Dagblaðið Vísir - DV - 05.06.1996, Blaðsíða 14

Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aöstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLT111,
blaðaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLT114,105 RVÍK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasiða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, simi: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: (SAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk„ helgarblaö 200 kr. m. vsk,
DV áskilur sér rétt til aö birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Tölvunefnd er skaðleg
Vilmundur Jónsson landlæknir kunni ráð við þeim úr-
skurði Hæstaréttar, að hann mætti ekki í Læknatali sínu
birta nöfn líffræðilegra foreldra kjörbarna gegn vilja
þeirra. Hann tók nöfnin út, en skildi eftir eyðurnar, svo
að allir máttu skilja, hvað um var að ræða.
Síðan hefur engum dottið í hug að amast við þeirri
þjóðaríþrótt íslendinga að rekja ættir fólks fram og til
baka. Á erfiðum tímum virðisaukaskatts eru ættfræðirit
ein fárra greina bókaútgáfu, sem standa með blóma. Nú
dugar ekki minna en mörg þykk bindi um hverja ætt.
Undarlegasta nefnd á íslandi hefur þó ákveðið að
kanna, hvort hægt sé að koma í veg fyrir, að nöfn tveggja
kvenna, maka þeirra og barna verði birt gegn vilja
þeirra í ættfræðiriti, sem nú er í undirbúningi. Er þó
ættfræði formlega skilgreind utan verksviðs nefndarinn-
ar.
Ef hinni undarlegu nefnd tekst að koma í veg fyrir
þessa meintu árás á friðhelgi nokkurra einstaklinga, er
kjörið tækifæri fyrir aðstandendur bókarinnar að fylgja
fordæmi hins gamla landlæknis og skilja eftir eyðurnar,
svo að allir megi sjá þær og hafa gagn og gaman af.
Á sama tíma og hin undarlega nefnd er að leika hlut-
verk Stóra bróður er utanríkisráðuneytið að vinna þarf-
ara verk. Það kostar skrásetningu sem flestra Vestur- ís-
lendinga. Það er mikið verk, því að talið er, að þar búi
nú rúmlega 200 þúsund manns af íslenzkum ættum.
Þannig veit vinstri hönd ríkisins ekki, hvað hin hægri
er að gera. Annars vegar er ríkið að verja peningum til
að afla heimilda, sem falla vel að þjóðaríþrótt íslendinga
og færa henni nýja vídd. Hins vegar starfrækir ríkið
nefnd, sem reynir að stöðva nytsamar upplýsingar.
Frægust er tölvimefnd fyrir að biðja fjármálaráðuneyt-
ið um að banna fjölmiðlum að vinna upplýsingar úr
skattskrám, nota við það hættulegar aðferðir á borð við
samlagningu og frádrátt, margfóldun og deilingu, og
birta síðan óhroðann á prenti, svo að allir megi sjá.
Þetta hafa íslenzkir fjölmiðlar einmitt gert frá ómuna-
tíð, lesendum til gagns og gamans, en nokkrum einstakl-
ingum til mæðu. Þeir telja þetta vera brot á friðhelgi
einkalífs síns og hafa fengið stuðning Tölvunefndar, sem
hyggst nú koma í veg fyrir framhald þessara skrifa.
Fjármálaráðherra varð við tilmælum nefndarinnar og
gaf út reglugerð í vor, sem æ siðan verður við hann
kennd. Hann hefur að sjálfsögðu verið hafður að háði og
spotti, innan og utan Alþingis, og þá enn frekar, þegar til
kastanna kemur að beita reglugerðinni í sumar.
Auðvitað dettur engum í hug, að lög eða reglugerðir
um Tölvunefnd og reglugerðir, sem byggjast á þeim
pappírum, skáki stjómarskránni, enda em nú blessunar-
lega komnir til sögunnar dómstólar úti í heimi, sem geta
tekið íslenzka reglugerðasmiði og pokadómara í nefið.
Tölvunefnd heldur þó áfram að puða í hlutverki Stóra
bróður. Henni tókst á sínum tíma að koma í veg fyrir
nothæfa sundurliðun símreikninga með því að heimta,
að fyrstu tölustafir símanúmera birtust ekki. Næst gæti
henni dottið í hug að reyna að banna símaskrána.
Nefndin vill koma í veg fyrir, að íslendingar geti nýtt
sér upplýsingatækni nútímans eins vel og þau lönd, sem
lengst eru komin á því sviði. Hún reynir til dæmis að
koma í veg fyrir samkeyrslu á skrám, sem oft leiða í ljós
nákvæmari og betri. upplýsingar en menn höfðu áður.
Landhreinsun væri að afnámi hinnar skaðlegu Tölvu-
nefndar, sem reynir að koma í veg fyrir, að þjóðfélagið
verði gagnsærra og auðskildara öllum almenningi.
Jónas Kristjánsson
MIÐVIKUDAGUR 5. JÚNÍ 1996
„Fjölmargir útgeröarmenn bíöa, vona og vilja afnám laga um sjómannadag og eru í startholum þar um,“ segir
Guömundur m.a. í greininni. Frá hátíöahöldunum á sjómannadaginn í Reykjavík.
Til hafs skal nú
haldið á ný
Fyrstu hátíðahöld sjómanna-
dagsins fóru fram 1938, þá að til-
stuðlan Henrys Hálfdanssonar
loftskeytamanns sem hafði í nokk-
ur ár áður hvatt stéttarfélög sjó-
manna í Reykjavík og Hafnarfírði
til samkomuhalds einu sinni á ári.
Einkum var þá tvennt sem í huga
var haft. í fyrsta lagi að minnast
drukknaðra sjómanna og í annan
stað að minna á mikilvægi sjó-
mannastéttarinnar fyrir land og
þjóð.
í hinum gráa hversdagsleika
upphafsára sjómannadagsins voru
hátíðahöldin kærkomin tilbreyt-
ing sem allflestir landsmenn tóku
þátt í, án tillits til stéttar eða
stöðu. Það sem skyggði á annars
fjölbreytt og skemmtileg hátíða-
höld voru þær fjölmörgu stjörnur
stjörnufánans. Hver stjarna tákn-
aði drukknaðan sjómann og þá
þeirra sem höfðu farist frá síðasta
sjómannadegi. Flestar voru stjörn-
urnar 139 árið 1941 og fæstar ein,
nú á sjómannadaginn 1996. Frá
fyrsta sjómannadegi til þessa dags
hafa alls 1325 íslenskir sjómenn
farist.
Þrjá áratugi frá fyrsta sjó-
mannadegi fór dvínandi áhuga að
gæta á hátíðahöldum sjómanna-
dagsins enda héldu útgerðarmenn
skipum sínum stíft úti á sjó-
mannadaginn: Höfðu sjómenn þá á
orði að landkrabbar gerðu sér
dagamun á sjómannadaginn en
sjómennirnir væru víðs fjarri á
hafi úti.
Lög um sjómannadag
26. mars 1987 voru lög sett á Al-
þingi um að öll fiskiskip skyldu
vera í höfn á sjómannadag. Frum-
kvæði þessa máls hafði Halldór
Ásgrímsson, þáverandi sjávarút-
vegsráðherra, og verður honum
seint fullþakkaö.
í upphafi 5. gr. laganna segir að
öll fiskiskip skuli vera í höfn á sjó-
mannadag. í 3. mgr. 5. gr. segir
m.a.: „Víkja má frá ákvæðum 1.
Kjallarinn
f* <?*- 4’
Guömundur Hailvarðsson
10. þingmaöur Reykvíkinga
mgr. ef mikilvægir hagsmunir eru
í húfi og samkomulag þar um milli
útgerðar og skipshafnar."
Hvað varðar þá þrjá togara sem
voru á veiðum á Reykjaneshrygg
er mér kunnugt um að um borð í
Frera fór fram atkvæðagreiðsla
hvar meirihluti áhafnar var á
móti því að vera á sjó á sjómanna-
dag. Sams konar málsmeðferð var
um borð í Vigra en þar var meiri-
hluti áhafnar með því að vera á
sjó. Útgerðarstjóri Granda gaf þær
upplýsingar að ekkert skip þaðan
yrði úti á sjómannadag en reyndin
varð sú að Grandatogarinn Þerney
var að veiðum en óljóst er hvernig
þar var staðið að verki.
í lögunum um sjómannadag er
frávikið frá inniveru fiskiskips
bundið því að samkomulag takist
milli útgerðar og skipshafnar.
Eins og áöur er getið varð ekkert
samkomulag á skipum Ögurvlkur,
þ.e. Frera og Vigra, og hefur því
útgerðin brotið lög um sjómanna-
dag. í kjarasamningum sjómanna
eru ákvæði þess efnis að innivera
í tengslum við sjómannadag skuli
vera a.m.k. 72 klukkustundir og að
mati lögmanna brýtur útgerðin
einnig kjarasamninga. Nokkrir
sjómenn hafa sagt mér það að
þessi uppákoma Ögurvíkurskipa
sé bundin „dúsu“ sem sé lengra
stopp um næstu jól.
Jólafrí afnumiö næst?
Fjölmargir útgerðarmenn bíða,
vona og vilja afnám laga um sjó-
mannadag og eru í startholum þar
um. Því er það mjög mikilvægt að
sjómannasamtökin verði vakandi
á verðinum og láti útgerðarmenn
ekki yfir sig ganga. Það er nötur-
legt þegar til þess er litið sem í
upphafi er getið í þessu greinar-
korni um þá fjölmörgu sjómenn
sem farist hafa, að þá skuli fáeinir
útgerðarmenn senda kaldar kveðj-
ur til sjómannadagsins. Loforðin
um lengra jólastopp munu fljótt
kulna þá fram líða stundir og
ofrausn talin fyrir sjómenn og fjöl-
skyldur þeirra innivera um jól,
eins og var á árunum áður.
Nokkrum útgerðarmönnumm má
ekki takast að brjóta á bak aftur
lög um sjómannadag sem sett voru
49 árum eftir að fyrsti sjómanna-
dagurinn var hátíðlegur haldinn.,
Guðmundur Hallvarðsson.
„í kjarasamningum sjómanna eru ákvæði
þess efnis að innivera i tengslum við sjó-
mannadag skuli vera a.m.k. 72 klukku-
stundir og að mati lögmanna brýtur út-
gerðin einnig kjarasamninga.“
Skoðanir annarra
Oskorað vald
„Vald er ekki endilega tengt lögboðnu embætti,
enda valdið eðli málsins samkvæmt ekki annars en
þess sem með það fer, hvorki embættis né fyrirskrif-
aðrar reglu. Þjóðin felur forseta sínum tvímælalaust
þvílík réttindi í hendur með kjöri hans, - óskorað
vald yfir hugum manna og hjörtum."
Þorsteinn Antonsson í Alþbl. 4. júní.
Flutningur grunnskóla
„Með flutningi grunnskólanna á sér í raun stað
mikil valddreifing. Valdið færist í æ ríkari mæli út
til sveitarfélaganna, þar sem heimamenn munu nú
verða allsráðandi. Þetta ætti að efla skólastarfið, því
að enginn þekkir betur staðbundin vandamál en
fólkið sjálft, sem njóta á þjónustu skólans. Því ætti,
sé rétt á málum haldið, að vera unnt að nýta þessa
breytingu til hagsbóta fyrir byggðarlögin í landinu.“
Úr forystugrein Mbl. 4. júní.
Ríkisfyrirtæki
í markaðsviðskiptum
„Staðreyndin er sú að það er rangt sem haldið er
fram, að fyrirtæki í eigu ríkisins geti ekki tekið þátt
í markaðsviðskiptum, keypt hlutabréf í öðrum fyrir-
tækjum, stofnað dótturfyrirtæki og þar fram eftir
götunum. í þessu skyni nægir að setja sérlög eins og
reyndar hefur verið gert um stofnanir sem almenn-
ingur á og keypt hafa hlutabréf í fyrirtækjum, s.s.
Hafrannsóknastofnun, Vegagerðina og Háskóla ís-
lands.“
Ögmundur Jónasson í Tímanum, 4. júní.