Dagblaðið Vísir - DV - 26.06.1997, Blaðsíða 10

10
\ennmg
FIMMTUDAGUR 26. JÚNÍ 1997
I>V
Frumflutningur
Nýtt íslenskt tónverk var frum-
flutt á tónleikum í Listasafni Sig-
urjóns Ólafssonar síðastliðið
þriðjudagskvöld. Það var Hug-
leiðing fyrir einleiksflðlu eftir
Karólínu Eiríksdóttur. Hlíf Sigur-
jónsdóttir fiðluleikari lék þessa
tónsmíð, ásamt tveimur partítum
eftir Bach.
Verkin sem Bach samdi fyrir
einleiksfiðlu eru mjög erfið. Þau
krefjast gífurlegrar tækni og ná-
kvæmni - hver einasta nóta er
afar þýðingarmikil og má ekkert
fara úrskeiðis. Og meira að segja
það er ekki nóg; það verður að
fara handan við tæknilega full-
komnun og láta áheyrandann
skynja þá miklu andagift sem
Bach bjó yfir. Slíkt er aðeins á
færi reyndustu einleikara.
Tónlist
Jónas Sen
Hlíf Sigurjónsdóttir er ágætur
fiðluleikari en skortir tæknilega
nákvæmni og reynslu einleikar-
ans til þess að tónlist Bachs leiki
í höndum hennar. Fyrst á efnis-
skrá tónleika hennar var Partíta
nr. 3 í E-dúr BWV 1006. Hún var
yfirleitt líflega leikin - t.d. var
fyrsti þátturinn, Preludio, hressi-
legur og kraftmikill - en 1 heild-
ina var árangurinn þó ekki sem skyldi. T.d. var
tónninn töluvert sár í þriðja kaflanum, Gavotte
en Rondeau, og sömuleiðis var takturinn ekki
takmörk fyrir þvi hversu langt er
hægt að ganga. Menúett er í eðli
sinu yfirvegaður, taktfastur dans;
Hlíf Sigurjónsdóttur skorti sjálfs-
aga er hún flutti þennan þátt
verksins.
Eftir partítu Bachs var komið
að hinu glænýja verki Karólínu
Eiríksdóttur, Hugleiðingu. Það er
i einum kafla og í efnisskránni
sagði að það væri „byggt á hug-
myndum sem þróast áfram og
birtast í ýmsum myndum, eins
konar tilbrigði án stefs“. Þessi
setning er dálítið óljós því velflest
tónlist byggist á hugmyndum sem
þróast áfram og birtist í ýmsum
myndum. „Tilbrigði án stefs“ er
öllu ljósara - en þá tilbrigði við
hvað? Hugmyndir? Víst var að
undirritaður var í mesta basli
með að reyna að átta sig á þessu
allan tímann meðan verkið var
flutt - og var engu nær þegar því
var lokið. Einhvern veginn
hljómaði tónlistin ekki sannfær-
andi og hefði Hlíf Sigurjónsdóttir
kannski getað gert hana meira
spennandi með því að draga bet-
ur fram andstæður og spilað af
meiri krafti þegar við átti.
Lokaverkið á tónleikunum var
svo Partíta nr. 2 í d-moll BWV
1004 eftir Bach. Þar var margt
þokkalega gert og bar þess vitni
að Hlíf Sigurjónsdóttir getur leik-
ið mjög vel. Því miður brást
minnið á fáeinum stöðum og var
það óheppilegt. Smáatriðin skipta
miklu máli í Bach, og verður varla sagt að hann
hafi notið sín þetta kvöld.
í lokaverki tónleikanna, Partítu nr. 2 í d-moll eftir Bach, var margt þokkalega gert og
bar því vitni að Hlff Sigurjónsdóttir getur leikið mjög vel.
nógu stöðugur í fjórða þættinum, sem var menú-
ett. Nú á dögum er Bach gjarnan túlkaður af
meira frelsi en fyrr á öldinni, en það eru samt

■
■
TiM/TtlT
N-ÁIS03 MENNINCAR 2-97
i;
Tímarit Máls
og menningar
Annað hefti tímarits Máls
og menningar 1997 kom út
fyrir skömmu. í tímaritinu
eru greinar og frumortur
skáldskapur eftir íslenska,
pólska, írska, finnska og
franska höfunda.
Meðal greina í blaðinu er
Nóbelsávarp pólsku skáld-
konunnar Szymborsku, um-
fjöllun Jóns Yngva Jóhanns-
sonar um muninn á íslensku
og bandarísku útgáfunni á
skáldsögunni Fyrirgefning
syndanna eftir Ólaf Jóhann
Ólafsson, bréf frá írska skáld-
inu Samúel Beckett um hinn
fræga Godot og fleira.
íslenskur skáldskapur birt-
ist í ljóðaformi eftir níu ljóð-
skáld í tímaritinu. Auk þess
birtast þrjár smásögur eftir
Rúnar Helga Vignisson,
Tapio Koivukari og Huldar
Breiðfjörð. Smásaga Huldar
hlaut nýlega fyrstu verðlaun í
smásagnasamkeppni Torf-
hildar, félags bókmennta-
fræðinema, og Stúdentaráðs
Háskóla íslands.
Ritstjóri TMM er Friðrik
Rafnsson.
-ST
mmmmmmifrwrwmmmmmmmmmm
Sigmund
skrifar bréf
Hjá Klim-forlaginu danska
kom í byrjun maí út úrval af
ástarbréfum og öðrum bréfum
Sigmundar Freuds í umsjón
Christians Braad Thomsen;
afar spennandi safn ef marka
má dæmi sem birtust í
Politiken.
Freud var 26 ára þegar
hann trúlofaðist Mörthu
Bernays sem var fimm árum
yngri en hann. Móðir Mörthu
hafði áhyggjúr af að funandi
hvatir unga mannsins yrðu
yfirsjálfi stúlkunnar yfir-
sterkari og fluttist með hana
frá Vín, ef til vill í þeirri von
að ástin kólnaði. Það gerði
hún ekki. í þrjú ár skrifuðust
þau á nærri daglega, en af
1500 bréfum Freuds er aðeins
leyfilegt að birta innan við
100. Þó að það séu eflaust sak-
leysislegustu bréfin gefa þau
sthyglisverða mynd af elsk-
huganum unga.
„Martha er mín - stúlkan
yndislega sem allir tala um
við mig með lotningu, sem
strax á fyrsta fundi fangaði
huga minn þó að ég berðist
gegn því, sem ég þorði varla
að biðla til en sem kom til
móts við mig með stoltu
trausti, jók trú mína á sjálfan
mig og gaf mér nýja von og
vinnuþrek þegar ég þurfti
mest á þvf að halda.
Þegar þú kemur aftur, yndislega stúlkan mín, þá verð
ég búinn að yfirvinna feimnina og stífnina sem lágu
eins og mara á mér í dýrmætri návist þinni. Við verð-
um aftur ein í fallega litla herberginu ykkar, stúlkan
mín sest í brúna leðurstólinn sem við hrukkum svo
skelfd upp úr í gær, ég sit við fætur hennar á kringlótta
skemlinum og við munum tala um þá tíð þegar engin
skil dags og nætur, engir óviðkomandi, engar kveðjur
og engar áhyggjur skilja okkur að lengur."
Martha var umsetin aðdá-
endum og voru tveir þeirra
áköfustu báðir listamenn,
annar málari, hinn tónlistar-
maður. Freud var mjög af-
brýðisamur og sérstaklega
hræddur við þessa tvo eins og
kemur fram í bréfi:
„Ég held að algengt sé að
listamenn og vísindamenn
séu fjandmenn. Við vísinda-
mennimir vitum að í list
sinni eiga þeir höfuðlykil sem
auðveldlega opnar öll kvenna-
hjörtu meðan við stöndum
hjálparvana frammi fyrir
óræðum formum lássins og
verðum að brjóta heilann
endalaust áður en við finnum
lykil sem passar.“ Freud
þýddi bók eftir John Stuart
Mill og hreifst af byltingar-
kenndum hugmyndum hans
og kjarki hans að spyma gegn
viðteknum venjum og fordóm-
um. „En hann sá ekki hið fár-
ánlega i hugmyndum sínum,“
segir Freud í bréfi til Mörthu,
„til dæmis þegar kemur að
kvenréttindum og málefnum
kvenna yfirleitt.“ Honum
leist ekkert á að konur ynnu
utan heimilis, eins og Mill
hvatti til, og fannst þaö lífs-
fjandsamleg hugmynd að etja
kvenfólkinu út í baráttuna
um brauðið við hlið karl-
manna. Til þess var líka fingerða, indæla prinsessan
hans allt of veikbyggð. Seinna eignaðist Freud marga
kvenkyns starfsfélaga, meðal annarra dóttur sína,
Önnu.
Skemmtileg bréf eru líka í þessu safni til Stefans
Zweig, enska sálfræðingsins Ernest Jones sem bjargaði
Freud út úr Austurríki 1938 og Lou Andreas Salomé,
konu sem Freud kynntist seint á ævi og skrifaði ákaf-
lega falleg og einlæg, sjálfhæðin og heimspekileg bréf
til.
Freud var 26 ára þegar hann trúlofaðist Mörthu
Bernays sem var fimm árum yngri en hann.
Pað má
ekki
vera satt
Mál og menning hefur endur-
útgefið bók Guðrúnar Öldu Harð-
ardóttur, Það má ekki vera satt.
Sagan kom fyrst út árið 1983 und-
ir heitinu Þegar pabbi dó. í nýju
útgáfunni er sagan myndskreytt
af Höllu Sólveigu.
í inngangi bókarinnar segir
Guðrún Alda bókina upphaflega
skrifaða handa elstu bömunum
sínum. Þau misstu föður sinn,
Maths Olaf Nesheim, og Guðrún
Alda eiginmann sinn 1981. Sagan
lýsir sorg þeirra systkina fyrstu
dagana eftir föðurmissinn. Guð-
rún Alda segir: „Ef sagan getur
hjálpað einu bami í glímu sinni
við sorg þá vil ég leggja mitt af
mörkum."
Stúdentakór frá
Bergen
Karlakórinn Fóstbræður á von
á norskum vinakór, Studenters-
angforeningen, í heimsókn til
landsins í byrjun júlí. Stúdenta-
kórinn heldur tónleika í Lang-
holtskirkju 3. júlí og flytur
norsk, sænsk, fmnsk, þýsk og
bandarísk verk frá ýmsum tíma-
bOum. Frá því að kórinn var
stofnaður fyrir 62 árum hafa ein-
göngu þrír stjórnendur stýrt
honum. Sá fyrsti stýrði kómum í
22 ár, sá næsti í 31 ár og ætla
menn núverandi stjórnanda,
Tore Johannessen, munu stýra
kómum enn lengur en forverar
hans.
Móðirin
á 60 kr.
í tilefni af 60 ára afmæli Máls
og menningar er Móðirin eftir
Maxim Gorki endurprentuð og
seld á 60 krónur. Móðirin kom
fyrst út árið 1906. Þar segir af
ólæsri bóndakonu, Pelageju
Vlassovu, sem vaknar til vitund-
ar um ranglætið í þjóðfélaginu.
Þegar sonur hennar er sendur
burt frá henni nauðugur heldur
hún ótrauð áfram baráttunni.
Bókin var rituð skömmu eftir
uppþot sem áttu sér stað i Rúss-
landi árið 1905.
Bókmenntafélagið Mál og
menning vai’ stofnað þann 17.
júní árið 1937 í þeim tilgangi að
koma góðum bókum á framfæri
við almenning á lágu verði. Móð-
irin kom fyrst út á íslensku 1938
í þýðingu Halldórs Stefánssonar
rithöfundar. -ST