Dagblaðið Vísir - DV - 11.05.1996, Blaðsíða 14

14
LAUGARDAGUR 11. MAÍ 1996 DV
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLT111,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVÍK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sfmí: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskrittarverð á mánuði 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Norræni útkjálkinn
Ein stærsta fréttastofa heims er Reuter, sem meöal
annars er allsráðandi í erlendum fréttum á íslandi, enda
gamalkunn af vönduðum fréttum. Hún hafði í gær ekki
enn minnzt einu orði á miðvikudagsfréttina, sem sett
hefur pólitíska umræðu í Noregi á annan endann.
Reuter telur ekki taka því að dreifa þeirri frétt um
heiminn, að á miðvikudaginn var dreift skýrslu rann-
sóknarnefndar norska stórþingsins, þar sem fram kem-
ur, að leyniþjónustan og Verkamannaflokkurinn unnu
saman að persónunjósnum um tæplega 50.000 manns.
Þetta jafngildir því, að ímynduð leyniþjónusta á ís-
landi og Sjálfstæðisflokkurinn ynnu saman að njósnum
um 2.500 íslendinga frá 12 ára aldri og upp að níræðu.
Símtöl þessa fólks væru hleruð samkvæmt skrá, sem
samin hefði verið af flokksstarfsmönnum í Valhöll.
Auðvitað fara menn hamförum í Noregi út af þessum
uppljóstrunum, sem hljóta að vekja grunsemdir um, að
framkvæmdastjóri Verkamannaflokksins á þessum
tíma, Haakon Lie, þekktur stjórnmálamaður langt út fyr-
ir landsteina, hafi tæpast verið með öllum mjalla.
Reuter telur líklega mál þetta vera storm í vatnsglasi,
ekki vegna þess að það sé efnislega ómerkilegt, heldur
vegna þess að Noregur sé hálfgert vatnsglas, sem komi
umheiminum lítið við. Hin æpandi þögn Reuters segir
sögu um hvarf Norðurlanda úr alþjóðlegri umræðu.
Fyrir nokkrum áratugum var Norðurlanda oft getið í
þeim fjölmiðlum, sem mestu ráða um alþjóðlega um-
ræðu. Þau voru að ýmsu leyti talin vera þjóðfélög til fyr-
irmyndar, byggð forríkum þjóðum, sem tekizt hefði að
sameina markaðshyggju og velferðarstefnu.
Þótt heldur hafi dalað geta Norðurlandaþjóða til að
standa undir villtustu útgáfum velferðarstefnunnar, eru
þær enn með ríkustu þjóðum heims. Ekkert hefur kom-
ið fram, sem bendir til, að þjóðfélagsgerðin sem slík hafi
mistekizt, þótt henni hafi slegið í öfgar á köflum.
Umheimurinn hefur hins vegar misst áhugann á
þessu. Hann lítur á Norðurlönd sem hálfgert elliheimili
auðugs fólks, þar sem tíminn líði án þess að neitt gerist
í raun og veru. Eða eins og stöðuvatn, þar sem enginn
vindur er til að gára atburðalausan hversdagsleika.
Ef Norðurlanda er getið, er það helzt í gríni. Eitt al-
vörugefnastá blað í heimi, Economist, spottaðist fyrir
nokkrum árum að norrænu samstarfi, sem blaðið sagði
einkennast af sífelldum þeytingi stjómmála- og embætt-
ismanna á samnorræna fundi, sem ekkert kæmi út úr.
Blaðið sagði, að í norrænu samstarfi væri unnið að
2000 verkefnum fyrir alls 7,7 milljarða króna, þar sem
fjallað væri um allt niður í varðveizlu leðurhúsgagna.
Þetta kæmi helzt flugfélaginu SAS að gagni, því að dýra
farrýmið væri fullt af norrænum embættismönnum.
Norðurlönd hefðu hins vegar ekki getað lækkað tolla
sin í milli fyrr en Austurrikismenn og Svisslendingar
komu til skjalanna i Fríverzlunarsamtökunum. Þannig
séu Norðurlönd ófær um að vinna að framtíðarhagsmun-
um sínum, en þeim mun iðnari við samnorrænar veizl-
ur.
Síðan Economist birti þetta hafa Svíar og Finnar geng-
ið í Evrópusambandið og mæna með Dönum í átt til
Brussel. Þessi þrjú ríki hafa misst áhuga á norrænu
samstarfi, þótt þau fari til málamynda gegnum formsat-
riði þess. Norænt samstarf er í andaslitrunum.
Botninn fannst, þegar stormur í vatnsglasi Noregs, eitt
stærsta persónunjósnamál Vesturlanda, varð ekki tilefni
neðanmálsgreina í alþjóðlegum fjölmiðlum.
Jónas Kristjánsson
Indverskir kjósendur
völdu óvissuna
Ófarir Þjóðþingsflokksins,
valdaflokks Indlands, með litlum
hléum frá því landið fékk sjálf-
stæði 1947, í nýafstöðnum þing-
kosningum stafa fyrst og fremst af
því að nú var að honum sótt frá
báðum hliðum með meiri árangri
en nokkru sinni fyrr. Þegar taln-
ing atkvæða var langt komið virt-
ist sýnt að flokkurinn yrði þriðji í
röðinni að þingsætatali af megin-
fylkingunum í indverskum stjórn-
málum.
Styrkur Þjóðþingsflokksins hef-
ur frá öndverðu falist í því að
hann hefur komið fram sem sam-
einingarafl í sundurleitu þjóðfé-
lagi sem myndar annað fjölmenn-
asta ríki heims. Hann hefur bent á
sig sem tryggingu fyrir að ind-
verska ríkisvaldið komi fram af
óhlutdrægni gagnvart mismun-
andi trúfélögum, þjóðernum og
erfðastéttum.
Herskáir hindúar, sem vilja for-
réttindi fyrir fjölmennasta trúfé-
lagið og viðhald fornrar skipting-
ar áhangenda þess í erfðastéttir
með mismunandi réttindum, hafa
frá öndverðu tekist á við þjóð-
þingsflokkinn um fylgi hindúa af
þeim erfðastéttum sem æðri telj-
ast samkvæmt fornri skiptingu.
Mótleikur þjóðþingsflokksmanna
var að leitast við að fylkja um sig
minnihlutatrúflokkum, einkum
múslímum, sem eru þeirra lang-
fjölmennastir, og fólki af óæðri
erfðastéttum.
Nú þykir sýnt að hindúaflokk-
urinn Bharatija Janata verði
stærstur á nýju Indlandsþingi en
skorti verulega á hreinan meiri-
hluta sem er 273 þingsæti. Næst-
stærsti þingflokkurinn virðist
ætla að verða laustengt bandalag,
ijóðfylking - vinstri fylking. Að
Erlend tíðindi
Magnús Torfi Ólafsson
því standa svæðisbundnir flokkar,
sem margir sækja fylgi sitt til
óæðri erfðastétta, og vinstri flokk-
ar.
Þessi úrslit sýna að kjósendur
af minnihlutatrúflokkum, einkum
múslímar, og óæðri erfðastéttum
hafa að verulegu leyti snúið baki
við Þjóðþingsflokknum.
Múslímum þótti stjórn flokksins
bregðast linlega við þegar herská-
ir hindúar brutu niður bænahús
þeirra í borginni Ajodja í því
skyni að reisa á rústunum
hindúahof. Æ fleiri af óæðri erfða-
stéttum hindúa eru teknir að ör-
vænta um að Þjóðþingsflokkurinn
rétti félagslegan hlut þeirra svo að
verulegu gagni komi.
Forusta Bharatija Janata hefur
kunngert að flokkurinn muni
krefjast umboðs til að mynda nýja
stjóm eftir að P.V. Narasímha Rao
forsætisráðherra hefur beðist
Þessi úrslit sýna að kjósendur af minnihlutatrúflokkum hafa snúið baki
flokknum.
lausnar fyrir ríkisstjórn Þjóð-
þingsflokksins. Þrátt fyrir mikinn
þingstyrk getur flokknum reynst
torvelt að koma saman meiri-
hluta. í kosningabaráttunni voru
hófsamari flokksmenn hafðir á
oddinum en meðal fjölda Indverja
hefur Bharatija Janata á sér óorð
fyrir að hýsa innan raða sinna of-
stækishreyfingar sem hneigjast til
ofbeldis.
Horfur eru á að Þjóðþingsflokk-
urinn og Þjóðfylking - vinstri
fylking nái saman þingmeirihluta
og hörð andstaða beggja við meg-
instefnumál Bharatija Janata ger-
ir eðlilegt að þessi öfl reyni að
koma sér saman um myndun sam-
steypustjórnar. En ýmis vand-
kvæði eru á að koma slíku áformi
í framkvæmd.
Ljóst er að tilraun verður gerð
til að svipta Rao, fráfarandi for-
sætisráðherra, formennsku i Þjóð-
þingsflokknum eftir kosningaósig-
urinn. Átök af því tagi geta hæg-
lega leitt til þess að flokkurinn
klofni.
Þjóðfylking - vinstri fylking
virðist ætla að fara fram úr Þjóð-
þingsflokknum í þingfylgi og
gangi það eftir er ljóst að forusta
hennar gerir kröfu til forsætis í
ríkisstjórn sem bæði standa að.
En sá hængur er á að tvífylkingin
hefur ekki á að skipa mörgum
þjóðþekktum stjórnmálamönnum
sem taldir eru hafa til að bera
þann myndugleika sem krafist er
til að gegna forsætisráðherra-
stöðu.
Að svo stöddu hefur athygli
einkum beinst að tveim mönnum
úr tvífylkingunni, forsætisráð-
herra kommúnista í fylkisstjórn
Vestur- Bengal og Singh, fyrrum
forsætisráðherra um skamma
hríð. Báðir hafa gef-
ið í skyn tregðu til
að taka að sér hlut-
verkið.
Samsteypustjórn, af
hvoru tagi sem er,
er ekki hugað lang-
lífl, og getur því orð-
ið skammt í næstu
kosningar. Þeir sem
mestu ráða í
Bharatija Janata
eru því sagðir ætla
sér að gera stjórnar-
myndunartilraun
einungis til mála-
mynda, í trausti
þess að ríkisstjórn
undir vinstri for-
ustu verði skammlíf
og í nýjum kosning-
um eftir skamman
tíma eigi flokkur
þeirra kost á að ná
hreinum meirihluta
á þingi.
við Þjóðþings-
oðanir annarra
Komið í veg fyrir rányrkju
„Með (Óslóar)samkomulaginu er verið að koma
styrkri stjórn á síldveiðar á hafsvæði þar sem veiö-
ar voru í grundvallaratriðum frjálsar. Þar með lít-
ur út fyrir að okkur takist að koma í veg fyrir
rányrkju eins og þá sem nærri útrýmdi síldarstofn-
inum fyrir nokkrum áratugum. Viðbrögð samtaka
smábátaútgerða voru dapurlegt innlegg í síldarum-
ræðumar í gær en þau halda því fram að hagsmun-
um bæði Noregs og síldarinnar hefði verið betur
borgið án samkomulags. Samtökin telja að Norð-
menn hafi fengið of lítið og að án samkomulags
hefðu ofveiðarnar takmarkast af lítilli móttökugetu
í hinum strandríkjunum.“
Úr forustugrein Arbeiderbladet 7. maí.
Um lýðræði í El Salvador
„Frá því borgarastyrjöldinni í E1 Salvador lauk
fyrir íjórum árum hefur landið tekið stór skref í átt
til starfhæfs borgaralegs samfélags. . . . Valdamikil
yfírstéttin hefur ekki enn að fullu sætt sig við aö
deila völdum með öðrum á lýðræðislegan hátt. Það
væri synd ef friöurinn færi út um þúfur vegna
þeirra 900 þúsund dollara sém Sameinuðu þjóðim-
ar áætla að það kosti að hafa litla eftirlitsnefnd í
landinu til að beina athygli umheimsins að þeim
verkum sem óunnin eru.“
Úr forustugrein New York Times 7. maí.
Veikburða lýðræði
„Traustvekjandi var að heyra Borís Jeltsín, for-
seta Rússlands, lofa því að forsetakosningamar
færu fram samkvæmt áætlun. En að hann skyldi
þurfa að gefa úr slikt loforð og hvernig hann gerði
það sýnir á hve veikum grunni lýðræðið hvílir í
Rússland. Vinir Rússa víðs vegar um heiminn
verða að undirstrika að þeir álíti frjálsar kosningar
mun betri kost en engar kosningar, burtséð frá því
hver sigrar.“
Úr forustugrein Washington Post 9. maí.