Dagblaðið Vísir - DV - 22.11.1995, Qupperneq 4

4
MIÐVIKUDAGUR 22. NÓVEMBER 1995
Fréttir________________________________
íslandsbanki fyllti út óútfyllta vixla og kraföi ábyrgðarmenn í góðri trú um 14 milljónir:
Bankastarfsmenn voru
kærðir fýrir umboðssvik
- bankinn boöaði þá gott veður og ákæru sleppt - eftir það var farið í fulla hörku
Starfsmenn íslandsbanka voru
síðastliðið vor kærðir til RLR fyrir
umboðssvik upp á um tólf milljónir
króna í kjölfar þess að óútfylltir
víxlar voru fylltir út og síðan geiig-
ið á flóra ábyrgðarmenn sem í góðri
trú töldu sig aðeins hafa gengist í
ábyrgðir fyrir samtals tveimur
milljónum króna. í kjölfar kærunn-
Áiit bankaeftirlits:
Sérstaklega
ámælisvert
í áliti sem bankaeftirlit Seðla-
banka íslands skrifaði um ís-
landsbankamálið kom eftirfar-
andi meðal annars fram í niður-
stöðum:
„Með hliðsjón af framansögðu
er það mat bankaeftirlitsins að ís-
landsbanki hafi ekki staðið að öfl-
un umræddrar tryggingar og út-
fyllingu víxileyðublaða með full-
nægjandi hætti sem samrýmist
eðlilegum viðskiptaháttum.
Þetta er sérstaklega ámælisvert
í ljósi þess að gildistími ábyrgðar
hefur verið framlengdur og fjár-
hæð ábyrgðar hefur verið hækk-
uð. Þannig hefur umrædd ábyrgð
verið framlengd úr rúmu einu ári
í þrjú og hálft ár og fjárhæð
ábyrgðar hækkuð úr sex milljón-
um í ellefu milljónir króna. Það
hefur ekkert komið fram sem
bendir til að ábyrgðarmönnum
víxils hafi verið send tilkynning
þar aö lútandi."
ar ákvað ríkissaksóknari að ákæra
ekki bankastarfsmennina en það
var eftir að bankinn lýsti því yflr
bréflega, á meðan á opinberri rann-
sókn stóð hjá RLR, að ekki yrði
gengið að ábyrgðarmönnum nema
að því leyti sem dómstóll úrskurð-
aði og engin ákvörðun hefði verið
tekin um það hvort ábyrgðarmenn-
irnir yrðu yfirhöfuö krafðir um
greiðslur. Auk þess var því heitið að
ábyrgðarmenn kæmu við sínum
vömum í víxilmáli fyrir dómi.
Eftir þetta ákvað ríkissaksóknari
að ákæra ekki en nú fyrir helgi kom
óvænt fram af hálfu bankans í rétt-
arhaldi að gengið yrði í málið af
fullri hörku og engar varnir
kæmust að.
Hróbjartur Jónatansson, annar
lögmaður ábyrgðarmannanna, segir
þessa framkomu bankans af lægstu
siðferðisgráðu sem hægt sé að hugsa
sér. Hann segir hins vegar að aðal-
atriði málsins sé að það hafi verið
„aumingjaskapur" af hálfu ríkissak-
sóknara að ákæra ekki í málinu.
Útfylltir þegar stefndi
í gjaldþrot
Málavextir eru þeir að árið 1991
fékk Þorsteinn Máni Árnason fjóra
kunningja sína til að skrifa upp á
tvo víxla (tvo á hvom) fyrir fisk-
vinnslufyrirtæki sitt sem hét Luna
hf. - hann þurfti tryggingu þar til
fasteign hans yrði hæf til veðsetn-
ingar. Víxlarnir voru afhentir ís-
lándsbanka við Lækjargötu, óútfyllt-
ir, ódagsettir og án upphæðar. Við
útfyllingu áttu upphæðir hvors
Hróbjartur Jónatansson, annar lög-
maður ábyrgðarmannanna, segir
framkomu bankans af lægstu sið-
ferðisgráðu. DV-mynd GVA
tryggingavíxils ekki að nema hærri
upphæð en einni milljón króna,
samkvæmt því sem ábyrgðarmenn-
irnir töldu.
Árið 1994 var farið að halla undan
fæti hjá greiðandanum - Þorsteinn
Máni og fyrirtækið voru komin í
greiðsluþrot. Hróbjartur segir að
þegar bankinn hafi séð að stefndi í
gjaldþrot hafi víxlarnir verið fylltir
út með þeim upphæðum sem bank-
inn taldi sig eiga inni hjá skuldaran-
um og gengið á ábyrgðarmennina.
Rann kalt vatn milli skinns
og hörunds
„Ábyrgðarmenn heyra síðan af
málinu með símskeyti um greiðslu-
fall í apríl 1994,“ sagði Hróbjartur.
„Þá var annar víxillinn orðinn 3,2
milljónir og gefinn út 12. apríl 1994
með gjalddaga 8 dögum síðar. Hinir
tveir fengu kröfu upp á 11,2 milljón-
ir á sama gjalddaga. Mönnum rann
þá kalt vatn milli skinns og hör-
unds. Allir höfðu verið í góðri trú
um að þeir ábyrgðust aðeins eina
milljón og tímabundið. Þegar haft
var samband við bankann kom í ljós
að víxlarnir voru útfylltir þegar
stefndi í gjaldþrot greiðandans. Þar
var búin til sú saga að víxlamir
hefðu verið keyptir til lúkningar
skuldum eins og sagt hefði verið í
bréfi til skuldaranna.“
Hróbjartur segir að bankinn hafi
ekki hirt um að gera grein fyrir
hvernig skuldin hafi orðið til á
hendur ábyrðgarmönnunum.
í kjölfar þessa var málið kært til
RLR og ríkissaksóknara og opin-
berrar rannsóknar krafist enda
hefðu gengið dómar í sambærileg-
um málum sem hefðu leitt til fang-
elsisrefsinga fyrir hliðstæða hátt-
semi. Krafan var því að starfsmenn
bankans, sem fylltu út víxlana,
sættu refsingu fyrir umboðssvik.
Hróbjartur segir að bankinn hafi
bjargað sér með því að senda bréf til
RLR þar sem hann vOdi koma því á
framfæri að ábyrgðarmennirnir
fengju að koma að öllum vörnum
við rekstur einkamálsins - banka-
starfsmenn yrðu leiddir fyrir dóm í
skuldamálinu. Einnig var því lýst
yfir að bankinn féllist á að ábyrgð-
armennirnir greiddu ekki hærri
upphæð en héraðsdómari myndi úr-
skurða. Enn fremur hafi því verið
lýst yfir að engin ákvöðrðun hefði
verið tekin um hvort reynt yrði að
innheimta það sem stefndu bæri að
greiða.
„Eftir þetta heyktist ríkissaksókn-
ari á því að ákæra bankann eða
starfsmenn hans,“ segir Hróbjartur.
„Við óskuðum síðan eftir að fá gögn
úr rannsókninni með yfirlýsingum
bankans þegar ljóst var að ekki yrði
ákært. Af hálfu RLR var því hafnað
og þegar skuldamálið var svo tekið
fyrir í Héraðsdómi Reykjavíkur
lýsti lögmaður bankans því yfir að
engar varnir yrðu leyfðar, engir
starfsmenn bankans mæta því fyrir
dóm. Siðleysið liggur því i yfirlýs-
ingunum til að losna undan
ákærunni en nú er fullri hörku
beitt,“ sagði Hróbjartur.
„Eftir þetta höfum við fengið bréf-
ið í hendur frá ríkissaksóknara -
embættinu virðist hafa blöskrað
framkoma bankans. Nú höfum við
bréfið undir höndum en það á eftir
að útkljá framhaldiö. Ég tel að sið-
ferðismatið í þessum banka sé eins
og það gæti verst orðið. Það er hins
vegar ljóst að það er ekkert annað
en aumingjaskapur hjá ríkissak-
sóknara að ákæra ekki enda liggja
fyrir sambærilegir dómar sem taka
af allan vafa um refsinæmi svona
mála,“ sagði Hróbjartur Jónatans-
son. -Ótt
Dagfari__________
Loðdýrin
úti í kuldanum
Það var sú tíð að loðdýrabændur
voru gæludýr allra stjórnmála-
manna. Það var meðan Steingrím-
ur sat í stjórnarráðinu áður en
hann færði sig yfir Arnarhólinn til
að passa gullforða þjóðarinnar. Og
það var meðan nafni hans rikti í
landbúnaðarráðuneytinu og beið
þess að sinn tími kæmi sem for-
maður Alþýðubandalagsins. Þá
draup smjör af hverju strái og
helsti vandi stjórnvalda var að
finna menn sem vildu taka við lán-
um og styrkjum til að halda loðdýr
og rækta lax. Með því að bjóða
styrki og lán til að kaupa refi og
mink og byggja yfir þessa gjaldeyr-
isauðlind tókst að fá hundruð
bænda til að taka þátt í nýsköpun
atvinnulífsins.
Refa- og minkabú spruttu upp
úti um allar sveitir og í sveita síns
andlitis mokuðu bændur fóðri í
þessar torkennilegu skepnur sem
vældu í búrum sínum. Á meðan
ekki þurfti annað að gera en halda
þessum hvimleiðu skepnum á lífi
blómstraði þessi atvinnugrein sem
átti að færa þjóðarbúinu miUjarða
á milljarða ofan. Vandamálin byrj-
uðu ekki fyrr en farið var að slátra
og setja skinnin á markaö. Þá vildi
enginn kaupa og menn sátu uppi
með heilu skipsfarmana af skinn-
um og feldum. Lengi vel reyndi rík-
ið að hlaupa undir bagga og veitti
ný lán og nýja styrki ásamt því að
afskrifa gömul lán og lofa meiri
framlögum og bjartari tið.
Þrátt fyrir alla þessa útausandi
gæsku Steingrimanna gáfust loð-
dýrabændur upp hver á fætur öðr-
um og hrökkluðust frá búum sín-
um sem öreigar. Nokkrir vildu þó
þrauka áfram og til að létta þeim
lífið keypti ríkið af þeim jarðir og
hús en þeir máttu áfram stunda
sína iðju. Nú brá svo við að verð
fór hækkandi á skinnum og þeir
loðdýrabændur sem eftir lifðu fóru
að sjá fram á betri tíð. Sumir
þeirra vildu þá kaupa jarðir sínar
aftur til að geta orðið frjálsir menn
og sögðust hafa loforð frá Stein-
grími Joð um að þeir mættu kaupa.
Austur í Ölfusi tilkynntu nokkrir
bændur að þeir vildu kaupa jarðir
sínar af ríkinu og þá voru þær aug-
lýstar til sölu og allir máttu bjóða
í. Bændurnir áttu hæsta boð og
töldu hag sínum borgið. En nú var
enginn Steingrímur í stjórnarráð-
inu og ekki heldur í landbúnaðar-
ráðuneytinu. Þar voru komnir nýir
menn sem ekki máttu ógrátandi
heyra á loðdýr minnst. Því var til-
boði bændanna ekki tekið þegar í
ljós kom að þeir ætluðu að halda
áfram loðdýrarækt og græða á því.
Jarðimar voru auglýstar aftur og
samið við nýja kaupendur. Málið
fór fyrir dómstóla og sjálfur Hæsti-
réttur úrskurðar að bændur sem
ætli sér að kaupa jarðir til að fram-
leiða minkaskinn skuli bornir út.
Þessir bændur í Ölfusinu hafa
smitast svo af villidýrseðli loðdýr-
anna að þeir harðneita að fara.
Rifa bara stólpakjaft og urra fram-
an í yfirvöldin. Guðmundur góði í
landbúnaðarráðuneytinu stendur
fast á sinu og vill loðdýrabændur
út í hafsauga. Segir að það sé svo
sannarlega búið aö gera nóg fyrir
þessa stétt þó að ríkið fari nú ekki
að gefa þeim færi á að græða með
því að eignast jarðir og ala mink og
ref. Nú sé búið að gera búvöru-
samning og sá samningur geri ekki
ráð fyrir öðrum skepnum en sauð-
fé og kúm. Samningurinn sé til
bjargar menningunni í landinu og
það sé enga menningu að finna í
loðdýrum. Þau hafi verið afskrifuð
fyrir löngu ásamt laxeldi Steingrí-
manna. Því skuli loðdýrabændur í
ölfusi hnepptir í bönd ef þörf kref-
ur. TO þess að þetta nái fram að
ganga hefur sýslumanni verið falið
að láta kné fylgja kviði fyrir hönd
réttvísinnar og kenna þessum
durgum að í sveitum gilda ekki
önnur lög en þau sem heyra undir
búvörusamninginn. Því er svo
komið að loðdýrabændur sem einu
sinni voru gæludýr allra eiga sér
nú öngvan vin. Dagfari