Dagblaðið Vísir - DV - 17.03.1997, Síða 16

16
)ennmg
MANUDAGUR 17. MARS 1997
Erlendar hljóm-
plötur
Geldingur?
Öm Ámason lék einhvern
tíma kontratenór í Spaugstof-
unni og var spurður í viötali:
Hver er munurinn á kontraten-
ór og geldingi? Öm svaraði:
„Sko, geldingur er ekki með ...
eh, er ekki með ... er ekki með
sambærilega menntun!“ Mörg-
um finnst karlmaður sem syng-
ur með kvenmannsrödd ótta-
lega afbrigðilegur, en hvað um
það; ein skærasta stjaman í
heimi ge ... kontratenóra í dag
er Andreas Scholl. Rödd hans
er engilfógur og gerir að verk-
um að þetta er frábær diskur
sem unaður er að hlýða á.
Vivaldi: Stabat Mater
Andreas Scholl, kontratenór
Ensemble 415
Stjórnandi: Chiara Banchini
Harmonia Mundi
Píanóverk á færi-
bandi
Franz Liszt (1811-1886) samdi
svo mörg píanóverk að fæstir
hafa á þeim tölu. Undirrituöum
skilst aö þau séu um sjö hund-
mð talsins, og eru þá ótaldar
allar píanóútgáfurnar af hljóm-
sveitar- og söngverkum ann-
arra tónskálda. Píanóleikarinn
Leslie Howard hefur nú ráðist
í þaö stórvirki að leika öll
þessi verk inn á óteljandi
geisladiska - og er langt kom-
inn. Skiljanlega eru margar
þessara tónsmíða frsmur
ómerkilegar, eins og hið
fræga lag Gaudeamus Igitur
sem Liszt hefúr skreytt með
innantómu píanóglingri og
óþarfa látum. Hvað um það;
Howard er frábær píanóleik-
ari og gerir allt mjög vel. Þó
diskur sem hér um ræðir sé
fremur leiðinlegur er vel hægt
að mæla með mörgum öðrum
Liszt- diskum sem hann hefur
spilað inn á.
Liszt: Gaudeamus Igitur og
fleiri verk
Leslie Howard, píanó
Hyperion
Rússneskt messu-
söngl
Neðangreindur diskur er
ágætur fyrir þá sem vilja til-
breytingu frá messusöngnum
sem tíökast í kirkjum hér á
landi. Einnig fyrir þá sem eru
að læra liturgísk fræði. Aðrir
ættu hins vegar að sleppa hon-
um, því hann er óttalega leiðin-
legur og tilbreytingarlaus.
Rússneski Patríarkakórinn er
vissulega í fremstu röð - það er
bara ekki nóg.
Divine Liturgy for the Feast of
St Peter and St Paul
Rússneski Patríarkakórinn
Anatoly Grindenko stjórnar
Rosalegur karlakór
Rússar eiga yndislega þjóð-
lagahefð sem hefur haft mikil
áhrif á sígilda, rússneska tón-
list. Nú gefst kostur á að njóta
þessa merka tónlistararfs, því
efnisskráin á umræddum
geisladiski er eins konar þver-
skurður af honum. Karlakór
Moskvu er einfaldlega frábær,
hann syngur af geysilegum til-
finningahita án þess að vera
nokkum tímann óhreinn, og er
greinilegt að Anatoly Grinden-
ko hefur þjálfað hann til hins
ýtrasta. Ættu allir áhugamenn
um karlakóra að verða sér úti
um þennan disk.
Songs of Old Russia
Karlakór Moskvu
Anatoly Grindenko stjórnar
Tónlist
Jónas Sen
Hugmyndafræði
formsins
af
Samanburður á sýningmn Sólveigar Að-
alsteinsdóttur í Listasafiii ASÍ og Sig-
rúnar Ólafsdóttur í Gerðarsafhi
verður býsna fróðlegur. Ekki
vegna þess að sýningamar
séu líkar, heldur vegna
þess hversu ólíkar þær
em.
Sólveig sýnir ____________
glerkrukkur
ýmsum gerðum,
sem greinilega hafa
áður þjónað
hlutverki sínu
sem ílát undir
sultur, mæjones og
annað gómsæti en
standa nú á hvolfi á
málm- og plastlokum af
ólikum gerðum á af-
löngu borði og ljóma í
skærum litbrigðum frá
uppþornuðum vatnslit, er
sest hefur á glerið þegar lita-
upplausnin gufaði upp. Á
veggjunum sjáum við svo sjálf-
sprottnar bendur af basttrefjum
úr japönskum pappírsljósakúl-
um sem hafa farið í tætlur.
Sigrún Ólafsdóttir sýnir
formfasta skúlptúra sem mót-
aðir eru að mestu úr málmi
og/eða tré, sumir málaðir og
stundum með viðbótarefiium
eins og „gervikvoðu" eða
silki. Þeir eiga flestir sam-
merkt að vera svífandi eða í
lausum tengslum við jörðina,
sumir festir á vegg eða
hangandi í loftinu en
aðrir standa mis-
föstum fótum á
gólfínu.
Þetta
lokuð í endanlegri mynd sinni sem list-
munir er hafa enga tilvísun út fyrir þá inn-
byrðis spennu og afstæður sem ólíkir hlutar eða
formeiningar hlutarins mynda sín á milli.
Eins og verk Sigrúnar eru endanleg og lokuð
um eigin merkingarheim, þá eru krukkuverk Sól-
veigar opin, bæði í formi og inntaki: fjöldi og upp-
röðun glerkrukknanna virðast tilviljunakennd,
og ekki skipta sköpum þótt út af væri breytt.
Listaverk má skoða og upplifa frá ólíkum for-
sendum, og í gegnum tíðina hafa menn beitt til
þess ólíkum gleraugum, ef svo mætti segja. Á
tímabili hámódemismans var höfuðá-
hersla lögð á fullkomna einingu og
formræna heild listaverksins og að
upplifun þess væri óháð stað og
stund. Síðasta aldarfjórðung hefur
áherslan færst yfir á sam-
komnu handverki og stíl, en verkin örva áhorf-
andann til að finna í hinu hversdagslegasta efni
og formi ákveðna fegurð, sem ef til vill mætti
kalla náttúrulega upphafhingu.
Skúlptúrar Sigrúnar virðast beinlínis gerðir
fyrir afmarkað og einangrað rými sýningarsalar-
ins, þannig að upplifun þeirra verði tímalaus og
óháð daglegu umhverfi hversdagsins. í þeim er
gengið út frá lokaðri efnislegri og formlegri ein-
ingu listmunarins og upphaflnni sjálfstæðri
merkingu formsins. Verkin ljúkast
um sjálf sig eins og ráðgátur.
Þegar verkin hafa verið einangr-
uð frá umheiminum með þessum
hætti verður öll umræða um
formlegar eigindir þeirra
endanlega umræða um

StsSs

Sólveig og krukkur f Listasafni ASÍ.
Eitt verka Sig-
rúnar í Gerö-
arsafni.
eru
upphafin
form, fáguð og þaulhugsuð en
hengið: það félagslega og pólitíska samhengi sem
hluturinn birtist í, það merkingarlega samhengi
sem lesa má út úr formgerðinni og þau tengsl
sem hluturinn myndar við umhverfi sitt. Sam-
hengið verður vísbending um hugmyndafræði-
legt inntak eða afstöðu, sem lesa má út úr verk-
inu.
Glerkrukkur Sólveigar Aðalsteinsdóttur verða
ekki slitnar úr samhengi við sögu sína frá verk-
smiðjunni í búðarhilluna, ísskápinn, á hádegis-
verðarborðið og í uppþvottavélina. Mislit lokin
sem krukkumar standa á undirstrika þessi jarð-
bundu tengsl og ákveðin tímavídd kemur fram í
stigvaxandi styrk og þéttleika litarins í glerinu
eftir því sem nær dregur botninum. Litablandan
í krukkunni hefur styrkst eftir því sem upp-
gufunin varð meiri. Auðvelt er að ímynda sér
ótal möguleika við uppröðun og staösetningu
krukkuverkanna. í þeim er hugmyndinni um hið
upphafna og heilsteypta form hafnað, einnig lok-
uðum merkingarheimi og persónulegu eða full-
smekk, eins og reyndar kemur fram í texta í sýn-
ingarskrá. Verk Sigrúnar eru smekkleg og í þeim
er að flnna fagmannlega hönnun og fágað hand-
verk, en á bak við gefnar forsendur listmunarins
sem safiigrips liggur skilningur og skilgreining á
listinni, sem undir yfirskini sjálfstæðra inn-
byggðra formgilda hefur einangrað listina og þar
með stuðlað að menningarlegum aðskilnaði, sem
endanlega hefur með pólitíska valdaafstöðu að
gera.
Listmunir Sólveigar eru gjörsneyddir áru safn-
gripsins, í þeim er engin listræn hönnun og ekk-
ert fágað handverk, en í yfirlætisleysi sínu beina
þeir sjónum okkar að þeim sjónræna veruleika
sem við búum við um leið og þeir benda okkur á
leiðir til að túlka hann á sjálfstæðan hátt og upp-
lifa eins konar fegurð í fábrotnustu úrgangsefn-
um neyslusamfélagsins.
Sýning Sólveigar Aðalsteinsdóttur stendur til 23.
mars.
Sýning Sigrúnar Ólafsdóttur stendur til 31. mars.
Andstæðurnar heilla
„Ég kom til íslands af þremur ástæöum:
Vegna þess að franska sendiráðið bauð mér
hingað, vegna þess að hér eru engin tré og
vegna þess að ég hafði spumir af blómlegu
bókmenntalífl á landinu. Það voru
þessar andstæður sem heilluðu
mig: alger auðn og þessi feikilega
gróska!"
Þetta segir hinn þekkti
franski rithöfundur Daniéle
Sallenave sem er í stuttri
heimsókn hér á landi. Hún
hefur samið skáldsögur,
smásögur og leikrit og
næsta bók hennar er eigin-
lega leikrit í skáldsögu-
formi. Það er samtal milli
útvarpskonu sem er að gera
þáttaröð um eiginkonur
fanga og eins viðmælanda
hennar, en inn í það er skotið
nokkrum bréfum.
„Ég skrifaði þessa bók á ör-
skömmum tíma síðastliðið haust,“
segir Daniéle. „Kveikjan að henni var
setning sem eiginkona fanga sagði í raun og
veru í viðtali í útvarpi. Hún og maðurinn
hennar áttu bæði dætur af fyrri hjónaböndum
og hann sat inni fyrir að nauðga þeim báðum.
Og útvarpskonan spurði eiginkonuna hvort
hún væri honum reið. „Nei,“ svaraði konan,
„hví skyldi ég vera það? Hann gerði mér ekki
neitt."
Ég heyrði þetta í útvarpinu í bílnum og ég
sá þetta fólk fyrir mér undir eins. Bók-
in beinlínis spratt fram. í byrjun er
eiginkona fangans með góða
grímu eins og konan í útvarp-
inu, 'ver mann sinn og réttlæt-
ir hann - en smám saman
kvarnast úr grímunni. Mig
langaði til að skrifa um
konu sem er fjarri heimi
bókmenntanna og gefa
henni sjálfri mál, í þeirri
von að konur sem venju-
lega lesa ekki bækur lesi
þessa bók. Mest hefði mig
Daniéle Sallenave - skrifar
bæði um nauögara og heilaga
frú. DV-mynd GVA
langað til að bókin kæmi út í ódýrri kilju og
yrði seld í frönskum bónusverslunum, en það
var ekki hægt.
Þessi bók heitir Nauðgun og kemur út eftir
þrjár vikur. En hin bókin sem ég er með í
smíðum er allt öðruvísi. Alger andstæða. Hún
er um sjáanda og trúboöa frá 17. öld, Marie de
l’incamation, sem fór til Kanada til að kristna
indíána. Þetta var mikil ævintýrakona og
skildi eftir sig talsverðar heimildir, bæði bréf
um líflð í Kanada og sjálfsævisögu sem hún
skrifaði handa syni sínum. Marie er fyrir-
myndarkona, afar hugrökk og djörf og gerði
það sem hana langaði til. í rauniiini er hún
sjálf ekkert minna kraftaverk en sýnimar sem
hún sá.
Svo hef ég verið að gæla við þá hugmynd að
skrifa ímyndaða ævisögu bróðmrins sem ég
eignaðist aldrei. Ég er búin að vera að hugsa
um hann í tvö til þrjú ár og mér er farið að
þykja svo vænt um hann!“
Daniéle er líka þekktur gagnrýnandi í
heimalandi sínu en er nú að mestu hætt að
skrifa um bækur, stingur frekar niður penna
um menningarviðburði og pólitísk málefni.
Hún þýddi líka á tímabili skáldverk úr ítölsku
á frönsku en er sömuleiðis hætt því. „Það er
ekkert vit í að dreifa sér svona. Nú einbeiti ég
mér að eigin skrifum og reyni að gera betur
þar, kafa dýpra.“
Þeir sem hafa áhuga á að sjá Daniéle Sal-
lenave og heyra hana lesa ættu að fara í húsa-
kynni Alliance frangaise við Ingólfstorg í
kvöld kl. 20.30. Torfl Tulinius túlkar fyrir
hana.