Dagblaðið Vísir - DV - 22.11.1995, Page 23

MIÐVIKUDAGUR 22. NÓVEMBER 1995
31
Menning
Sú var tíðin
Þaö er óhætt að segja aö sá heim-
ur sem Magnea frá Kleifum skrifar
um sé afar frábrugöinn þeim sem
börn lifa við í dag. Tími sögunnar er
fyrri hluti þessarar aldar og sögu-
sviöið er íslensk sveit.
Sossa litla er á aldrinum 9-10 ára,
rauðhærö skvetta sem lætur sér
ekki allt fyrir brjósti brenna. Hún
elst upp í stórum systkinahópi þar
sem allir þurfa að leggja sitt af
mörkum í harðri lífsbaráttu. Þrátt
fyrir það er líka tími til að leika sér
og Sossa lendir í ýmsum ævintýrum
en líka raunum.
Ég geri ráð fyrir þvi að höfundur
noti sinn eigin reynsluheim við lýs-
ingar á aðstæðum fjölskyldunnar í
sögunni. Breytingamar sem átt hafa
sér stað á heimilisháttum og vinnu-
brögðum fólks á ekki meira en
fimmtíu ára tímabili eru gífurlegar
og koma glöggt fram í sögunni. Mál-
far sögumanns er í takt viö þann
tíma sem hún gerist á. Það verður
að segjast eins og er að undirrituð
átti í erfiðleikum með að skilja
nokkur orðanna sem koma fyrir og
mér finnst það galli á bókinni að
höfundur skuli ekki gefa neinar út-
skýringar á þeim. Þetta gerir sög-
una óaðgengilega fyrir unga lesend-
ur.
Bókmenntir
Oddný Amadóttir
Persónur sögunnar eru fjölmarg-
ar, þar sem fjölskyldan er svo stór,
en þær eru ekki dregnar mjög skýr-
um dráttum. Höfundur notar fyrstu
persónu sögumann og það er Sossa
sem miðlar sögunni. Hún er nánast
eina persónan sem höfundur nær
einhverrr dýpt með. Hún er hug-
rökk og sterk en jafnframt blíð og
viðkvæm. Heimspekilegar vanga-
veltur hennar eru oft skemmtilegar
og maður kannast við sumar. „Ég
skil ekki þetta fullorðna fólk. Það
vinnur daginn út og inn þó að það
geti alveg ráðið sér sjálft. Annað
með okkur krakkana sem verðum
að hlýða öllu. .. .“
Sossa litla skessa er hugljúf saga
um gleði og sorgir í uppvextinum en
málfar og orðaforði höfundar eru
því miður ekki til þess fallin að ná
eyrum lesanda.
Magnea frá Kleifum
Sossa litla skessa
Mál og menning 1995
Bridge
Bridgefélag
Reykjavíkur
Nú er aðeins eitt kvöld eftir af
fjórum í hraðsveitakeppni félagsins
og mikil barátta um efstu sætin.
Sveit Hjólbarðahallarinnar hefur
haft forustuna allan tímann og hef-
ur nú 39 impa forskot á toppnum.
Eftirtaldar sveitir skoruðu mest í A-
riðli síðasta miðvikudag:
1. VÍB 546
2. Hjólbarðahöllin 545
3. Héðinn Schindler hf. 541
4. Búlki hf. 540
5. Bjöm Eysteinsson 530
6. Ljósbrá Baldursdóttir 528
Staða efstu sveita fyrir lokaum-
ferðina er þannig:
1. Hjólbarðahöllin 1677
2. VÍB 1638
3. Bjöm Eysteinsson 1632
4. Búlki hf. 1630
5. Ljósbrá Baldursdóttir 1599
6. BangSímon 1580
7. Landsbréf 1571
8. Potomac 1562
Bridgefélag Breiðfirðinga
Nú er lokío fjórum umferðum í
aðalsveitakeppni Bridgefélags
Breiðfirðinga og tvær sveitir em
efstar og jafnar i efsta sætinu.
Nokkrar sveitir koma í humátt þar
á eftir og línur eru hvergi nærri
farnar að skýrast. Staða efstu sveita
er nú þannig:
1. Björn Þorláksson 81
2. Hjörra 81
3. Erlingur Örn Amarson 76
4. Sveinn R. Eiriksson 71
5. Anna ívarsdóttir 70
6. Vilhjálmur Sigurðsson jr. 62
Smáauglýsingar ~ Sími 550 5000
Þydd Ijóð Helga
Hálfdanarsonar
Þetta er allmikið safn
ljóða, frá 14 löndum og
löngu tímaskeiði. Elstu
ljóðin eru forngrisk og lat-
nesk, einnig eru hér ljóð
úr kínversku og arabísku.
Ekki mun þetta allt vera
þýtt úr frummáli, en hér
vantar upplýsingar um
milliliði.
Hér eru ýmis þjóðkunn
kvæði þýdd, svo sem
Gaudeamus og Der var en
skikkelig bondemand,
einnig Gamli Nói, og var
ekki vanþörf á nýrri þýð-
ingu. Bestur fengur þótti
mér að Mansöng Ben Jon-
son: „Drink to me only
with thine eyes“. Minna
þótti mér varið í sum ein-
földustu ljóð Goethes og
forngrísku skáldanna. En
ekki er um það að fást, því
greinilega höfða þau til
sumra.
Stærsti bálkurinn er
þýddur úr þýsku, hálfur
fjórði tugrnr ljóða. Hér ber
mest á höfuðskáldum önd-
verðrar 19. aldar, Goethe,
Hölderlin, Heine o.fl. En
einnig Rilke, Hesse o.fl.
frá 20. öld. Annars ber
mest á grísku og ensku,
enskumælandi skáld eru flest frá 19.
öld líka, Wordsworth, Shelley, Poe.
Samanburöur viö frumtexta sýnir
margt aðdáanlega vel þýtt, t.d. Óð til
vestanvindsins (Shelley), Örlagaljóð
Hölderlins og Ganímedes Goethes.
En rými er hér takmarkað, og víkja
verður að öðru.
Undarlegt þótti mér að sjá „Der
blinde Passagier" þýtt sem „blindi
farþeginn" (bls. 29), í stað „laumuf-
arþeginn", svo sem vant er. Hér er
um Amor að ræða, sem vissulega
þykir stundum skjóta örvum sinum
af blindni, en merkingin í ljóðinu er
þó fyrst og fremst að hann sé laumu-
farþegi, par á ferð í vagni áttar sig
ekki á því fyrr en um seinan að
hann er með í fór.
Bókmenntir
Örn Ólafsson
Mörg þessara ljóða eru mjög
vandþýdd. Þannig er t.d. hljómur,
hrynjandi og rím mjög mikilvægir
þættir ljóðs E.A. Poe, „Ulalume",
sem hér heitir „Hjá Dimmasjó".
Helgi skilar þessu vel, í 1. erindi
drottnai' meira að segja sama sam-
stafa í rími í þýðingu sem í frum-
texta: -er. Hitt skilar sér ekki eins
vel, að 3.1. er ævinlega tilbrigði við
2.1. En við bragþraut frumtextans
bætist íslensk stuðlun. Það er auð-
skilið að Helga þyki hana
ekki mega vanta í kvæði
með reglubundinni hrynj-
andi og rími, því það væri
meira tilræði við íslenska
braghefð en að sleppa öllu
þessu. En eitthvað verður
undan að láta, og brag-
þrautin verður stundum á
kostnað nákvæmni og stíl-
blæs. „Our talk had been
serious og sober“ er þýtt:
„Allt tal okkar ljúflega
lætur“ í stað: var alvar-
legt. Og enn lengra gengur
þetta i „Andi hins fagra“
eftir Shelley (sem er held-
ur ónákvæm þýðing á titl-
inum: Hymn to intellectu-
al beauty). Upphaf kvæðis-
ins er ógnvekjandi á
ensku:
The awful shadow of some
unseen Power
Floats though unseen
among us - visiting
This various world with
as inconstant wing
As summer winds that
creep from flower to
flower,-
En þrátt fyrir rímorðin:
geig-feig hefst þetta með
allt öðrum og ljúfari blæ í íslensku
þýðingunni:
Sem léttur skuggi leikur tigin dul
um líf vort allt með vímusælum
geig,
og mjúkum væng fer milt um
hjörtu feig
sem milli blóma flögri sumarkul,
Hér eru semsé ýmis vandamál á
ferðinni, en vitaskuld er samt feng-
ur að þessum þýðingum.
Helgi Hálfdanarson:
Nokkur þýdd Ijóð
Mál og menning 1995,140 bls.
Vesturfarasaga
. Bílaleiga
Nýir Toyota-bílar.
Á daggjaldi án kílómetragjalds eða
innifóldum allt að 100 km á dag.
Þitt er valið!
Bílaleiga Gullvíðis, símar 896 6047
og554 3811.
M Bílartilsölu
International ‘76, dráttarblll, þaríhast
lagf., skipti á einum eða fleiri bílum
kemur til gr. Tjónabílar: Mitsubishi Di-
amante ‘93, 4 dyra, lítið tjónaður.
Plymouth Neon ‘95. Hjólhýsi, 32 f.
lítillega brunaskemmt. S. 896 9320 eða
eftir helgi í s. 00 1 410 418 4478. USA.
Jb Hár og snyrting
Umboös og heildsala.
Fyrir fagfmk - allt sem þarf í
fiíllkomnar neglur ( Acryl, silki, gel.)
Einnig mikið úrval af vörum f. víðsk.
vininn. ss. naglalökk, french
manicursett, þjalir, non Aceton hreins-
ir, sótthreinsivörur,
handáburður, olíur o. fl. Mynda og
verðlistar. Nán. uppl. í síma 421 4425.
Auður.
&
tíSE™*
Eg held ég
gangi heim.
Eftir einn ei aki neinn
Þetta er önnur skáldsaga Böðvars
Guðmundssonar og gerist á 19. öld.
Hún hefst í upphafl aldarinnar með
Jörundi hundadagakonungi, sem
frelsar íslenska fanga og bætir kjör
alþýðu nokkuð. Af því stofnast fjöl-
skylda sem verður miðpunktur
þessarar sögu.
Sveitasaqa
Ólafúr Jensson er söguhetjan,
sem allt frá bamæsku leiðir okkur
um þjóðlif 19. aldar. Af honum
kynnumst við fyrst aðstæðum efna-
fólks, síðan fátæks, eftir að fóstri
hans veröur úti. Eftir unglingsár í
misjöfnum vistum tekur hann sam-
an við stúlku af sömu stigum, og nú
hefst baslsaga jarðnæðisleysis, sí-
felldra barneigna og ungbarna-
dauða. Þegar þau loks verða að gef-
ast upp á hokrinu og segja sig til
sveitar er fjölskyldunni sundrað,
jafnvel nýfætt bam er tekið af móð-
urinni.
Að lokum leita söguhetjur okkar
eftir sveitastyrk til að flytjast til
Ameríku. Og hreppsnefndin er grát-
fegin að losna við þessa ómaga, þótt
hún tími ekki að borga farið fyrir
öfl börnin, þau elstu verða eftir.
Seinni hluti sögunnar rekur svo
ferð nokkurra íjölskyldna um
Reykjavík og Skotland til Québec.og
svo vestur á bóginn. Á Nýja- íslandi
bíður landnemanna þrældómur,
kuldi, hungur og barnadauði, ekki
síður en í heimalandinu. En afger-
andi munurinn er sá að nú sér fólk
árangur af striti sínu, jafnt og þétt
batnar hagurinn og horfurnar á
mannsæmandi lífi fyrir bömin.
Bókmenntir
Öin Ólafsson
Þessari bók lýkur á árinu 1877 og
er augljóst að framhalds er að
vænta, söguhetjan, Ólafur fíólín,
stendur á tímamótum. Og ég býst
við að sagan njóti sín betur lengri.
Þetta er breið þjóðlífslýsing, sem
lesendur njóta að sökkva sér ofan í.
Sagan hefur þann ramma að ís-
lenskur söngvari er á tónleikaferð
nú á dögum. Hann skrifar dóttur
sinni þessa bók til að sýna henni
rætur hennar. Hann byggir frásögn-
ina á gömlum bréfabunkum og
stöku sinnum koma hér bréf. En
lengstum ríkir frásögn söngvarans.
Eðlilega er tónlist leiðiminni í
þeirri frásögn. Löngun íslenskra al-
þýðumanna eftir að stunda tónlist,
og allar þær hindranir sem þeir
mæta, sýnir í hnotskurn lífskjör
þeirra. Tfl samanburðar sjáum við
svo með þeim erlendis annars vegar
sarg blinds betlara, hins vegar fiðlu-
leik Ole Bull úti á götu, fyrir norska
erfiðismenn og fiðluleikarann sögu-
hetju okkar, hrein opinberun listar.
Eins og hér hefur verið ýjað að,
fléttar Böðvar sögu sína haglega til
að veita sem viðasta sýn um líf ís-
lenskrar alþýðu heima og vestan-
hafs. Vissulega hefur hann sett sér
erfitt verkefni. Þar á ég fyrst og
fremst við það að striti og bágum
kjörum alþýðu á íslandi á 19. öld
hefur svo oft verið lýst áður, og af
fólki sem hafði reynt þau sjálf, að
óhjákvæmilega verður frásögnin
hér svipminni en hjá t.d. Tryggva
Emilssyni, sem enn lifði við slík
kjör í upphafi 20. aldar.
Annað sígilt vandamál er frásagn-
arhátturinn. Til aö forðast tilfinn-
ingasemi beitti t.d. Halldór Laxness
sundurleitum stíl og sjónarhorni.
En hér ríkir hluttekning sögumanns
og nokkur viðkvæmni.
Af þessum ástæðum fannst mér
fyrri skáldsaga Böðvars, Bændabýti,
meira hrífandi en þessi, en hún hef-
ur þó mikið að færa mörgum lesend-
um.
Böðvar Guðmundsson:
Hýbýli vindanna
Mál og menning 1995, 336 bls.