerfinu? spyr Sverrir í greininni?
Ættlerahagfræði n
„Það er stundum einsog stjórnmálamenn
hafi ekki rænu á að vera með réttu ráði.
Sagt er að trúin flytji fjöíl, en trúin flytur
ekki kjötfjöll. Það gera stjórnmálamenn
hinsvegar. Þeir flytja þau á haugana.“
„Fjárfest er upp í þol kvótanna til að
bera fjárfestinguna. Það er til þess að
þykjast vera með stórfyrirtæki, en er í
reynd óþarfa ávöxtun á erlendu lánsfé
með fiskimiðin að veði.“
Finnur ingólfs-
son iðnaðarráð-
herra.